Họ quây quần bên đống lửa, ca hát nhảy múa từ sâm sẩm tối cho đến bây giờ. Theo tục lệ, cứ đến cuối năm, họ lại hội họp nhau lại vui chơi để mừng năm mới. Quanh đống lửa hồng, già trẻ lớn bé ngồi đan thành một vòng tròn thật rộng, họ vừa quay thú vừa uống rượu cần, cười nói vui vẻ. Cho đến quá khuya, khi sương núi đã xuống thấm ướt lá cây rừng thì cuộc vui sắp kết thúc bằng một màn đấu sức giữa hai thanh niên khỏe mạnh trong "buôn". Đó là một thông lệ, mà năm nào họ cũng tổ chức để tìm một người vô địch.
Cả "buôn" im lặng khi hai đấu thủ cởi áo bước ra. Họ đứng trong một cái vòng tròn đã vạch sẵn, chốc nữa, họ sẽ dùng sức để đẩy nhau, người nào bị đẩy bật ra khỏi vòng tròn là thua. Lửa reo tí tách, chập chờn hắt lên thân hình lực lưỡng của hai người. Bên ngoài, có một giọng khê đặc cất lên:
- Gắng lên Ksor! Đừng để nó đánh bại.
Ksor, một thanh niên có nước da đen cháy, đang làm vài động tác cho máu lưu thông điều hòa ; nghe có kẻ ủng hộ anh mỉm cười gật đầu. Năm rồi, anh đã giật giải quán quân về sức mạnh, năm nay Ksor tự bảo thầm nhất định không để lọt vào tay ai. Đối thủ của anh là Rot, một thanh niên trạc tuổi Ksor. Nước da Rot ngăm ngăm, người vạm vỡ. Rot ở cách xa mọi người, tận mãi trong thung lũng. Ông cha của Rot đời đời vẫn ở đó, nên Rot không muốn dọn đi.
Hai đấu thủ từ chiều tới giờ không dám uống nhiều rượu, họ dành sức để dồn vào trận đấu này. Phần đông, người ta ủng hộ Ksor vì dầu sao anh cũng là kẻ từng chung đụng với họ nhiều hơn.
Hai đấu thủ tiến lại gần nhau, người này đưa hai tay bắt vào vai người kia. Cánh tay họ nổi bắp thịt cuồn cuộn, họ xuống tấn thật chắc, bao nhiêu sức lực đều dồn về đôi tay. Sau một tiếng "hự" cùng nổi lên, Ksor và Rot nghiến răng ra sức đẩy nhau. Bên ngoài, người ta nín thở theo dõi, cái đai người ấy bỗng yên lặng hẳn, chỉ còn nghe tiếng lửa reo và tiếng thở phì phì của hai đấu thủ. Chưa ai đẩy dịch được ai, người họ ngã về phía trước, hai chiếc đầu chụm lại, thớ thịt vai u lên, từng cục. Bỗng nhiên, Ksor bị đẩy lùi lại, anh cắn răng, mắt long lên, "hự" một tiếng cố đẩy ngược lại. Rot bị lùi trở lại vị trí cũ. Bên ngoài, người ta cổ võ Ksor:
- Gắng lên! Gắng lên!
- Thêm tí nữa!
Quả nhiên, Ksor không phụ lòng họ, anh đẩy Rot mỗi lúc một lùi, hắn vận sức lên đôi tay chống đỡ, đột nhiên hắn ghìm được Ksor lại, rồi với một sức khỏe kinh hồn, hắn dồn Ksor lùi dần và sau một tiếng thét, hắn đẩy Ksor ngã luôn trên đất phía ngoài vòng. Mọi người sau một chút ngạc nhiên rồi reo ầm lên tán thưởng. Họ kéo Rot ngồi xuống bên họ, ép hắn uống rượu. Rot không từ chối hũ rượu cần nào, hắn vừa uống vừa cười, đưa cả hàm răng vàng khè dính đầy chất ngô. Ksor lặng lẽ ngồi riêng ra một góc, chẳng có ai tới an ủi anh, họ đang bu cả lại bên Rot. Ksor xấu hổ lẫn tức tối, thời oanh liệt của anh đã qua, bây giờ anh mới thấm thía nỗi buồn của kẻ bại trận...
Mãi đến khuya, lúc trăng đã lặn sau dãy núi phía xa thì cuộc vui cũng tàn. Mọi người giải tán, đống lửa được dập tắt trả lại màu đen ngòm cho đêm tối. Rot lên ngựa, từ giã mọi người, thúc ngựa phi ra khỏi bìa rừng. Trước mặt Rot, thung lũng rộng lớn trải mình bát ngát, bốn bề là núi non, những dãy núi cao ngất tiếp giáp với nền trời cắt thành từng vệt lồi lõm đen ngòm. Vó ngựa sãi trên mặt đất vang lên mồn một trong cảnh tĩnh mịch của đêm khuya. Gió trong thung lũng hú lên từng cơn qua các khe núi, cái lạnh làm Rot tỉnh rượu dần, bây giờ hắn thấy khắp người khoan khoái. Một mình một ngựa trong đồng trống, Rot cảm thấy tâm hồn bâng khuâng. Ngôi nhà Rot đã hiện trước mắt, chênh vênh bên sườn đồi. Xa hơn một chút, là ngôi tháp Chàm sừng sững quen thuộc mà ngày nào Rot cũng đi ngang. Bỗng nhiên, vừa qua khỏi khe núi, con ngựa của Rot chợt vấp một sợi dây ngã quỵ xuống, quăng Rot nhào trên đất. Còn đang đau điếng người chưa ngồi dậy được, thì một đám người phục sẵn chợt đổ ra. Họ quấn sợi dây lại, xốc cổ Rot dậy. Trong bóng tối mập mờ, Rot nhận diện được khuôn mặt của những người kinh. Một kẻ hỏi:
- Mày nhớ tụi tao chứ?
Rot gật đầu:
- Các anh là người của ông Chánh?
Họ gật đầu. Rot hỏi:
- Các anh bắt tôi làm chi?
- Để hỏi mày cái vụ đất đai hôm trước đó.
Rot khổ sở:
- Tôi đã nói nhiều lần, đất này của ông cha tôi, không bao giờ tôi bán cả.
- Nhất định chứ?
- Các anh hiểu cho. Tội nghiệp tôi!
Lập tức, hai người trong bọn giữ chặt đôi tay Rot lại, và một cú đấm làm Rot gập người xuống. Tiếp theo, một cú lên gối khiến Rot bật lên, choáng váng. Người đánh Rot vuốt tóc, hỏi:
- Mày vẫn nhất định?
Rot rền rĩ:
- Tội nghiệp tôi...
Một trận mưa đòn lại giáng khắp thân thể Rot, hắn kêu rú lên:
- Đau quá!... Trời ơi!...
Họ bịt miệng hắn lại, tiếp tục đánh. Khi thả ra, Rot mềm nhũn như con rắn, gục xuống. Một người kéo cổ Rot lên, vừa thở vừa hỏi Rot:
- Mày đã bằng lòng chưa?
Rồi chưa đợi Rot trả lời, y đã tung một cú đá vào mặt hắn. Mũi giày nhọn làm ứa máu mũi Rot, hắn gục xuống, bất tỉnh. Họ đứng chờ đợi, người đã đánh Rot bình thản châm một điếu thuốc, chờ đợi. Trong đêm vắng, tiếng côn trùng rỉ rả đều đều rất triền miên. Tiếng "ọp ọp" của loài nai ăn đêm vọng từ phía xa lại thoáng lên rồi lại mất. Chẳng bao lâu, Rot tỉnh dậy, tiếng rên của hắn khiến họ cúi xuống nhìn. Người ta kéo cổ hắn lên, gằn giọng:
- Chịu chưa?
Rot đau đớn gật đầu. Một người rút trong túi ra một mảnh giấy, một cây bút, họ kê trên một phiến đá, bật đèn bấm lên. Rot bị đẩy ngồi trước phiến đá, một người dục:
- Ký tên vào phía dưới, mau đi!
Rót sợ hãi, ký lẹ vào tờ văn tự bán đất. Sau đó, người ta lấy dấu tay của Rot bên cạnh chữ ký rồi tắt đèn bấm rút lui. Rót nghĩ tới ngày mai, ngôi nhà và mảnh đất do ông cha để lại sẽ lọt vào tay kẻ khác, hắn khóc òa lên. Cái buổi gặp gỡ với ông Chánh – một khảo cổ gia – vẫn còn in đậm trong trí nhớ của Rot. Ông Chánh ngỏ ý với Rot là muốn mua miếng đất ấy để khảo cứu. Vì ông biết khu đất Rot ở có nhiều di tích của người Chiêm Thành xưa để lại. Ông đề nghị trả mười ngàn đồng để mua miếng đất đó. Rot đã từ chối, vì mồ mả ông cha Rot đều được chôn nơi đây. Không mua được đất, ông Chánh giận lắm, và vì ông nổi giận nên Rot mới bị sự việc xẩy ra như tối nay. Người Rot đau nhừ, hắn thu hết sức nhẩy lên yên ngựa, con tuấn mã mang Rot lọc cọc phi vào sân.
*
Thằng bé con của Ksor chờ bố ngủ rồi, nó bèn chạy ra bãi nương. Nó nhìn lên trời, chưa có bóng chim nào xuất hiện, thằng bé liền ra tay. Nó tiến ra một rẫy ngô, đặt cái thúng trên tay xuống. Sau khi dùng một sợi dây cột ngang một khúc cây, nó chống khúc cây cho cái thúng đứng lên. Làm thành cái bẫy chim xong xuôi, nó bẻ một trái ngô, lột mớ lá xung quanh, đoạn gỡ ra từng hột nhỏ rải bên trong thúng một nắm rồi rắc thành hàng một phía ngoài. Thằng bé cầm sợi dây chạy về sau một bụi rậm, chờ đợi. Mùa xuân, chim chóc ở rừng kéo về từng đàn, tai hại nhất là lũ chim quái ác cứ sà các nương bãi để tàn phá những khoai ngô mới mọc. Ngày nào, ngoài rẫy cũng nghe tiếng ríu rít của chúng rộn cả lên. Đó là một điều mà Ksor hằng lo ngại, anh chưa tìm được cách nào để diệt trừ bọn chim đó. Nhưng thằng con anh thì biết cách trị lũ chim quái quỷ này, nó định sẽ làm cho bố ngạc nhiên về tài bẫy chim của mình. Thằng bé hồi hộp lắm, bàn tay cầm sợi dây cứ run cả lên. Trái hẳn với ngày thường, bây giờ nó mong lũ chim đến vô cùng. Chẳng bao lâu, những tiếng ríu rít từ xa vẳng lại, rồi một đàn chim ào ào bay đến. Chúng đáp xuống trên những nương bãi, mổ tới tấp vào những củ khoai mới chớm mọc. Thằng bé tức lộn ruột, vì chẳng có con nào bén mảng đến bên cái thúng. Nó vẫn kiên nhẫn ngồi đợi, lũ chim sau khi phá phách một hồi, liền nhẩy bước một đến bên cái bẫy. Thằng bé nín thở, sẵn sàng... Lũ chim thi nhau mổ những hạt ngô phía bên ngoài, chẳng có con nào nhẩy vào phía bên trong.
Sau khi mổ hết những hạt ngô, chúng lại sục sạo vào các rẫy ngô khác. Thằng bé sôi gan, không dằn được nó rời chỗ nấp chạy ra quát tháo ầm ĩ. Lũ chim thấy động hoảng hốt bay ào lên. Thằng bé chạy tới bên những luống ngô khoai xem thiệt hại, nhưng nó chợt kêu rú lên một tiếng ngã sấp xuống. Từ bàn chân thằng bé, một cây gai dài non nửa tấc đâm ngập vào, máu ra đỏ ối. Thằng bé lăn lộn kêu khóc ầm ĩ. Tiếng kêu khiến Ksor vụt thức giấc, chạy xuống. Trông thấy con bàn chân máu ra đỏ hoét, anh hoảng hốt chạy lại. Thấy cây gai cắm vào bàn chân thằng bé, anh rùng mình. Ksor bứt một nắm lá khoai nhai nát dắp vào vết thương của con. Vừa làm, anh vừa hậm hực:
- Mày xuống đây làm gì mà ra thế này?
- Con đuổi chim.
- Còn nhức không?
Thằng bé ràn rụa nước mắt:
- Nhức quá!
Ksor lại bứt thêm lá, nhai nhỏ đắp phèm phẹp vào vết thương, màu xanh của lá hòa với màu đỏ của máu thành một màu nâu sẫm. Ksor chưa dám rút mũi gai ra, anh bế xốc con lên:
- Chiều nay tao phải đem mày xuống tỉnh cho bác sĩ xem mới được.
*
Họ đến thung lũng từ sáng sớm, vì đường dốc gồ ghề nên họ sử dụng toàn ngựa. Đoàn nhân mã đổ từ sườn núi xuống, bên dưới là một dải đất rộng lớn, cỏ xanh mơn mởn. Chung quanh là núi bao bọc, nên trông như một cái lòng chảo. Họ ăn mặc theo lối người kinh, áo sơ mi cụt tay, quần chẽn, giày ống. Đến trước nhà Rot, họ ghìm ngựa lại...
Bấy giờ, trời mới rạng đông, giữa khoảng núi rừng hùng vĩ, mặt trời từ một chóp núi cao vút tít xa mới nhú lên. Màu đỏ ối của vừng thái dương làm rực sáng nền trời. Gió sớm thổi mát rượi da thịt, mùi thơm của cỏ non xông lên ngan ngát.
Hai người cưỡi ngựa đi đầu, có khuôn mặt trạc độ ngũ tuần. Một người trán hói, đeo mắt kính cận, người kia trán cao, mắt sáng, hơi gầy. Người gầy hỏi người trán hói:
- Gọi nó chứ, anh Chánh?
Ông Chánh, nhà khảo cổ, quay lại vẫy đám người phía sau:
- Vào gọi nó ra đây cho tôi.
Toán người theo sau là những kẻ đêm rồi đã ép Rót bán đất, họ xuống ngựa tiến lên sườn đồi. Một người gõ cửa:
- Rot! Rot!
Không thấy trả lời, hắn ta gõ mạnh hơn:
- Rot, ra nói chuyện! Mày không ra tao đốt nhà đừng trách.
Bên trong có tiếng tru tréo của Rot:
- Tôi không đi đâu cả, các người ép tôi, tôi không đi...
Lập tức họ phá cửa xông vào. Rot la lớn:
- Trời ơi! Các người ức hiếp tôi!...
Họ xốc hắn ra khỏi nhà, vừa đi họ vừa gằn giọng:
- Mày phải nói với ông Chánh là tụi tao trả mày mười ngàn rồi nghe chưa!
Rót ngạc nhiên:
- Các người trả tôi hồi nào? Hồi tối, các người đánh tôi còn thương tích đây nè.
Một người nghiến răng, đe:
- Mày phải nói thế, nếu không tụi tao giết mày.
Rót dãy dụa:
- Buông tôi ra! Các người giết tôi còn hơn!
Họ dẫn Rot đến trước mặt ông Chánh. Ông Chánh hất hàm:
- Anh nhận tiền rồi thì giao đất đai lại cho chúng tôi chứ. Sao anh ở lì ở trong mãi thế?
Rót tức tối:
- Các người đưa tiền tôi lúc nào đâu?
Ông Chánh trợn mắt:
- A! Anh định lấy tiền rồi giở mặt hả?
Rot gân cổ:
- Các người trắng trợn lắm. Các người ép tôi bán đất, đã đánh tôi rồi còn không thí cho một đồng ; rồi bây giờ lại vu khống như thế được sao?
Cơn tức tối nghẹn cả cổ Rot khiến hắn run người lên.
Một tên đứng bên cạnh Rot tống một quả đấm vào bụng hắn, Rot đau đớn gào lên:
- Các người bịt miệng tôi, các người tàn ác lắm!
Một cái tát làm Rot ngã ngửa. Ông Chánh can:
- Thôi đủ rồi. Dẫn ngựa của hắn ra, giao cho hắn.
Rot lồm cốm bò dậy, phẫn uất:
- Tôi không đi đâu cả, có giết tôi, tôi cũng không đi.
Mặc Rot gào thét, họ tiến vào nhà hắn đem đồ đạc ra vứt ngổn ngang. Một cái tượng thần Hời lăn lông lốc bên chân Rot, hắn nhìn bức tượng của tổ tiên, chợt nghĩ miếng đất của cha ông mình bị người ta tước đoạt trắng trợn, hắn vùng chạy đến bên ông Chánh, gầm lên:
- Đồ khốn! Chính ông chủ mưu vụ này... ông không đáng làm người, hiểu chưa?
Ông Chánh tím mặt, đạp hắn ngã xuống đất:
- Quân xảo trá!
Mắt Rot rực lên ánh lửa căm hờn, hắn vùng chạy đến bên con ngựa, rút phắt chiếc nỏ ra. Một người chồm đến toan giật thì bị Rot tống một đạp ngã chúi xuống, hắn thót lên ngựa tra một mũi tên vào. Mặt Rot lạnh như tiền, mắt hắn quắc lên dữ chưa từng thấy:
- Các người phải chết!
Hắn đưa chiếc nỏ lên, nhắm vào ông Chánh. Ông ta cuống cuồng giật cương ngựa định chạy, nhưng nhanh hơn, Rot đã bấm cò. Một tiếng "tách" vang lên, nhà khảo cổ ngã nhào xuống ngựa, sau một tiếng kêu ngắn. Mọi người thét lên:
- Bắt nó!
- Đồ sát nhân!
Nhưng không ai dám đuổi theo, vì trong tay Rot vẫn còn thủ cây nỏ. Hắn sãi ngựa tẩu thoát, ngang ngôi tháp Chàm, rêu phong cổ kính, Rot rưng rưng khấn:
- Xin thần linh phù hộ cho con cháu của người...
Đàng sau lưng Rot, mọi người ùa lại xúm xít quanh ông Chánh. Người gầy hồi nãy khóc lóc:
- Nó giết anh tôi rồi! Trời ơi!
Một người lên tiếng:
- Bác sĩ đừng khóc nữa, chúng ta nên đem ông về tỉnh săn sóc.
Bác sĩ Mân quệt nước mắt, nhìn ông Chánh, lòng quặn lên từng cơn. Ông xốc anh lên, lại khóc như mưa gió. Mũi tên có lẽ trúng vào ruột non, nên nạn nhân còn hấp hối, thỉnh thoảng lại rãy lên...
*
Nhà ông Mân ở dưới tỉnh, cách thung lũng của người Chàm cư ngụ khá xa. Ông là vị bác sĩ độc nhất trong tỉnh lỵ nhỏ hẹp, lại có tiếng mát tay nên bao nhiêu con bệnh đều tìm đến nhà ông. Khi Ksor cõng con đến thì ông Mân gặp chuyện buồn. Ông chánh
– anh ông
– qua một vụ mua đất đã bị giết chết. Lúc Ksor đến thì trời đã chiều, nhà nhà hai bên đường phố vẫn còn mở cửa, trước mỗi nhà đều có vài chậu hoa mai vàng chóe. Hương vị ngày Tết vẫn còn đậm đà ở những tiếng pháo nổ tạch đùng và người người đi lại tấp nập.
Ksor tiến vào nhà ông Mân. Nhà ông là một ngôi nhà xây theo kiểu xưa, vách bằng gỗ nâu, mái cong cong cổ kính. Nhà có ba gian và hai chái. Hai chái hai đầu dùng làm phòng khám bệnh và nhà bếp. Trước nhà có hòn non bộ, với những chiếc cầu đá, những ông tiên đánh cờ, những đạo sĩ cỡi lừa thong dong.
Một gia nhân cản Ksor lại, hỏi:
- Anh tìm ai?
Ksor chỉ vào đứa con:
- Tôi cần gặp bác sĩ để chữa bệnh cho con tôi.
- Bác sĩ gặp chuyện buồn, không có thì giờ chữa bệnh. Đợi hôm khác đi.
Ksor thất vọng, định quay về. Chợt từ trong nhà, bác sĩ Mân đang tiễn một ông khách tới phúng điếu ra. Ksor hy vọng, nên chần chừ dừng lại. Ông Mân khăn tang quấn trên đầu, mặt mày ủ rũ. Tiễn khách về rồi, ông định quay vào thì gặp Ksor. Cái dáng của người Chàm, giống nòi của Rot khiến ông chú ý. Ông hỏi:
- Anh chữa bệnh?
Ksor vội vàng:
- Không. Thằng con tôi bị đạp gai...
Ông Mân ngắt lời:
- Rất tiếc, tôi phải lo ma chay cho anh tôi. Anh là người Chàm?
- Phải.
Một ý nghĩ lóe sáng trong đầu bác sĩ Mân:
- Anh biết thằng Rot không?
- Biết.
- Anh tôi chết vì tay nó.
Ksor mở to mắt:
- Rot giết anh ông?
- Nó bán đất cho anh tôi, rồi nó không chịu đi, anh tôi cãi vã với nó rồi bị nó bắn chết.
Nhìn tầm vóc lực lưỡng của Ksor, bác sĩ Mân hỏi:
- Con anh bị thương ở đâu?
Ksor vội vàng cầm chân thằng bé đưa lên, nó khẽ rên rỉ. Ông Mân gật gù:
- Tôi sẽ chữa cho con anh...
Ksor mừng rỡ:
- Tôi cám ơn bác sĩ lắm!
- Nhưng với điều kiện...
- ...?
- Anh bắt Rot về đây.
Ksor lập lại:
- Bắt Rot?
Hận thù đã làm bác sĩ tàn nhẫn với nghề nghiệp, ông lạnh lùng gật đầu. Ksor suy nghĩ rất nhanh. Rot chẳng thân với anh gì lắm, hơn nữa trong hội mừng năm mới vừa rồi, hắn đã hạ nhục anh. Nghĩ tới bệnh tình của thằng con, anh bất chợt gật đầu:
- Tôi sẽ đi bắt Rot.
Bác sĩ Mân không lộ sắc mặt:
- Tôi giao hẹn: nội chiều nay, giờ này anh phải đem Rot về đây. Trong khi chờ đợi, anh hãy đem con anh về.
Ksor hấp tấp cõng con lên vai, bóng dáng vạm vỡ của anh mất hút ở cuối phố. Bác sĩ Mân nhìn buổi chiều đang xuống, một buổi chiều đầu năm. Ông chợt nhớ những năm qua, giờ này có lẽ ông cùng ông Chánh và các người bạn đang quây quần bên bộ bài Tây để sát phạt nhau. Kỷ niệm khiến ông ứa nước mắt, ông nhìn cành hoa đào nở rộ thoáng rung trong gió, ngỡ là hương hồn của anh thoảng qua...
Ngay tối hôm đó, Ksor trở về nhà. Sau khi căn dặn con vài điều anh gói theo vài củ khoai rồi khoác chiếc nỏ lên vai vội vã đi. Với kinh nghiệm đã từng lăn lóc chốn rừng núi, anh đoán chắc Rot còn lẩn quẩn đâu đây, nếu không ở các "buôn" Mọi trên dãy núi đàng kia thì cũng trong những khu rừng gần đây.
Bóng tối đổ ập xuống chốn núi rừng. Côn trùng bắt đầu trổi bản trường ca triền miên. Ksor bắt hướng từ nhà Rot để làm cái mốc khởi điểm. Anh đứng trên một tảng đá cao, đôi mắt sáng quắc nhìn tứ phía. Dãy núi trước mắt anh cắt thành một vệt đen khổng lồ hệt như bức trường thành. Nơi đó, là chốn cư ngụ của những "buôn" Mọi, có thể Rot lẩn quẩn ở đó. Ksor dự tính gần sáng mình sẽ đến đó nếu đi nhanh, không nghỉ. Khi Ksor vừa nhảy xuống đất, chợt anh thấy tim mình đập mạnh, vì từ trong ngôi tháp Chàm sừng sững trong đêm, anh vừa trông thấy một bóng người thoát ra. Hắn ta nhảy lên lưng con ngựa trước cửa tháp, sãi về phía ngọn núi trước mặt. Ksor mừng rỡ nhủ thầm:
- Đúng là Rot rồi:
Dự đoán của anh đúng như anh nghĩ. Rot phi về ngọn núi phía trước, tức là hắn ẩn trốn nơi các "buôn" Mọi. Ksor xốc lại cây nỏ trên vai, khởi hành. Trăng chớm mọc trên đầu ngọn núi, giải đất lòng chảo trông như tráng vàng, mơ hồ tiếng dã thú gầm thét phía xa. Ksor nghĩ đến đứa con bị thương, có thể đêm nay nó làm mình làm mẩy vì đau nhức lắm. Ksor lo bấn cả người. Thoạt đầu anh còn đi chậm để dưỡng sức, sau cùng anh chạy. Qua những khe núi hiểm trở, Ksor ra khỏi khu lòng chảo. Anh bắt đầu tiến vào một khu rừng rậm. Ksor đi chậm lại, anh cột chặt đôi giày đi rừng của người sơn cước, đoạn vạch lá tiến lên. Càng vào sâu, tiếng sơn cầm gào thét nghe càng rõ. Trăng núi chiếu ánh sáng xanh biếc trên cành lá, sương xuống nhiều hơn, ướt đẫm vai Ksor... Tảng sáng, anh đến chân núi, nơi mà Rot ẩn trốn. Lờ mờ trong màn sương trắng, từng ngôi nhà sàn lêu khêu vươn lên nền trời. Ksor đi lần dưới chân các nhà sàn... Ngang một ngôi nhà cuối cùng, dưới chân núi, Ksor điếng người mừng rỡ: trong chuồng nuôi súc vật, lẫn lộn trong đám heo đen thui là con ngựa của Rot. Ksor mặc dầu đôi chân đã mỏi nhừ, vẫn thấy sung sướng, anh rút chiếc nỏ xuống, tra tên vào...
Chung quanh bếp lửa của ngôi nhà sàn, một bọn bốn người ngồi quây quần. Họ gồm ba Thượng, một Chàm. Người Chàm là Rot.
Trong những hôm gần đây, Rot đã đến nương tựa ở ngôi nhà của đám dân Thượng này. Hắn bày tỏ hoàn cảnh của mình cho họ nghe, và họ bằng lòng cho hắn ngụ tạm. Rot thường chờ những đêm khuya, để trở về ngôi tháp Chàm, khẩn cầu thần linh phò trợ. Những khi nghĩ đến miếng đất, nơi chôn cất mồ mả của ông cha, Rot chỉ muốn khóc.
Hơi ấm từ bếp lửa tỏa ra, khiến bốn người cảm thấy dễ chịu. Những sáng mùa xuân, trời thường trở lạnh, nhất là về tảng sáng, hơi núi bốc lên làm rét hơn. Một người lấy ra một trái ngô, anh ta bóc từng hột thảy vào lửa. Những tiếng "bụp bụp" vang lên đều đặn, ngô bắn tung trở ra, họ lượm lấy phủi lớp tro dính, rồi ăn ngon lành. Có một người Thượng hỏi Rot, giọng kinh lơ lớ:
- Anh có muốn ở đây lập nghiệp với chúng tôi không?
Rot lượm một hạt ngô nóng vừa phủi tro vừa đáp:
- Tôi sẽ tính lại sau. Nếu không thể trở về được nữa, tôi sẽ ở lại đây.
Họ lại im lặng, tiếng "chép chép" vang lên đều đều. Bên ngoài, sương núi đặc trắng xóa cả rừng núi, trời chỉ mới sáng tửng mửng. Chợt một tiếng ngựa hí vang dưới chuồng. Rot dáo dác. Hắn chụp lấy cây nỏ trên vách, tra tên vào, đẩy cửa bước xuống thang. Xuống hết bậc thang cuối cùng, hắn cúi nhìn vào chuồng ngựa thì nghe một tiếng sau lưng vang lên:
- Rot, bỏ nỏ xuống.
Rót rụng rời, vất cây nỏ xuống đất, quay lưng lại. Chưa bao giờ Rot sững sờ bằng lúc này. Hắn lắp bắp:
- Ksor, Ksor...
Ksor đứng cạnh bậc thang, lăm lăm cây nỏ trên tay:
- Tao đây! Mày trốn giỏi quá hả.
Rot hỏi:
- Anh định làm gì tôi?
- Bắt mày vì mày là kẻ giết người.
Rot nuốt nước bọt, khổ sở:
- Ksor, anh bắt tôi thật sao?
- Theo tao.
Ksor vừa bước tới ra lệnh, chợt vấp chân thang ngã chúi xuống. Nhanh như chớp, Rot vọt chạy. Ksor chụp cây nỏ vùng dậy ngay. Anh rượt theo, quát lớn:
- Đứng lại! Rot, đứng lại!
Rot vẫn cắm đầu chạy miết. Khi ba người Thượng từ ngôi nhà sàn mở cửa nhìn ra thì hai người đã mất dạng ở khu rừng trước mặt...
Ksor nhắm hướng Rot đã đào tẩu rượt nà theo. Chạy được một quãng, anh dừng lại dáo dác nghe ngóng. Xung quanh anh hoàn toàn im lặng. Ksor tức uất người lên, anh tiếp tục xục xạo tìm kiếm, cây nỏ lăm lăm sẵn sàng bấm cò. Rot vẫn biệt tăm. Ksor cuống cả người lên, chạy lồng lộn như một con ngựa nổi chứng. Thời gian qua thật lẹ, mới đó, sương đã tan dần trên các ngọn cây, khu rừng sáng hơn trước. Chim chóc ríu rít trên khắp các cây rộn rã. Ksor đi sâu vào rừng, bây giờ đang độ đầu Xuân, cây cối đâm chồi nẩy lộc thật nhiều. Có những cây đơm bông trắng xóa, theo gió gởi hương thơm ngào ngạt. Ksor sục sạo cả buổi. Ngang một con suối, anh mệt nhọc dừng lại. Đặt cây nỏ xuống đất, Ksor cúi xuống vốc nước suối rửa mặt. Chợt một tiếng động khả nghi vang lên đàng sau lưng anh. Ksor chưa kịp quay lại thì đã bị xô ùm xuống nước. Anh lồm cồm bò dậy thì trước mặt anh Rot hiện ra, trên tay lăm lăm cây nỏ cướp được. Hắn khẽ nhếch miệng cười đắc thắng, hất hàm ra lệnh bảo Ksor lên khỏi suối. Ksor thất vọng lẫn uất ức, lặng lẽ bước lên. Rot vẫy tay có ý bảo anh đi trước. Hai người lầm lì đi ngược lại, tiến về "buôn" Mọi. Một đỗi, Rot chợt lên tiếng:
- Tôi với anh có thù gì nhau, sao anh định bắt tôi?
Ksor đáp gọn lỏn:
- Tại mày giết người.
Rot thật thà kể lại câu chuyện, hắn chỉ những vết bầm tím trên người cho Ksor xem, rền rĩ:
- Tôi chỉ là kẻ bị ép vào đường cùng...
Ksor im lặng. Rot tiếp:
- Tôi buồn bã vì không một ai hiểu tôi cả, ai cũng ăn hiếp tôi.
Ksor lầm lì không nói một tiếng. Anh đang nghĩ tới vết thương nguy kịch của đứa con, chưa bao giờ Ksor thấy thời gian qua mau như thế này. Gần đến "buôn" Mọi, bỗng nhiên Rot tiến tới trao lại cây nỏ cho Ksor:
- Anh hiểu tôi nhé, tôi không phải là kẻ sát nhân, tôi chỉ muốn sống yên lành.
Rot nở một nụ cười thân thiện, nhưng nụ cười ấy tắt ngay khi Ksor thụt lùi một bước, cây nỏ chĩa vào bụng hắn:
- Quay vào rừng, mau lên!
Rot sững sờ. Một giây sau đó, hắn làm theo lệnh của Ksor. Họ lại lầm lũi đi. Ksor không dừng lại nghỉ một giây phút nào, bởi vì anh đang chạy đua với thời khắc. Rot không dai sức bằng Ksor, gần trưa, hắn đuối sức, ngã ập trên đất, mặt đập vào một viên đá, đổ máu mũi dầm dề. Ksor lạnh lùng:
- Đứng dậy!
Rot nén đau, chỗi ngay dậy. Hắn quệt máu mũi, gắng gượng đi. Xế trưa, Ksor móc trong túi vải ra mấy củ khoai, thảy cho Rot một củ, rồi vừa ăn vừa đi. Rot nhiều lần ngã quị trên đất nhưng lại bò dậy, Ksor cũng nhừ cả đôi chân nhưng vẫn gắng nuốt quãng đường còn lại. Nắng quái trên các chòm cây đã nhạt đi. Chiều đến, họ ra khỏi khu rừng. Đứng trên một mô đất cao, nhìn xuống bên dưới là khu lòng chảo, với núi non hùng vĩ. Rot nhìn mặt trời đẫm máu xuống đầu núi, hắn biết số phận của mình đã đến. Hắn ngó xuống tháp Chàm, đau đớn:
- Thần linh đã không giúp tôi!...
Ksor thúc cây nỏ vào lưng hắn, ra lệnh tiến bước. Bóng hai người đổ xuống mặt đất, tiến dần xuống khu lòng chảo. Ngang tháp Chàm, có những tảng đá chồng chất rêu phong, Rot cầu khẩn:
- Cho tôi vào đây một chút.
Ksor ban cho tù nhân ân huệ cuối cùng. Rot tiến vào ngôi tháp. Lòng hắn lắng dịu xuống, thanh thản. Rot quì xuống dưới chân một tượng thần bằng đá đã lở nhiều chỗ, nói:
- Thần đã không giúp tôi thì tôi đành chịu. Nhưng tôi đau đớn một điều là chúng tôi đã vong quốc mà dân tộc còn lại của chúng tôi vẫn tự giết nhau. Tôi chỉ xin ngài một điều, hãy phù hộ cho họ tồn tại...
Có tiếng Ksor dục bên ngoài. Rot lặng lẽ đi ra. Một trận cuồng phong lùa qua khe núi hú lên, cây cỏ trong thung lũng rạp hẳn xuống. Ra khỏi khu lòng chảo, Rot quay lại quê hương của mình lần cuối. Nhà hắn cùng ngôi tháp Chàm vẫn còn sừng sững ngạo nghễ trong buổi hoàng hôn.
Hà Thúc Khánh
