Tấm Lòng Vàng

 

 

Ông bà Hiền sống êm ấm với năm đứa con trong ngôi nhà nhỏ ở Sàigòn. Ông mướn một chiếc taxi chạy kiếm tiền về nuôi gia đình, sống cũng không vất vả lắm. Ông có hai đứa con gái lớn: Minh, 14 tuổi, học Đệ Lục, và Thanh, 12 tuổi, học Đệ Thất trường công lập. Ba đứa con trai kia còn nhỏ. Nhưng đại họa bất ngờ, một ngày kia ông Hiền đang lái xe kiếm khách thì bị một chiếc xe hàng đụng mạnh làm ông thiệt mạng.

Chôn cất chồng xong, bà Hiền chỉ còn hai bàn tay trắng. Số tiền hai vợ chồng dành dụm lâu nay, sau việc ma chay của ông, chẳng còn được bao nhiêu. Bà suy nghĩ nát óc mà chẳng biết phương kế gì sanh sống nuôi con như lúc chồng còn sống. Phải chi bà có số vốn kha khá thì buôn bán cũng dễ. Nhìn lũ con nheo nhóc, lòng bà mẹ hiền tan nát, rã rời... Cuối cùng, bà bàn tính với Minh để Minh ở nhà coi sóc em út, chiều thì lãnh báo đi bán. Còn bà, bà sẽ mua cặp gióng gánh rồi đi mua trái cây bán rong kiếm lời. Riêng Thanh bà buộc lòng phải gửi về nhà ông Tân, em trai bà ở dưới quê ít lâu, vì bà biết rằng dầu bà và Minh cố gắng cách nào đi nữa thì số tiền kiếm được cũng không đủ nuôi sáu miệng ăn ở đô thành đắt đỏ này. Bà Hiền đem chuyện ấy nói với Thanh và bảo Thanh sửa soạn mai theo cậu về quê. Thanh tuy rất buồn nhưng là đứa con hiếu thảo nên không cãi lời mẹ. Đêm hôm đó, Thanh khóc rất nhiều. Phần nhớ cha, phần lo lắng cho gia đình chẳng biết ngày mai ra sao nên thanh thao thức suốt đêm.

Sáng hôm sau, Thanh từ giã gia đình để theo cậu Tân lên xe. Cuộc chia ly thật não nùng! Thanh khóc lặng trên xe, cho đến khi ra khỏi thành phố, gió mát như thổi vơi nỗi buồn của em. Hai bên lộ ruộng lúa chín chạy dài. Mùi lúa thơm tho quyện lại trong gió, khiến Thanh tỉnh táo trở lại. Nghĩ đến hoàn cảnh hiện tại, Thanh Nghĩ: dầu có buồn cũng chẳng ích gì.

Thanh cầu mong cho những người thân của em được bình yên. Riêng Thanh từ nay về ở nhờ nhà cậu, em chỉ mong sao đừng bị bạc đãi thì dầu có cực khổ, Thanh cũng vui lòng. Đến xế chiều xe mới đến làng nhưng còn phải đi bộ một khoảng khá xa mới tới nhà cậu. Nhà cậu Tân ở hẻo lánh trong vườn dừa, và sống nhờ huê lợi mảnh vườn ấy. Sau khi nghe chồng nói rõ vì sao đem Thanh về ở nhà mình, mợ Tân nhìn Thanh xoi mói không chút cảm tình. Thanh hiểu ngay là em phải cố gắng khéo léo lắm, mới tạo được lòng thương ở gia đình cậu mợ.

Nhà cậu Tân còn có một thầy giáo ở trọ. Ông đã đứng tuổi, sống độc thân và hiền lành. Thầy giáo Xuân sau khi nghe rõ hoàn cảnh của Thanh, nhìn gương mặt hiền hậu của em, ông đem lòng mến ngay. Thanh ở đây đã hơn một tuần rồi, một tuần làm việc không hở tay. Nào dọn dẹp nhà cửa, giặt giũ quần áo, xách nước nấu cơm phụ với mợ, Thanh còn phải lo tắm rửa mấy đứa em. Thầy Xuân để ý thấy từ khi có Thanh về, nhà cửa được sạch sẽ hơn, mấy đứa con của cậu Tân mặt mày quần áo cũng đỡ lem luốc hơn trước. Ông còn thấy Thanh chỉ vẽ bài vở cho cho các em và khuyên bảo chúng nên lễ phép, ngay thẳng. Thầy Xuân khen Thanh tuy là một đứa bé mà đã khôn ngoan trước tuổi. Nhưng mùa bãi trường đã tới, thầy Xuân từ giã gia đình ông Tân để về quê.

Thấm thoát đã hai tháng trôi qua. Thanh vẫn nương náu nhà cậu. Em biết phận mình nên cố gắng ngoan ngoãn, chăm chỉ giúp đỡ mọi việc mong cậu mợ thương tình. Nhưng cậu mợ vẫn lạnh lùng khắt khe. Nhất là mợ Tân chẳng chút nương tay hành hạ. Thanh bắt đầu chán nản, muốn toát khỏi cái gia đình nặng nề ấy. Đôi khi tựa cửa nhìn đêm xuống, ngắm một cánh chim lẻ mau bay về tổ ấm, Thanh lại ước ao được như cánh chim kia tung cánh bay về với gia đình mình để được ấp ủ niềm thương của mẹ, của chị và trìu mến các em. Thanh khao khát tình thương vì nơi đây không một ai thương yêu em cả. Mùa nhập trường đã tới, thầy Xuân lại đến trọ nhà ông Tân. Nhìn các em xôn xao bao sách vở, lại nhớ đến mùa tựu trường năm rồi, bất giác Thanh ứa nước mắt.

Thầy Xuân từ nhà dưới đi lên bắt gặp, nhìn em như an ủi. Bỗng mợ Tân chạy lên hét:

- Con kia, mày làm gì mà tới bây giờ chưa lo đi xách nước, rồi nước đâu mà xài hở?

Thanh dịu dàng trả lời:

- Thưa mợ, con vừa quét dọn nhà cửa xong.

Mợ Tân túm ngay lấy Thanh đánh túi bụi:

- Đồ lười biếng, nói còn cãi, có đi xách nước mau lên không?

Thanh vội gạt lệ chạy ra sau lấy thùng ra bờ ao xách nước. Thanh thấy chiếc thùng nặng quá, nghẹn ngào trong lồng ngực rồi như kiềm chế không được nữa, Thanh để rơi chiếc thùng xuống và buông mình xuống mé ao khóc nức nở. Chợt em nghe có tiếng nói êm ái bên tai:

- Thanh con! Đừng khóc nữa!

Thanh giật mình ngước lên, thì ra thầy Xuân đang âu yếm nhìn em. Ông ôn tồn nói:

- Con, đừng buồn nữa, thầy đã hiểu rõ hoàn cảnh của con. Thầy biết con bị cậu mợ bạc đãi, nên từ đây thầy sẽ giúp đỡ con.

Thanh ngạc nhiên nhìn thầy Xuân chăm chú. Ông dịu dàng tiếp:

- Thầy rất cảm thương số phận của con!

Thanh cảm động nắm chặt tay ông, đôi giòng lệ tuôn chảy trên má. Dường như bao tâm sự u uất bấy lâu nay, được dịp khơi nguồn, em khóc và kể cho thầy Xuân nghe:

- Thưa thầy, con cũng biết là phận con ở đậu ăn nhờ trong gia đình cậu mợ, nên con chẳng quản ngại gì cực nhọc, chỉ mong sao cho cậu mợ con thương con mà thôi. Nhưng, thầy ơi! Con tủi nhục lắm. Con xin nói thật với thầy, lòng con chán nản vô cùng, chỉ muốn rời bỏ gia đình này thôi.

Thầy Xuân vuốt nhẹ tóc Thanh nói:

- Thanh à! Con còn nhỏ, chưa hiểu nhiều. Vậy thầy khuyên con nên bỏ ý nghĩ ấy đi. Con sẽ ở đây, dầu sao gia đình nầy cũng là ân nhân của con. Con hãy cố gắng vui vẻ đối đãi với mọi người, hãy giúp đỡ cậu mợ một cách thành thực dầu cậu mợ con có xử tệ đi nữa.

 

Con hãy gieo tình thương đi rồi con sẽ nhận được trái của nó. Thầy biết con khôn ngoan nên mới đem những lời này mà bảo con đó!

 

Thanh ngồi im lặng nghe thầy Xuân nói, và nhìn thầy với tia mắt biết ơn. Em nghẹn ngào nói:

 

- Vâng, con xin nghe lời thầy dạy bảo.

 

Thầy Xuân gật đầu:

 

- Thầy biết con ngoan lắm!

 

Nghe những lời thầy Xuân khuyên nhủ, Thanh trở lại yêu thương gia đình cậu mợ như trước. Mấy đứa con cậu Tân dần dần đều mến Thanh. Duy có đứa con trai lớn là Kim bằng tuổi Thanh thì ngỗ nghịch hỗn láo quá mức. Kim thường kiếm nhiều chuyện nói xấu Thanh để em bị đòn bọng. Dầu vậy, Thanh vẫn lo săn sóc quần áo, miếng ăn cho Kim, mong một ngày kia Kim hiểu mà thương mình. Còn cậu mợ có rầy đánh Thanh, em chỉ buồn nhẹ trong lòng, chứ không hờn giận như lúc trước.

Ngày tháng lại trôi qua, Thanh vẫn luôn luôn thực hành lời khuyên nhủ của thầy Xuân. Đôi khi Thanh cũng chán nản nhưng nhờ có thầy Xuân dạy dỗ, an ủi, Thanh thấy bớt buồn khổ và đỡ bơ vơ.

*

Mấy hôm nay thầy Xuân bận việc phải lên tỉnh ít ngày. Trưa nay, Thanh đang ngồi giặt đồ phía sau, bỗng thấy mắt Kim lấm lét, ôm một chiếc hộp bằng thiếc chạy vụt ra sau vườn.

Một lúc sau Thanh nghe mợ Tân la lên:

- Chết rồi, hộp tiền của tao để trong tủ đứa nào lấy? Tao để quên chưa khóa tủ, bước ra đằng trước lấy đồ thì mất. Thật là lạ!

Lúc đó, cậu Tân đang sửa soạn thay đồ để cùng Kim sang làng bên ăn giỗ. Mợ Tân kêu mấy đứa nhỏ lại tra hạch xem có đứa nào lấy hộp tiền không, nhưng đứa nào cũng lắc đầu. Kim từ ngoài vườn đi vào.

Thanh kêu lại dịu dàng bảo:

- Kim à! Hồi nãy chị thấy em cầm cái hộp gì đó? Có phải em lấy hộp tiền của má không? Nếu Kim có lỡ lấy thì nên đem trả lại má đi kẻo để các em bị đòn oan đó.

Kim trợn mắt hét:

- Tui không có lấy. Trời ơi! Người nào ăn cắp rồi tính vu oan cho tôi hả?

Thanh nói:

- Chớ hồi nãy, em cầm cái hộp gì ra sau vườn đó?

Kim lại la lên:

- Hộp gì của tui chị hỏi làm gì? Tui không có lấy đừng nói bậy à!

Thanh bảo:

- Chị tưởng Kim lấy chớ không có thì thôi.

Lúc đó mợ Tân bước xuống hỏi Kiam:

- Kim à! Hồi nãy con có lấy hộp tiền của má để trong tủ không?

Kim trả lời:

- Con đâu có lấy, nãy giờ con ở sau vườn mà.

Cậu Tân bước ra cửa bảo Kim mau mau đi đám giỗ kẻo trễ.

Cha con Kim đi rồi, mợ Tân quay sang hạch hỏi Thanh. Bà nhìn thau đồ Thanh đang giặt rồi la lên:

- Trời! Lúc nãy mày vô buồng lấy đồ dơ của mấy đứa nhỏ rồi thấy cửa tủ mở mầy lấy chớ gì?

- Thưa mợ, thật tình con không có lấy, đừng nghi oan cho con.

Mợ Tân hét lên:

- Nghi oan cho mầy? Mầy không lấy thì còn ai vô đây nữa? Nè! Nếu có lỡ lấy thì đem vô đây trả tao, xin lỗi tao tha cho. Còn nếu chối, tao nói trước, bữa nay tao cho mầy chết đó.

Đôi hàng lệ rơi dài trên má Thanh, em khẽ lắc đầu.

Mợ Tân tức giận lấy cây tre nhỏ quất xối xả trên mình em. Chưa lần nào trong đời Thanh bị hành hạ một cách thái quá như vậy. Mợ Tân thấy đánh mãi mà Thanh không nhận, mợ đánh một lúc nữa đến mỏi tay rồi đuổi Thanh:

- Đi ra khỏi nhà tao đi, đừng bao giờ vác mặt ăn cắp trở về nhà này nữa, đi đi... quân ăn cắp...

Thanh đầu cổ rối nùi, quần áo xơ xác, mặt mày bầm tím vì những lằn roi tàn nhẫn đành bỏ chạy ra sau vườn dừa đứng gục mặt bên một gốc cây. Thanh không khóc được nữa. Hình như bao phũ phàng của cuộc đời làm cạn khô suối lệ của em. Em gọi lên nho nhỏ những tiếng thân yêu mà từ lâu em chưa được gọi lại: Ba ơi! Má ơi! Chị ơi! Các em ơi!...

Lồng ngực em muốn vỡ ra vì đau khổ, nghẹn ngào, uất hận... Thanh ngồi như thế cho tới khi trời đã gần tối. Em đưa mắt nhìn lên. Qua những kẽ trống của tàn dừa, em thấy mây đen u ám vần vũ trên đầu. Thanh muốn mình tan biến thành mây, thành gió, thành cây cỏ... miễn sao tránh được niềm đau khổ hôm nay.

Thanh nghĩ rằng sao trời lại nỡ phụ lòng em. Bao thiện chí của em đối với cậu mợ chẳng được bù đắp chút nào, mà trái lại có cảnh hôm nay. Rồi ngày mai ra sao? Liệu Thanh có trở về căn nhà ấy được không?

Trời đã sẫm tối nhưng Thanh vẫn còn nằm trong vườn dừa với nỗi đau buồn nặng trĩu. Bỗng một cơn gió lạnh lùa qua, mưa rơi lấm tấm trên mình em. Thanh như sợ hãi điều gì vụt ngồi dậy, cắm cổ chạy về nhà cậu mợ. Cậu Tân và Kim đã về, mấy đứa nhỏ ngồi học trên bàn. Thanh nép ở mé hè để tránh cơn  mưa xối xả.

Bỗng Thanh nghe cậu Tân hỏi:

- Mình đuổi con Thanh đi hồi trưa rồi à?

Mợ Tân to tiếng trả lời như còn chưa hả lòng căm tức:

- Ừ! Tôi đuổi nó đi sau khi đập một trận nhừ tử.

Lòng Thanh se thắt khi nghe câu nói ấy. Trên bàn, đứa em của Kim đang học một bài thuộc  lòng:

"Con chim non rũ cánh, đi tìm tổ bơ vơ!

"Trên con đường sương lạnh, đi về đâu chim ơi!

"Con chim non không tổ, trẻ mồ côi không nhà...

"Hai bên cùng đau khổ, cùng bơ vơ, bơ vơ!"

Thanh nghe mấy câu đó vội bịt tai lại, lảo đảo ngồi xuống đất, cắn chặt môi để ngăn tiếng nấc. Nhưng em bỗng giật mình nghe tiếng mợ Tân la hoảng:

- Trời ơi! Mình oi! Kim ơi! Sao vậy nè? Trời ơi!

Thanh hoảng hốt nhìn vào thấy cậu Tân và Kim mặt xanh như tàu lá, hai tay ôm bụng, ói mửa linh láng. Còn mợ Tân mặt cắt không còn chút máu, chạy tới chạy lui không biết làm sao. Ngoài trời thì mưa đổ ào ào, gió rít từng cơn, trời tối đen như mực. Thanh nhìn cảnh ấy muốn để mặc kệ mợ Tân, chẳng vào giúp đỡ. Nhưng em nghe văng vẳng bên tai như có tiếng nói của thầy Xuân: "Muốn cho mọi người yêu thương con, trước hết con hãy mở lòng thương yêu họ". Thanh không còn ngần ngại gì nữa, đẩy cửa bước vào. Mợ Tân nhìn Thanh ngạc nhiên, Thanh dịu dàng nói:

- Mợ hãy phụ cùng con thoa dầu cho cậu và Kim, rồi lấy nước trà nóng cho uống. Con sẽ chạy đi rước thầy thuốc ngay.

Làm những công việc ấy xong, Thanh băng mình trong mưa to gió lớn, không nề sấm chớp đang gầm thét liên hồi. Mợ Tân nhìn theo, ánh mắt tràn đầy ngạc nhiên. Độ nửa giờ sau, Thanh dẫn thầy thuốc đến. Sau khi bắt mạch cho uống thuốc, ông bảo bệnh nhân trúng thực. Một lát sau, cơn bệnh của hai người dịu dần và đỡ hẳn. Thanh chỉ kịp thay bộ đồ ướt dính vào người, rồi gục xuống bộ ván sau nhà. Sáng hôm sau khi tỉnh dậy, Thanh ngạc nhiên khi thấy Kim ngồi kế bên và đang đưa tay sờ trán mình. Thấy Thanh mở mắt, Kim vội reo lên:

- Kìa chị đã tỉnh! Chị nóng quá làm em sợ ! Chị à! Xin chị tha lỗi cho em, hôm qua chính em đã ăn cắp tiền của má, không chịu nhận để cho chị bị đòn oan. Thế mà... lúc em bị bệnh, chị không ghét lại chạy trong mưa gió để rước thầy cho em... chị ơi! Chị có lòng tốt quá!

Nói xong, Kim khóc nức nở, nước mắt rơi xuống tay Thanh. Thanh vuốt tóc Kim dịu dàng nói:

- Thôi, em đừng khóc nữa, em đã biết thương chị thì chị cũng đủ vui rồi. À! Mà em thật hết bệnh chưa?

Lúc đó, cậu mợ Tân từ nhà trên cũng chạy xuống chỗ Thanh nằm. Cậu mợ Tân cùng nói một lúc:

- Thanh, cháu tha lỗi cho cậu mợ nhé!

Thanh sung sướng quá chưa kịp nói gì thì mợ Tân âu yếm ngồi xuống bên em, vừa vuốt tóc em vừa nói:

- Thanh! Cháu ngoan yêu quý của cậu mợ! Từ đây mợ hứa sẽ thương yêu cháu như con của cậu mợ...

Vừa nói, nước mắt hối hận của mợ lại trào ra. Thanh xúc động mãnh liệt, không ngờ cái ngày mong đợi cậu mợ hồi tâm đã đến. Thanh siết chặt tay cậu mợ, lắp bắp:

- Con cám ơn cậu mợ!

Thầy Xuân vừa về, bắt gặp cảnh ấy ngạc nhiên quá. Sau khi nghe Thanh kể chuyện, thầy nói:

- Đó là phần thưởng xứng đáng cho con, một đứa bé ngoan hiền đầy nghị lực. Con ban tình thương thì ngày nay, tình thương lại về với con. Con thật xứng đáng với hiệu quả tốt đẹp ấy.

Mắt Thanh sáng ngời, chan chứa niềm vui vô tận.

VÂN TRANG        

(Cholon)            

(Trích từ tuyển tập truyện ngắn Tuổi Hoa "Đêm Kinh Dị")

 

Tại Cái Số

 

Chắc các em đã có lần nghe một người nào đó than thở về sự không may của họ, và rồi họ kết luận:

- "Tại cái số tôi nó khổ như vậy".

- "Tại cái số tôi cung bạn bè xấu cho nên..."

- "Tại cái số tôi bị sao quả tạ chiếu..."

Hoặc... "Tôi sinh ra đời dưới một ngôi sao xấu..." Than thở như vậy rồi họ buông xuôi luôn cuộc đời, yên trí rằng tại cái số không may, mình phải chịu, phấn đấu làm chi cho nó mệt một đời.

Các em ơi! Các em đừng để bị cái tư tưởng yếm thế ấy nó đầu độc nhé. Dù chúng ta tin ở định mệnh nhưng cũng đừng quên rằng:

Có trời mà cũng có ta.

                          (Nguyễn Du)

Danh ngôn có câu "Chúng ta hãy tự cứu, rồi Trời sẽ cứu." đúng lắm đó các em ạ.

Nếu bạn ghét mình, các em đừng nghĩ rằng tại số mình không có cung bạn tốt, mà nên xét lại coi mình có làm điều gì phiền cho bạn chăng? Nếu ba má yêu các anh, chị, em hơn mình thì đừng nghĩ rằng vì số mình xung khắc với cha mẹ, mà nên xét xem mình ăn ở có được hiếu thuận bằng các anh chị em không... vân. vân...

Đừng đổ thừa cho định mệnh, cho "cái số". Hãy phấn đấu để cải thiện đời sống, đó là con đường duy nhất để đem lại cho các em một cuộc đời tươi sáng, đầy màu hồng.

Chị ĐỖ PHƯƠNG KHANH       

(Trích tuần báo Thiếu Nhi số 97, ra ngày 8-7-1973)

Thuở Nào Xưa

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Ngày xưa em làm học trò nhỏ

Phụng phịu đòi me dẫn đến trường

Lối cũ nghênh ngang mùa lá đổ

Rủ bạn bè nhặt xác lá vàng

Ngày xưa thường đi học trong mưa

Chẳng áo tơi che vở ướt nhòa

Đến lớp ngại ngần nhìn lấm lét

Ủ rũ ngồi im mắt lệ mờ

Ngày xưa em nhặt cánh phượng rơi

Tặng cô bạn gái tóc hoa cài

Màu hoa phượng thắm mùa ly biệt

Với dòng lưu bút buổi chia tay

Ngày xưa áo trắng thơ ngây ấy

Tuổi thích ô mai chẳng thuộc bài

Tan học em vẫn thường mơ mộng

Một mình thơ thẩn ngắm mây bay.

                                           ĐẶNG CẨN

(Trích tuần báo Thiếu Nhi số 98, ra ngày 15-7-1973)

Người Ích Kỷ

 

Các em thân mến,

Trong số báo vừa qua, chúng tôi có liệt kê mười lăm cách để làm cho người ta ghét hoặc ghê tởm mình.

Hôm nay, chúng tôi xin nói chuyện với các em về cách thứ nhất làm cho người ta ghét mình là mình tỏ ra ích kỷ, thờ ơ với mọi người.

Người ích kỷ là người chỉ biết đến mình, đến quyền lợi của riêng mình thôi.

Người ích kỷ thường hay thờ ơ đối với mọi người hay nói rõ hơn, người ích kỷ không bao giờ để ý đến người khác, tức là không bao giờ nghĩ đến đời sống, hoàn cảnh hay quyền lợi không phải của mình.

Người ích kỷ lúc nào cũng chỉ biết đến mình, còn người khác ra sao mặc họ, sống chết mặc họ, không liên can gì đến mình.

Chắc các em cũng đồng ý với chúng tôi: sống trên đời, chúng ta phải nhờ vả rất nhiều người. Người thợ nề, thợ mộc giúp cho chúng ta có nhà ở. Người thợ dệt, thợ may giúp cho chúng ta quần áo mặc. Người nông phu trồng tỉa, chăn nuôi đem thức ăn nuôi sống chúng ta. Nhà văn, nhà giáo mở mang trí óc chúng ta. Chúng ta còn phải mang ơn rất nhiều người nữa, chẳng hạn như bác sĩ lo cho sức khỏe chúng ta, quân nhân, cảnh sát bảo vệ an ninh cho đời sống chúng ta...

Đời sống chúng ta liên quan đến rất nhiều người. Vì vậy, chúng ta không thể sống ích kỷ, chỉ biết có mình.

Người ích kỷ không được ai mến. Ai mà ưa được con người lúc nào cũng nghĩ đến mình, thờ ơ đối với mọi người.

Con người ta ngoài cơm áo, ăn mặc, tiện nghi, tiền bạc dồi dào còn có một sự ham muốn không kém mãnh liệt là sự ham muốn trở nên con người quan trọng.

Các em tuy tuổi còn nhỏ nhưng chắc chắn lúc nào các em cũng muốn mọi người xem trọng các em, kể cả người lớn.

Các em lúc nào cũng muốn được đối xử xứng đáng mặc dù tuổi các em còn thơ ấu.

Các em sẽ thấy mọi người trong xã hội, từ những người giàu sang, có địa vị xứng đáng đến những người nghèo khó tầm thường như phu xe, người quét đường, hốt rác, thông cầu tiêu, ai nấy cũng đều giống các em ở điểm là muốn mọi người xem trọng mình.

Một nhà giáo dục Pháp, ông Raymond de Saint Laurent đã nói: Người ta có thể cãi nhau với bạn, chơi bạn nhiều trò bỉ ổi. Bạn có thể nổi giận, nhưng rồi sẽ qua đi, bạn sẽ quên dễ dàng. Nhưng nếu người ta tỏ ra không công nhận giá trị của bạn là không bao giờ bạn quên hết, vết thương tinh thần không bao giờ khép miệng. Không bao giờ bạn sẽ quên, bạn không thể tha thứ tội họ coi thường bạn. Nhiều năm sau nữa, khi bạn nghĩ lại bạn vẫn thấy đau khổ.

Vì vậy, khi giao thiệp, với bất cứ ai, các em chớ có thờ ơ đối với họ, chớ có coi thường họ nếu các em không muốn họ ghét các em.

Các em thân mến, nếu các em muốn được cảm tình của mọi người, điều đầu tiên là các em đừng có ích kỷ, chỉ nghĩ đến các em, đừng thờ ơ, coi thường ai cả.

Các em nên nghĩ đến những người mà các em chung đụng hàng ngày, chia sớt nỗi buồn vui của họ, coi trọng họ, thành thật công nhận giá trị của họ, đương nhiên các em được họ quí mến và đời sống các em được yên vui hơn.

Thân mến chào các em,       

NGUYỄN HÙNG TRƯƠNG   

(Trích tuần báo Thiếu Nhi số 95, ra ngày 24-6-1973)

 

Đi Mua Đồ

 

Mỗi khi phải đi mua đồ, chị ngán nhất là cái nạn mặc cả. Chẳng biết là họ sẽ nói thách đến mức nào, nhất là món đồ lạ, đã lâu mình không mua. Có người chỉ nói hơn giá bán chừng  hai chục phần trăm. Nhưng cũng có người nói thách tới gấp ba lần. Món đồ đáng giá hai trăm, gặp người nói thách tới 600đ, nếu mình tưởng họ nói gần đúng giá, trả họ bốn hoặc năm trăm là mình mua hớ, rất tốn tiền của ba má. Còn nếu họ nói thách ít, ra giá 300đ thôi, mình lại tưởng họ thuộc loại nói thách, mình trả họ 100đ, thì có thể sẽ xẩy ra một màn nói chanh chua cay đắng, nếu họ dữ dằn, rồi nếu mình cũng dữ dằn thì có khi tiếp theo sẽ là một màn cãi nhau, như thế thì buồn ghê lắm đấy nhé. Vậy các em thử theo một vài kinh nghiệm này coi sao. Mỗi khi đi mua hàng, đầu tiên là các em coi xem hàng nào đang có người mua, nếu họ đang trả giá món hàng mình mua thì càng tốt, chỉ việc chờ nếu giá mua tương đối hợp với túi tiền, ta sẽ đỡ tốn công mặc cả. Nếu mua món hàng lạ, không biết tỷ lệ nói thách, thì đầu tiên em nên hỏi giá một món mà em đã biết giá, như thế các em sẽ biết bà bán hàng nói thách nhiều hay ít, để liệu mà mặc cả.

Người mình có lệ kiêng khem, lựa người mở hàng, thành ra nhiều khi họ nói thách rồi cứ bắt mình phải trả giá mở hàng. Trả ít sợ họ lườm nguýt, trả cao thì lại bị mua hớ. Vậy tốt hơn hết nên đi mua trễ trễ một chút. Quãng sau 10 giờ sáng thì thường là hàng nào cũng đã bán mở hàng, mình khỏi áy náy. Trả giá rồi nếu họ có nói nặng nhẹ, chị xin các em đừng trả lời. Cái cảnh hai người đứng tranh luận cãi nhau nó kỳ cục, mất hết nét duyên dáng. Đừng vì một người xa lạ, có thể cả đời mình sẽ không còn gặp lần nữa, mà khiến cho nhân cách mình bị sứt mẻ, các em nhé.

Chị ước mong thương gia nước mình sẽ cải tổ lại lề lối làm việc. Bởi vì cái sự nói thách trả giá rất mất thì giờ cho cả hai bên. Nếu để giá đúng, người mua chỉ việc coi qua, thấy vừa ý thì mua, cuộc mua bán xong trong vài phút, nhà hàng sẽ tiếp khách khác, khách mua sẽ làm việc khác, công việc mau lẹ, năng suất sẽ tăng, guồng máy quốc gia sẽ vận chuyển nhanh chóng vì thời giờ của mọi công dân được sử dụng đúng chỗ, không bị lãng phí.

Sự nói thách để có thể khiến cho một vài người không quen mua bán bị lầm mà mua hớ, mới coi thì tưởng người bán có lợi, sâu xa thì người mua bị thiệt thòi, và người bán cũng không có lợi đâu. Bởi vì với thời gian bán cho một người theo kiểu nói thách và trả giá, nếu bán theo giá nhất định, nhà hàng sẽ có thể bán cho 3, 4 người khách, số lời tuy ít nhưng nhờ bán nhiều nên vẫn có lời nhiều, mà lại gây được cảm tình nơi người mua. Cái sự mua bán mặc cả hiện nay nó tạo cho giới mua hàng một cảm giác bất ổn ghê lắm. Đi mua hàng cứ tưởng như sắp bước vào võ đài. Phải dự bị sẵn bản lãnh, buồn lắm em ạ. Hai người tươi cười với nhau mà lòng nghi kỵ, một bên rán làm cho người ta mắc vào cái bẫy nói thách, cho người ta phải mua hớ, một bên dù có mua được hàng cũng nghi nghi là mình mua hớ và không thấy cảm tình với người bán hàng.

Kinh nghiệm riêng của chị là cứ mua hàng của người quen mà mình đã tín nhiệm, giá cả phải chăng, khỏi mất thì giờ, hai bên đều có lợi, lại tránh được sự giả mạo mà mình có thể lầm, các em ạ.

Chị ĐỖ PHƯƠNG KHANH      

(Trích tuần báo Thiếu Nhi số 48, ra ngày 23-7-1972)

 

Mùa Ổi Chín

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Trong vườn muôn trái chín

Chim chóc bay lăng xăng

Mùi hương thơm ngào ngạt 

Ong bướm lượn quẩn quanh

Trời xanh qua kẽ lá

Mây trắng lững lờ trôi

Cánh diều đuôi lướt thướt

Hồng tím... đón hè vui

Lũ trẻ tha hồ lượm

Trái chín rụng sau vườn 

Ổi giòn nhai nhóp nhép 

Ổi ngọt trái đỏ hườm

Rủ nhau đi câu cá

Rủ nhau đi tắm sông

Rủ nhau chơi đá dế

Cả mùa hè chơi rong

Lục bình sắc tim tím

Hoa ngâu lí tí vàng

Giậu thưa bông bụp đỏ

Phượng vỹ đẹp mơ màng

Hôm nay qua vườn ổi

Nhớ sao nắng hạ xưa

Ngày xanh rồi xa khuất

Tìm đâu thời ấu thơ...

                            Thơ Thơ 

                   (Bút nhóm Hoa Nắng)

 

Trận Phục Thù

 Nhỏ Liên chụm chân nhảy lên cho dây lòn qua rồi lại nhảy tiếp. Hai nhỏ Hảo và Hiên cầm hai đầu dây quay đều. À, thì ra các nhỏ đang chơi nhảy dây! Nhỏ Liên vừa tung mình lên thì Hảo và Hiên đồng ca theo một bài ngồ ngộ, khó hiểu:

- Ông Sáp-ben, bé tí don don. Ú-u-ề, u-ế, u-ê!... Đó! Liên đụng dây rồi đó nha. Ngừng lại, vô thế cho Hảo đi! - Hiên nói.

Liên vừa gỡ sợi dây thun vừa bước ra, mỉm cười, phân trần với bạn:

- Uổng quá hà. Hôm nay Liên nhảy tệ ghê, chưa hết bản đã bị đụng dây rồi! Thôi, Hảo đưa dây Liên quay cho. Rồi...

- Chị Liên! Mẹ gọi về ăn cơm kìa. Lẹ lẹ lên nha. Hết cơm bây giờ à! Hổng có ai ở không mà chừa cơm đâu. - Tiếng con nhà Phúc, em Liên, oang oang như ống tà la.

Mầy về trước đi. Lát tao về tới bây giờ!

Con nhà Phúc không chịu nghe, vẫn ong óng cái họng cãi lại:

- Không được! Mẹ bảo chị phải về liền ngay bây giờ. Không, mẹ ra đánh bây giờ à. Tới giờ mà không lo về ăn cơm, đợi tới mời mới được. Tối ngày lo ăn dây thun no à.

Nhỏ Hảo thấy tình hình có vẻ căng thẳng, vội cuộn dây lại, nói nhỏ:

- Liên à. Bây giờ Liên về ăn cơm đi. Hảo và Hiên cũng về ăn nữa. Mai mình lại ra đây chơi tiếp. Liên về ngay đi, kẻo bác rầy à.

Liên hơi buồn vì cuộc chơi bị cắt ngang, nhưng cũng gật đầu, dợm bước. Hình như chưa vừa lòng, con nhà Phúc vẫn còn xỉa xói:

- Ủa, về chi sớm quá vậy! Sao không để mai rồi về luôn cho tiện. Ở lại ăn dây thun cho nó no lâu. Lêu lêu, con gà nuốt dây thun...

Nhỏ Liên nổi dóa, lượm nhánh cây dưới đất, định phết cho con nhà Phúc một trận thì hắn đã nhanh chân tẩu mất dạng.

Trên đường về, nhỏ Liên ức đến phát khóc: "Ức thật, thằng láu cá! Cứ gặp mặt mình là nói xỉa nói xói hoài. Con trai gì mà vô duyên ghê".

Trên bàn ăn, nhỏ Liên uể oải gắp từ món như cố nuốt cho xong chuyện. Con nhà Phúc ngồi đối diện hai mắt mở thao láo, tay cầm đũa gắp thoăn thoắt, miệng không ngừng nhai, cứ ngốn hết món nầy lại nhai món khác. Nhỏ Liên nhìn em, vừa hậm hực vừa phát sợ. Đúng là nam thực như hổ.

Trong một thoáng ngừng để thở, thấy nhỏ Liên đang nhai nhỏ nhẻ, con nhà Phúc nhướng to đôi mắt ốc bươu, gắp một miếng lạp xưởng béo ngậy đưa cho Liên ; tay kia quẹt mỏ bóng lưỡng:

- Bộ chị ăn dây thun no rồi hả? Nè, chị ăn thêm một miếng cho mau lớn. Không, người ta bảo là gà nuốt dây thun à.

Vừa nói dứt, không đợi cho Liên nói gì, con nhà Phúc lẹ làng đưa vội miếng lạp xưởng vào miệng nhai ngấu nghiến. 

Chợt một tiếng "kẻng" khô khan vang lên. Thì ra, lúc rút tay lại, cùi chỏ của con nhà Phúc vô tình đụng nhằm thành ghế dựa làm đôi đũa quẹt chén cơm rớt xuống đất bể tan tành...

Con nhà Phúc mặt xanh như tàu lá, lấm lét nhìn mẹ, còn đôi tay thì run lên như có điện châm vào. Nhỏ Liên khoái chí cười trong khi mẹ trở cán chổi lông gà, phết vào mông con nhà Phúc một cái đau điếng:

- Con trai gì mà hư quá! "Ăn coi nồi, ngồi coi chén" chớ. Cho một roi nầy phải chừa tới già nghe.

Con nhà Phúc lí nhí trong bụng như bị nghẹn cơm. Tay xoa xoa mông như thằn lằn đứt đuôi.

Quay lại, thấy nhỏ Liên đang hỉnh mũi trêu tức Phúc, mẹ sẵn cơn giận, mắng luôn Liên:

- Còn con Liên, em như vậy mà cười được hả? Ăn cơm xong phải hốt cho hết đống cơm rồi lau cho sạch.

Bị mẹ rầy, nhỏ Liên buồn muốn khóc. Liên nhớ lại mấy năm trước, lúc con nhà Phúc chưa có, mẹ cưng nhỏ như trứng mỏng. Đi đâu về, lúc nào cũng có quà cho nhỏ hết. Mỗi lần ba rầy hay bẹo tay nhỏ thì mẹ chạy lên nhà ôm nhỏ mà dỗ dành, mẹ cho nào kẹo nè, nào bánh ngọt nè...

Thế rồi con nhà Phúc ra đời, mẹ tối ngày chỉ săn sóc cho hắn. Lúc nào cũng ẵm trên tay, mẹ hay nựng Phúc mà bảo rằng: "Cục ngọc của tui à. Dễ thường, tui cứ sợ kỳ này lại sanh con gái nữa chứ". Mỗi lần nhỏ Liên cà nanh, chạy lại ôm mẹ, mẹ chỉ hôn lên má của nó rồi thôi.

 

Càng lớn, con nhà Phúc càng dễ ghét ghê. Con trai gì hễ chơi với ai một chút là có đánh lộn. Tối ngày lo lấy dao đẽo súng, gươm giắt cùng lưng quần. Hễ ăn cơm xong là quấn sợi dây chuối vào hông, nhét vào nào là súng, gươm, ná thun, dao găm. Rồi bước chậm chạp ra cửa, hai tay khuỳnh ra như con gà lôi, miệng rống to nghe phát mệt: "Ba quân, mau theo ta ra bờ sông tập trận". Có khi Phúc về nhà mà mình đầy cát với mồ hôi nhễ nhại, tay vẫn còn cầm khẩu súng cây, mồm cứ la bằng, bằng...

Không bao giờ nhỏ Liên và con nhà Phúc chơi chung một trò chơi nào được cả. Hễ có Liên là không có Phúc, và ngược lại. Hễ khi gặp mặt nhau thì như trâu trắng, trâu đen, trăm lần hết chín mươi chín lần là gây lộn. Liên cũng không hiểu sao vậy nữa! Mà mỗi lần gây lộn thì thường là nhỏ Liên muốn khóc. Về méc mẹ, mẹ chỉ nói có một câu độc nhất: "Sao con cứ chọc chị hai hoài vậy? Lần sau chừa nghe!"...

Cơm nước xong, nhỏ Liên lo quét hốt đống cơm rồi phụ mẹ rửa chén. Liên ra trước hàng ba, ngồi xỉa răng. Hôm nay bị đòn nên con nhà Phúc không đi chơi mà lân la đứng gần đó. Liếc thấy mặt con nhà Phúc, nhỏ Liên nhớ lại lúc hốt cơm bèn nghĩ kế chọc Phúc:

- Này Phúc!

Con nhà Phúc vẫn phớt tỉnh ăng-lê:

- Gì?

- Lúc nãy mầy làm đổ cơm.

- Sao?

Nhỏ Liên cố kiên nhẫn:

- Người ta nói hạt cơm, hạt gạo là hạt ngọc của ông trời. Ăn cơm mà làm đổ, chết xuống âm phủ sẽ bị ăn dòi. Bao nhiêu hạt, bấy nhiêu trăm con. Như mầy hồi nãy phải ăn cả trăm chén, eo ôi.

Lúc bấy giờ, con nhà Phúc có phần sợ hãi:

- Có thật vậy không chị Liên?

Nhỏ Liên phịa thêm một hơi dài:

- Thật chớ! Mầy không nghe ngoại kể à? Chẳng những thế mà còn phải đi trên sợi dây thun, như sợi tao nhảy dây hồi chiều đó, phía dưới có nào là cá sấu nè, rắn nè. Nếu đi không được rớt xuống sẽ bị rắn cắn  rồi thò đuôi vào ngoáy cái rún cho lủng bụng, cá sấu sẽ phóng tới táp đứt đầu rồi tha đi, còn xương quăng cho chó ăn. Mầy còn bị quỉ sứ cưa cái bụng nữa.

 

Con nhà Phúc nhớ lại hình bọn quỉ sứ trong hình Phạm Công Cúc Hoa mà phát khiếp. Rồi bỗng nhiên nó liên tưởng đến lúc cưa cái bụng, lúc đi trên sợi dây thun mà chị chơi nhảy dây, tới lúc té xuống bị rắn ngoáy rún, bị sấu cắn, bị ăn dòi... Bao nhiêu hình ảnh ấy cứ nhảy múa lộn xộn trong óc. Eo ơi... con nhà Phúc sợ quá, nhắm mắt bịt tai lại, khóc hù hụ.

Vậy mà nhỏ Liên vẫn chưa hả dạ. Bình thường bị con nhà Phúc chọc đến phát khóc, về méc, mẹ còn bênh hắn nữa. Nay được dịp phải trả thù cho đích đáng mới được. Nghĩ thế Liên gọi:

- Này, Phúc! Nói thế chứ không sao đâu. Tao còn cách gỡ tội nho mầy. Để tối tao bắt con cá thòi lòi, cho ngậm cọng tóc của mầy rồi tao vái cho hết tội.

Con nhà Phúc như đang chết hụt vớ được bắp dừa, mừng quýnh lên:

- Thiệt không chị Liên, hả? Chị rán giúp em nhá chị nhá.

Nhỏ Liên gỡ cánh tay con nhà Phúc nắm tay mình ra, nói:

- Ừ, tao sẽ giúp cho. Ủa mà cái răng cửa của mầy sao vậy?

Phúc sực nhớ đến cái răng hư, đưa tay rung  rung:

- Em có cái răng lung lay, đau quá chị ạ.

Lại một lần nữa, nhỏ Liên lên giọng thầy đời, phịa thêm:

- Sao mầy không lo nhổ đi? "Cái răng cái tóc là gốc con người" mà. Phải nhổ đi nhé. Mầy thấy có cây nào không có gốc với rễ mà sống được không? Mầy cũng vậy đó, biết chưa?

Con nhà Phúc run giọng:

- Có thật không chị? Mà làm sao nhổ được, đau quá hà. Em sợ lắm!

Nhỏ Liên suýt phì cười. Con trai gì mà nhát như thỏ đế, vậy mà hở ra thì tập trận, thì đấu súng, so gươm. Chơi toàn là đòi đóng vai hiệp sĩ!

- Được rồi! Tao có cách nhổ êm ru, hơn nhổ cỏ nữa.

Nhỏ Liên thì thầm vào tai em. Con nhà Phúc khoái chí, cười híp mắt nhe cả cái răng lung lay.

Con nhà Phúc loay hoay cột một đầu chỉ đôi vào tay cối xay, nhỏ Liên phụ em, dùng đầu chỉ còn lại cột chặt vào chiếc răng lung lay của con nhà Phúc. Xong, Liên ra lệnh:

- Nào bây giờ mầy đội hòn sỏi cho thật khéo, kẻo rớt nhé. Mầy gãy cái răng hàm dưới, phải đội hòn sỏi trên đầu cho răng mọc lên. Nếu làm rớt, răng mọc xuống nó đâm lủng cằm à. Chuẩn bị đi. Khi tao vái xong, mầy phải đẩy nhè nhẹ cái cối xay nha.

Hình như chỉ đợi có thế, con nhà Phúc vội gật đầu lia lịa. Nhỏ Liên ấn đầu Phúc cho khum xuống để khỏi thấy nụ cười mỉm, rồi quăng một hòn sỏi khác xuống đất, chắp tay lâm râm:

- Án ma ni! Án ma ni! Úm ba la! Úm ba la! Bùm, bùm, bùm! Răng ơi! Mi hãy rớt ra mau cho em ta nhờ. Nhớ rớt ra cho êm êm đó, kẻo đau em ta tội nghiệp. Nào, hãy đẩy cối đi!

Con nhà Phúc tuân lệnh, đẩy nhẹ tay cối xay. Sợi chỉ chằng giữa tay cối và cái răng lung lay làm con nhà Phúc đau chảy cả nước mắt. Phúc ngậm miệng không được, nói với giọng đả đớt:

- Ối trời ơi! Đau quá chị Liên ơi!

Liên mỉm cười trấn an:

- Đẩy thêm chút nữa nó sẽ hết đau và hết rụng ngay. Cấm khóc đấy! Khóc sẽ hết thiêng đa!... Coi chừng rớt hòn sỏi đó.

Lần này con nhà Phúc cố đẩy thêm chút nữa, nhưng mới có một chút thì bị chằng nữa. Con nhà Phúc đau điếng nên cứ đi theo tay quay vòng quanh cái cối xay. Hắn đi thẳng mình, không dám cục cựa đầu vì sợ rớt hòn sỏi. Hắn cũng không dám khóc, mặc cù nước mắt, nước mũi, nước dãi cứ thi nhau chảy ra như suối!

Cứ nhịn đau mà đi vòng tròn thế mãi, lát sau, chịu hết nổi con nhà Phúc hét lên một tiếng, như chàng hiệp sĩ hét lên một tiếng oai hùng khi nhắm mắt, và... tè ra ướt cả quần trong khi nhỏ Liên vỗ tay cười rũ rượi.

Nghe tiếng con nhà Phúc hét lên, mẹ vội chạy xuống y như một nữ hiệp sĩ nghe tiếng kêu cứu của người cô thế bèn chạy đến cứu.

Thấy con nhà Phúc vừa đi theo tay cối xay bột vừa khóc hu hu. Đầu thì đội hòn sỏi, miệng cứ hả ra,  mặt mũi tèm lem tuốt luốt, còn quần thì ướt nhem... Hiểu chuyện, mẹ vội làm một màn đuổi kẻ ăn hiếp, cứu người bị nguy nàn. Bèn với tay xách cây chổi lông gà rượt nhỏ Liên ra cửa vừa che giấu nụ cười.

PHAN VĂN KHA        

(Trích tuần báo Thiếu Nhi số 47, ra ngày 16-7-1972)

Mộng Và Thực

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Một thuở năm xưa chút dại khờ

Tưởng đời êm ái những vần thơ

Khi mà tỉnh mộng sao hụt hẫng

Mới biết cuộc đời chẳng như mơ

Ai là thi sĩ sống trong mơ

Dệt bao mộng đẹp với trăng thơ

Từ thuở ngàn xưa trăng là bạn

Cành liễu nằm yên trăng đợi chờ (*)

Đẹp nhất trăng rằm sáng thật tươi

Mù mịt không trăng tối ba mươi

Tuyệt diệu làm sao trăng mười sáu

Ngàn lá reo vui mở miếng cười

Năm ấy loài người viếng cung trăng

Giữa ngàn tinh tú với sao băng

Phi thuyền khám phá trong vũ trụ

Ngắm rõ dung nhan của chị Hằng

Cây đa chú Cuội  cũng thôi đành

Hằng Nga tiên nữ đẹp trong tranh

Bí mật cung trăng thành bật mí

Mộng của năm xưa cũng thôi đành...

                                                  Nhã Uyên

(*) Thơ Bẽn Lẽn của  Hàn Mặc Tử

" Trăng nằm sóng soải trên cành liễu
  Đợi gió đông về để lả lơi"

 

Kỷ Niệm Ngày 21 Tháng 7  Năm 1969 

khi Neil Armstrong là người đầu tiên đặt chân lên cung trăng