Thuở xưa, tại miền Kyoto bên nước Nhật, có lão bá hộ Hoga nọ rất phiền lòng về những cây táo của lão. Khoảng vườn hơn 30 cây mà năm nào cũng chẳng sinh được lấy một quả. Lão đã bón dưới gốc cây những phân tốt nhất, trồng bao nhiêu hoa đẹp quanh chúng... đã từng vuốt ve thân cây, nhắn nhủ những lời êm ái, thân mật như với một người bạn... Nhưng chỉ phí công vô ích. Vẫn không trái táo nào ra đời như lão mong ước...
Tuy vậy, Hoga không thất vọng. Và ngày nọ, lão nghĩ ra một mưu kế thật thần tình. Lão dặn tên gia nhân của mình là Takuyori mấy câu. Takuyori tính tình vui vẻ, hắn lại dễ bảo, lanh lẹ. Hoga tin tưởng lần nầy lão sẽ thành công trước những cây táo cứng cổ.
... Mà kể ra cũng chẳng có gì... Takuyori chọn những cây táo xanh tốt nhất leo lên ẩn kín giữa những hoa lá. Hoga thì giả vờ đi thăm vườn như thường lệ. Khi lão đến chỗ Takuyori núp, tên gia nhân bèn nói thật lớn câu nầy:
- "Bớ lão Hoga, chúa những cây trong vườn nầy xin báo ngươi biết... Sự không sinh sản trái của chúng ta năm nay sẽ chấm dứt – nhờ Kukunochi – thần rễ – và Hamori – thần lá – những cành chúng ta sẽ mang đầy những trái có thể mang được cho nhà ngươi."
Hoga trả lời:
- "Chúa vườn yêu mến, tôi xin ghi nhận lời người. Nhưng nếu những lời ấy chỉ để gạt tôi, tôi nguyền sẽ chặt tất cả ra để đem đun bếp. Ngài nên nhớ đấy!"
Rồi lão ung dung bỏ đi. Takuyori cũng rời chỗ nấp... Liền đó với tiếng xì xào của cành lá chùng trong gió, những cây táo nói với nhau:
- Bởi con khỉ leo trèo đó (chỉ Takuyori) chúng ta đã mắc lời nguyền phải trổ sinh hoa trái... Nhưng chúng ta sẽ phục thù bằng một cách khác...
Và năm ấy, những cây táo vườn lão Hoga trổ hoa, rồi sinh trái đầy các cành lớn nhỏ. Nhưng các trái táo thật kỳ dị... Chúng có hình dáng một đầu người, đủ tai, mắt, mũi, giống hệt tên gia nhân Takuyori.
- Takuyori với gương mặt láu lỉnh, vui vẻ... Lão bá hộ Hoga nhìn kết quả mưu kế lão mà cười nôn ruột. Rồi nghĩ đến lợi tức mà các quả táo khác thường nầy có thể mang lại cho lão. Hoga liền hái mười giỏ đầy đem lên chợ Kyoto bán.
Tại chợ, những trái táo quả nhiên được chú ý đặc biệt. Người ta chen nhau đến nỗi Hoga chỉ bán cho mỗi người một trái và chẳng mấy chốc mười giỏ táo đã hết nhẵn. Ngày hôm sau... rồi mấy ngày sau nữa cũng thế. Rốt cuộc nhà nào trong thành Kyoto đều có bóng dáng những quả táo hình Takuyori. Dân chúng mua nó về không phải để ăn, mà dùng làm đồ chơi cho trẻ con, hoặc chưng lên bàn thờ cho đẹp lòng tổ tiên họ. Lão Hoga được mẻ to, xoa tay cười hả dạ...
Bấy giờ, trên một nơi cao nhất của bầu trời, thượng đế Kami cho gọi Yachimata – vị thần giữ châu báu – đến, và phán:
- "Ta được biết Thiên Hoàng Nhật Bản sắp gây nạn đau binh, chinh phục những xứ giàu có, ngươi hãy đem 1 bao ngọc quý giá nhất tặng ngài, và bắt ngài hứa sẽ bỏ ý định đó, để dân được sống yên lành..."
- "Nhưng làm thế nào thần nhận biết "Thiên Hoàng" chứ? Thần chưa bao giờ gặp ông ấy!
- Dân chúng ở kinh đô ai cũng có chân dung ngài trong nhà mình... Còn gì dễ hơn nữa?
Yachimata vâng lời, bay xuống trần thi hành nhiệm vụ. Trên đường đến Kyoto, qua các nhà thường dân, những quán trọ, thần đều thấy có bầy trong đó những quả táo mặt người – những quả táo mà Hoga đã bán. Yachimata liền tin đó là chân dung Thiên Hoàng, bèn ghi nhớ cặn kẽ khuôn mặt để bắt đầu việc tìm người thật.
Bởi vậy khi đến Kyoto, "Thiên Hoàng" mà thần tìm đến không ai khác hơn chàng Takuyori. Yachimata truyền lại lời thượng đế cho chàng gia nhân nghe, trao chàng chiếc bao ngọc vô giá và bắt phải hứa là sẽ tuân theo lời thượng đế. Takuyori dĩ nhiên chẳng hiểu gì, nhưng thấy những viên ngọc lấp lánh, chàng gật đầu vâng dạ dễ dàng. Vị thần rất bằng lòng vui vẻ bay trở về trời.
Sự giàu có bất ngờ của Takuyori làm nhiều người ngạc nhiên, nhất là chủ chàng, Hoga. Lão bá hộ tham lam khi biết nhờ gương mặt in trên quả táo mà Takuyori gặp số may, liền nẩy ra một ý định để mong được như chàng...
Mùa Xuân năm sau Hoga mướn một tên đầy tớ mới. Lão cho nó mặc quần áo sang trọng, dặn dò mưu kế. Sau đó, lão cải trang ra một kẻ nghèo khổ, leo lên một cây táo tốt nhất và nhân danh chúa vườn, hứa năm nay các cây táo sẽ trổ thật nhiều trái. Tên đầy tớ – ông chủ giả – trả lời: sẽ đốt tất cả nếu các cây táo dối mình. Xong màn kịch đó, Hoga chờ đợi sự trả đũa của những cây táo. Quả nhiên, không lâu sau, những quả táo với hình gương mặt lão ra đời... Các trái cũ in hình Takuyori theo thời gian hư nát, vì thế dân chúng tranh nhau mua những trái mới, chẳng mấy chốc mà khắp kinh đô, nhà nào cũng có bóng quả táo in gương mặt lão Hoga...
... Không ngờ cũng thời gian ấy, chiến tranh giữa Nhật bản và Cao Ly vừa đột khởi. Thượng đế trên thiên đình rất tức giận vì cho là Thiên Hoàng quên lời hứa cũ. Ngài liền gọi Kawa – vị thần sông – đến, và phán:
- "Ta nghe tin Thiên Hoàng nước Nhật, bất chấp lời hứa năm ngoái với ta, gây chiến tranh với nước khác, làm dân chúng khổ sở. Vậy mi hãy xuống trần, tìm nơi hắn ở và làm lụt tàn phá tất cả nhà chửa hắn..."
- "Nhưng làm thế nào thần nhận biết "Thiên Hoàng" chứ? Thần chưa bao giờ gặp hắn..."
- "Người nào mà dân chúng ở kinh đô có chân dung trong nhà thì chính là hắn đấy. Còn gì dễ hơn nữa?"
Thần sông vâng lời, bay xuống trần thi hành nhiệm vụ. Trên đường đến kinh đô Kyoto, thần thấy tất cả mái nhà nơi quán trọ đều có bầy quả táo hình mặt người – Kawa tin đó là chân dung Thiên Hoàng bèn ghi nhớ kỹ nét mặt để truy ra người thật...
... Vì thế, gặp lão bá hộ Hoga ở Kyoto, vị thần cho lão ta là Thiên Hoàng bèn theo dõi lão để biết rõ nơi ăn chốn ở. Sau đó thần làm giòng sông chảy qua kinh đô nổi sóng cuốn băng dinh thự Hoga, tàn phá vườn táo lão. Trong chớp mắt, mảnh đất phì nhiêu ngày xưa chỉ còn là cánh đồng đá khô cằn...
Theo "Les Pommiers Paresseux"
của L. Bourliaguet.
F.TRÌNH
(TRAI - VIỆT)
(Trích từ tạp chí Tuổi Hoa số 43, ra ngày 15-4-1966)
