Hòa tái mặt, cúi xuống tìm lại cây viết máy một lần nữa. Nó xét lại trên người tỉ mỉ, coi lại cái cặp và những vật chung quanh nó mấy lượt kỹ lưỡng nhưng vô hiệu ; cây viết máy của nó vẫn biệt vô tăm tích. Ý nghĩ nó đã bị mất cắp, khiến Hòa sợ hãi đến nỗi mồ hôi ra ước đầm cả áo. Nó ngước lên nhìn chung quanh, các bạn nó đều đã chăm chú viết bài trên bảng theo thầy giáo. Hòa cảm thấy lúng túng, đầu óc nó lúc đó trở nên trống rỗng, nỗi sợ hãi và cái tính nhút nhát khiến nó còn e ngại chưa biết sẽ làm gì... Giữa lúc ấy thì An, người bạn thân ngồi kế bên nó quay sang nhìn Hòa, và thấy vẻ mặt xanh tái, lấm tấm mồ hôi của Hòa, An biết ngay đã có một chuyện gì xảy đến cho bạn. An hỏi:
- Cái gì thế? Sao chưa chép bài?
Tiếng nói của Hòa phát ra, run rẩy, yếu ớt vì không đàn áp nổi sự xúc động:
- Tôi... mất cây... viết rồi!
- Cây viết nào? Phải cây Pilot tím mới mua hả?
Hòa gật đầu. Nếu là một cây viết thường khác thì chưa chắc đã làm nó sợ hãi đến thế. Đằng nầy lại là một cây viết máy quí giá, thứ nhất vì nó rất mắc tiền và thứ hai là nó biểu lộ tất cả tấm lòng yêu thương của mẹ Hòa đối với nó. Hòa nhớ lại buổi tối hôm kia, lúc nó đang ngồi học bài thì mẹ nó đến ngồi gần bên và nhẹ nhàng đặt vào tay nó một cây viết máy mới, màu tím bóng loáng. Nó ngạc nhiên ngước lên, và bắt gặp vẻ mặt dịu hiền của mẹ đang âu yếm nhìn mình. Hòa xúc động, không nói nên lời vì đây chính là cây viết mà nó đã ao ước được có từ lâu... Mẹ Hòa cũng không đợi nó lên tiếng hỏi, bà dịu dàng nói:
- Đây là cây viết mà con đã mong ước, hôm nay mẹ mua để tặng con. Đối với hoàn cảnh nghèo khó của gia đình ta thì có lẽ không bao giờ con được có nó song vì thấy con nhiều lần ao ước và rất cố học nên mẹ mới cố gắng tiện tặn để mua cho con. Vậy con phải giữ gìn cẩn thận và đừng phụ tấm lòng mẹ yêu thương nhé...
Câu nói đó, giờ đây Hòa còn nhớ rõ mồn một và càng nghĩ lại, nó càng thấy đau xót, tức tối hơn. Hòa không tin là nó đã vô ý làm mất cây viết vì nó luôn luôn cất kỹ trong cặp và nhất là hôm nay, giáo sư nghỉ một giờ đầu nên từ khi vô học đến giờ, Hòa chưa lấy cây viết ra dùng lần nào. Nó tin là đã có kẻ lấy cắp của nó, tin một cách chắc chắn. Vì thế, Hòa dần dần lấy lại bình tĩnh. Nó phải tìm cho ra được cây viết, khám phá cho được kẻ ăn cắp cây viết đó. Hòa kể lại cho An nghe những điều mình nghĩ thì bạn nó cũng đồng ý với nó. An nói:
- Đúng là có đứa ăn cắp. Việc nầy phải nói cho thầy hay để lo tìm tên thủ phạm mới được.
Và An đứng lên lo việc đó cho Hòa... lúc lớp ngưng học. Sau khi An vừa nói dứt, bao nhiêu cặp mắt đều hướng về phía Hòa. Nhiều người đã được Hòa khoe cây viết máy hôm qua thì hôm nay lại thấy Hòa bị mất nên tỏ vẻ thông cảm với cái khổ của nó. Giáo sư đi xuống chỗ Hòa và hỏi:
- Anh Hòa bị mất viết máy hả? Thế cây viết ra sao?
Một học sinh gần đó trả lời hộ Hòa:
- Dạ nó hiệu Pilot, màu tím ạ. Ảnh chỉ vừa mới mua mấy hôm nay thôi...
- Thế thì lạ thật! Chẳng lẽ lớp này có người xấu tánh thế! Mọi khi anh cất cây viết ở đâu? Có thể anh để quên nó ở nhà chăng?
Hòa đứng lên:
- Dạ không, con chắc chắn là con có mang đi và để trong cặp rất kỹ lưỡng. Hồi sáng đến giờ... vì giáo sư đầu giờ nghỉ nên con chưa hề lấy nó ra dùng. Đến giờ của thầy, con định mang ra viết bài thì thấy đã biến mất...
Giáo sư chống tay xuống bàn, cúi lại gần:
- Như thế thì chỉ có mấy người ngồi chung quanh trò có thể lấy cây viết đó được mà thôi vì nó bị mất trước giờ ra chơi, không ai có thể lại gần chỗ nầy cả! Phải thế không? Vậy anh trưởng lớp đâu? Anh lại đây xét với trò Hòa khu vực nầy coi...
Người trưởng lớp tên là Thanh, một học sinh rất ngoan và chăm học đứng lên theo lời giáo sư đi lại chỗ Hòa ngồi. Anh ta bắt đầu xét những người ngồi gần Hòa nhất. Sau học sinh ngồi bên trái Hòa – không tìm thấy – là đến An. Hòa không có một chút nghi ngờ gì đối với người bạn mà với nó, thân mật như là anh em. Nhưng Thanh cứ theo lịnh thầy, đem cặp An ra xét. Hòa sợ bạn có thể buồn lòng nên định nói chữa với An một câu thì tiếng Thanh đã kêu lên:
- Có phải cây viết nầy không?
Hòa giật mình, ngẩng nhanh lên nhìn vào tay Thanh. Và nó tưởng như mình hoa mắt. Đúng là cây viết của nó, cây viết Pilot mầu tím. Nhưng sao ở trong cặp của An, một điều mà Hòa không thể nào ngờ tới. Nó kêu lên "Đúng rồi!" và chồm lại, chụp lấy cây viết. Hòa tin là mình không lầm, đúng cây viết máy trong cặp An là của nó. Hòa sững người ra nhìn bạn, người bạn thân bấy lâu của nó mà giờ đây, dưới mắt nó chỉ là một tên trộm bị bắt quả tang nhưng còn cố cãi bướng. Nó thấy An cố nở một nụ cười gượng gạo và nói:
- Không phải đâu! Cây viết đó của tôi mà...
Bao nhiêu cặp mắt trong lớp đều đổ những cái nhìn khinh bỉ về phía An và khi nghe An nói câu đó, nhiều người đã mỉm cười khinh thị. An đỏ ửng mặt lên, ấp úng:
- Thật mà, cây viết đó...
Nhưng giáo sư không để An nói thêm. Ông quát lớn, nghiêm nghị:
- Anh im đi! Bị bắt với tang chứng hẳn hòi như thế mà anh còn muốn cãi tội nữa hả? Anh nói cây viết đó của anh! Hừ, thật là một trò cười... Nó là của anh sao ở đây không ai được biết rõ cả mà trái lại, người ta lại biết nó là của Hòa mới mua cách đây hai hôm.
An đứng lên, lắp bắp nói với giáo sư, giọng yếu ớt:
- Dạ chính thật cây viết máy đó của con... Con mới mua ngày hôm nay nên chưa ai được biết cả, con nói thật... con đã mua nó với số tiền để dành từ lâu rồi và con đã chọn cùng màu với trò Hòa... Con nói thật...
Không ai có thể tin được lời nói của An cả, đối với Hòa cũng thế. Điều phát giác nầy làm nó đau đớn và khổ sở hơn. Có lý nào một người bạn thân nhất của nó, đã cùng nó chia sẻ nhiều nỗi vui buồn lại có thể đang tay lấy cây viết của nó và giờ đây, lại còn muốn chối tội mình đã làm nữa.
Hòa lặng người đi nhìn An... gương mặt xanh mét của An, những câu nói ấp úng, vô lý... càng làm Hòa khổ sở hơn. Nó xích tới, nắm lấy tay An và nghẹn ngào:
- An! Nếu bạn đã vì một chút lỡ lầm mà làm như vậy, thì bạn hãy nhận tội đi. Tôi không muốn bạn chối tội một cách hèn nhát như thế, nói như vậy, không ăn nhằm gì cả đâu... An hãy nhận tội đi, tôi sẵn sàng tha thứ cho bạn.
Nhưng Hòa thất vọng biết bao khi An vẫn giữ những lời nói của nó. Hòa tức tối, nói lớn:
- Anh nói láo! Chính cây viết nầy của tôi chứ không phải của anh, tôi biết rõ như thế. Không lý nào khi tôi vừa mất nó thì anh lại vừa mua một cây y hệt như vậy... Đó chỉ là lý luận của một đứa trẻ con... Anh biết chưa?
- Chính tôi đã mới mua nó thật và tôi đã cố ý mua cùng mầu với Hòa, không ngờ lại xẩy ra chuyện lầm lẫn như thế nầy! Hòa coi lại xem, nó chưa bơm một tí mực nào cả!
Hòa coi lại và thấy đúng như lời An nói. Nhưng không vì thế mà mọi người tin lời An, có thể anh đã bơm mực trong viết Hòa bỏ đi rồi. Giáo sư thấy An vẫn chưa chịu nhận tội thì có vẻ nổi giận. Ông nói:
- Tôi sẽ cho người về nhà anh hỏi lại xem anh có phải vừa mới mua viết không? Nếu không anh sẽ biết!
Đề nghị đó của giáo sư làm An có vẻ bối rối. An nói:
- Ở nhà con... không ai biết việc đó cả vì đây là tiền để dành riêng của con mua, con nói thật...
An đã nhắc lại câu "con nói thật" bao nhiêu lần rồi nhưng chỉ làm mọi người thêm khinh bỉ An chứ không ai tin anh cả. Nhất là giáo sư. Ông nhất quyết chấm dứt nội vụ với cái ý kiến chính An là thủ phạm. Giáo sư gằn giọng:
- Tôi sẽ viết giấy cho Hiệu trưởng hay vụ nầy. Nay mai, cha mẹ anh sẽ được mời vào để anh hết cãi. Lúc đó, dù anh có hối hận mà nhận tội thì cũng đã muộn rồi.
An tái mặt, lắp bắp định nói nhưng không thốt nên lời... nước mắt từ từ trào ra. Giáo sư trước khi đi về bàn, hỏi lại An một lần chót:
- Sao? Trò nhận tội chứ?
An lắc đầu, nức nở:
- Không! Con không có ăn cắp...
Mặt vị giáo sư tím lại. Ông mím môi, im lặng quay đi. Lớp học dần dần trở nên im lặng như cũ. An có lẽ không chịu nổi những cái nhìn khinh bỉ của các bạn nên úp mặt xuống hai cánh tay trên bàn khóc tấm tức... Những cử chỉ của An dần dần khiến Hòa trở nên thương bạn. Quen với An đã lâu Hòa biết rõ người bạn nầy rất tốt tánh, chưa bao giờ làm một sự gì xấu xa cả. Bỗng dưng Hòa có ý nghĩ là An đã nói thật, chính cây viết nầy của An chứ không phải của nó. Nếu mà thực sự như thế thì oan cho An biết bao... Hòa thấy bối rối, nó quay sang nói nhỏ với Thanh vẫn còn đứng gần đó:
- Nầy Thanh, anh nghĩ thế nào? Tôi sợ An nói thật đấy. Tuy cây viết nầy đúng hệt như cây viết của tôi nhưng biết đâu, có thể có sự lầm lẫn:
Thanh cúi xuống, ngắt lời Hòa:
- Đó là vì Hòa còn thương An mà nghĩ thế chứ thật ra tội của An đã rành rành ra rồi. Trong lớp nầy ai cũng đều nghĩ như thế cả... Hòa không thấy sao? Chỉ có điều là không ai ngờ nổi mà thôi vì bấy lâu nay An là một học sinh tánh tình rất tốt.
- Nhưng tại sao An đã ăn cắp của tôi mà lại còn hăng hái giúp tôi đem vụ nầy ra cho giáo sư xử nữa... Đáng lẽ An cũng phải sợ bị phát giác chứ?
Thanh cười nhỏ:
- Hòa còn ngây thơ lắm! An nó biết Hòa rất thân với nó và nó làm vậy để Hòa không nghi ngờ gì đến nó đó thôi. Nó tin rằng Hòa sẽ không bao giờ xét nó cả nhưng sự thật đã trái hẳn lại nên nó mới bị bại lộ cái mưu "vừa đánh trống, vừa ăn cướp" đấy chứ!
Những lời nói của Thanh đúng quá Hòa không thể cãi được. Nó thừ người ra nghĩ ngợi... Sự thực nầy càng làm nó khổ tâm hơn cả lúc bị mất viết nữa. Hòa nghĩ thầm rằng nếu An can đàm chịu nhận tội thì có lẽ nó đã tha thứ cho bạn hết thật. Nó tin rằng An chỉ vì một phút yếu mềm mà làm thế thôi. Nhưng giờ đây, Hòa đau đớn nghĩ rằng nó vừa bị mất đi một tình bạn thắm thiết... mất mãi mãi vì dù An có không bị đuổi đi nữa, có lẽ hai đứa sẽ không bao giờ tìm được sự thân ái như xưa nữa. Hòa nhìn xuống cây viết máy và lại liên tưởng về An. Nó đã tìm lại được một vật quí giá nhưng cũng vừa bị mất một vật quí giá hơn...
Hòa dựng xe, ôm cặp bước vào nhà. Nó không buồn để ý đến con chó Vàng xinh đẹp đang cuống quít mừng chủ như mọi hôm. Hòa bỏ cặp, buông người xuống chiếc ghế dựa. Có tiếng mẹ nó từ đàng sau vọng lên:
- Thằng Hòa mới về đó hả?
- Dạ...
- Mầy hư lắm nhé! Mầy thử lại tủ học của mầy coi lại xem...
Hòa uể oải đứng lên. Nó chán nản bước lại mở ngăn tủ đựng sách vở ra. Vừa nhìn vào, Hòa đã sững người kinh ngạc. Cây viết máy Pilot tím của nó nằm chễm chệ trên chồng tập trong tủ tự lúc nào. Hòa cầm vội lấy, mở to mắt ra nhìn, sửng sốt. Đúng là cây viết của nó. Cây viết thực của nó có bơm mực hẳn hòi. Hòa xúc động, nó nghe văng vẳng có tiếng mẹ nói tiếp:
- Đã thấy chưa... Mới mua cho hôm kia thì hôm nay đã để bậy để em Dũng nó lấy đi chơi. Lúc sáng nầy mẹ không bắt gặp thì có lẽ nó đã rơi rớt ngoài đường để cho người ta lấy mất rồi. Mầy hư lắm đấy, nghe Hòa!!...
(Trích từ tạp chí Tuổi Hoa số 26, ra ngày 25-2-1965)
- Có phải cây viết nầy không?
Hòa giật mình, ngẩng nhanh lên nhìn vào tay Thanh. Và nó tưởng như mình hoa mắt. Đúng là cây viết của nó, cây viết Pilot mầu tím. Nhưng sao ở trong cặp của An, một điều mà Hòa không thể nào ngờ tới. Nó kêu lên "Đúng rồi!" và chồm lại, chụp lấy cây viết. Hòa tin là mình không lầm, đúng cây viết máy trong cặp An là của nó. Hòa sững người ra nhìn bạn, người bạn thân bấy lâu của nó mà giờ đây, dưới mắt nó chỉ là một tên trộm bị bắt quả tang nhưng còn cố cãi bướng. Nó thấy An cố nở một nụ cười gượng gạo và nói:
- Không phải đâu! Cây viết đó của tôi mà...
Bao nhiêu cặp mắt trong lớp đều đổ những cái nhìn khinh bỉ về phía An và khi nghe An nói câu đó, nhiều người đã mỉm cười khinh thị. An đỏ ửng mặt lên, ấp úng:
- Thật mà, cây viết đó...
Nhưng giáo sư không để An nói thêm. Ông quát lớn, nghiêm nghị:
- Anh im đi! Bị bắt với tang chứng hẳn hòi như thế mà anh còn muốn cãi tội nữa hả? Anh nói cây viết đó của anh! Hừ, thật là một trò cười... Nó là của anh sao ở đây không ai được biết rõ cả mà trái lại, người ta lại biết nó là của Hòa mới mua cách đây hai hôm.
An đứng lên, lắp bắp nói với giáo sư, giọng yếu ớt:
- Dạ chính thật cây viết máy đó của con... Con mới mua ngày hôm nay nên chưa ai được biết cả, con nói thật... con đã mua nó với số tiền để dành từ lâu rồi và con đã chọn cùng màu với trò Hòa... Con nói thật...
Không ai có thể tin được lời nói của An cả, đối với Hòa cũng thế. Điều phát giác nầy làm nó đau đớn và khổ sở hơn. Có lý nào một người bạn thân nhất của nó, đã cùng nó chia sẻ nhiều nỗi vui buồn lại có thể đang tay lấy cây viết của nó và giờ đây, lại còn muốn chối tội mình đã làm nữa.
Hòa lặng người đi nhìn An... gương mặt xanh mét của An, những câu nói ấp úng, vô lý... càng làm Hòa khổ sở hơn. Nó xích tới, nắm lấy tay An và nghẹn ngào:
- An! Nếu bạn đã vì một chút lỡ lầm mà làm như vậy, thì bạn hãy nhận tội đi. Tôi không muốn bạn chối tội một cách hèn nhát như thế, nói như vậy, không ăn nhằm gì cả đâu... An hãy nhận tội đi, tôi sẵn sàng tha thứ cho bạn.
Nhưng Hòa thất vọng biết bao khi An vẫn giữ những lời nói của nó. Hòa tức tối, nói lớn:
- Anh nói láo! Chính cây viết nầy của tôi chứ không phải của anh, tôi biết rõ như thế. Không lý nào khi tôi vừa mất nó thì anh lại vừa mua một cây y hệt như vậy... Đó chỉ là lý luận của một đứa trẻ con... Anh biết chưa?
- Chính tôi đã mới mua nó thật và tôi đã cố ý mua cùng mầu với Hòa, không ngờ lại xẩy ra chuyện lầm lẫn như thế nầy! Hòa coi lại xem, nó chưa bơm một tí mực nào cả!
Hòa coi lại và thấy đúng như lời An nói. Nhưng không vì thế mà mọi người tin lời An, có thể anh đã bơm mực trong viết Hòa bỏ đi rồi. Giáo sư thấy An vẫn chưa chịu nhận tội thì có vẻ nổi giận. Ông nói:
- Tôi sẽ cho người về nhà anh hỏi lại xem anh có phải vừa mới mua viết không? Nếu không anh sẽ biết!
Đề nghị đó của giáo sư làm An có vẻ bối rối. An nói:
- Ở nhà con... không ai biết việc đó cả vì đây là tiền để dành riêng của con mua, con nói thật...
An đã nhắc lại câu "con nói thật" bao nhiêu lần rồi nhưng chỉ làm mọi người thêm khinh bỉ An chứ không ai tin anh cả. Nhất là giáo sư. Ông nhất quyết chấm dứt nội vụ với cái ý kiến chính An là thủ phạm. Giáo sư gằn giọng:
- Tôi sẽ viết giấy cho Hiệu trưởng hay vụ nầy. Nay mai, cha mẹ anh sẽ được mời vào để anh hết cãi. Lúc đó, dù anh có hối hận mà nhận tội thì cũng đã muộn rồi.
- Sao? Trò nhận tội chứ?
An lắc đầu, nức nở:
- Không! Con không có ăn cắp...
Mặt vị giáo sư tím lại. Ông mím môi, im lặng quay đi. Lớp học dần dần trở nên im lặng như cũ. An có lẽ không chịu nổi những cái nhìn khinh bỉ của các bạn nên úp mặt xuống hai cánh tay trên bàn khóc tấm tức... Những cử chỉ của An dần dần khiến Hòa trở nên thương bạn. Quen với An đã lâu Hòa biết rõ người bạn nầy rất tốt tánh, chưa bao giờ làm một sự gì xấu xa cả. Bỗng dưng Hòa có ý nghĩ là An đã nói thật, chính cây viết nầy của An chứ không phải của nó. Nếu mà thực sự như thế thì oan cho An biết bao... Hòa thấy bối rối, nó quay sang nói nhỏ với Thanh vẫn còn đứng gần đó:
- Nầy Thanh, anh nghĩ thế nào? Tôi sợ An nói thật đấy. Tuy cây viết nầy đúng hệt như cây viết của tôi nhưng biết đâu, có thể có sự lầm lẫn:
Thanh cúi xuống, ngắt lời Hòa:
- Đó là vì Hòa còn thương An mà nghĩ thế chứ thật ra tội của An đã rành rành ra rồi. Trong lớp nầy ai cũng đều nghĩ như thế cả... Hòa không thấy sao? Chỉ có điều là không ai ngờ nổi mà thôi vì bấy lâu nay An là một học sinh tánh tình rất tốt.
- Nhưng tại sao An đã ăn cắp của tôi mà lại còn hăng hái giúp tôi đem vụ nầy ra cho giáo sư xử nữa... Đáng lẽ An cũng phải sợ bị phát giác chứ?
Thanh cười nhỏ:
- Hòa còn ngây thơ lắm! An nó biết Hòa rất thân với nó và nó làm vậy để Hòa không nghi ngờ gì đến nó đó thôi. Nó tin rằng Hòa sẽ không bao giờ xét nó cả nhưng sự thật đã trái hẳn lại nên nó mới bị bại lộ cái mưu "vừa đánh trống, vừa ăn cướp" đấy chứ!
Những lời nói của Thanh đúng quá Hòa không thể cãi được. Nó thừ người ra nghĩ ngợi... Sự thực nầy càng làm nó khổ tâm hơn cả lúc bị mất viết nữa. Hòa nghĩ thầm rằng nếu An can đàm chịu nhận tội thì có lẽ nó đã tha thứ cho bạn hết thật. Nó tin rằng An chỉ vì một phút yếu mềm mà làm thế thôi. Nhưng giờ đây, Hòa đau đớn nghĩ rằng nó vừa bị mất đi một tình bạn thắm thiết... mất mãi mãi vì dù An có không bị đuổi đi nữa, có lẽ hai đứa sẽ không bao giờ tìm được sự thân ái như xưa nữa. Hòa nhìn xuống cây viết máy và lại liên tưởng về An. Nó đã tìm lại được một vật quí giá nhưng cũng vừa bị mất một vật quí giá hơn...
*
Hòa dựng xe, ôm cặp bước vào nhà. Nó không buồn để ý đến con chó Vàng xinh đẹp đang cuống quít mừng chủ như mọi hôm. Hòa bỏ cặp, buông người xuống chiếc ghế dựa. Có tiếng mẹ nó từ đàng sau vọng lên:
- Thằng Hòa mới về đó hả?
- Dạ...
- Mầy hư lắm nhé! Mầy thử lại tủ học của mầy coi lại xem...
Hòa uể oải đứng lên. Nó chán nản bước lại mở ngăn tủ đựng sách vở ra. Vừa nhìn vào, Hòa đã sững người kinh ngạc. Cây viết máy Pilot tím của nó nằm chễm chệ trên chồng tập trong tủ tự lúc nào. Hòa cầm vội lấy, mở to mắt ra nhìn, sửng sốt. Đúng là cây viết của nó. Cây viết thực của nó có bơm mực hẳn hòi. Hòa xúc động, nó nghe văng vẳng có tiếng mẹ nói tiếp:
- Đã thấy chưa... Mới mua cho hôm kia thì hôm nay đã để bậy để em Dũng nó lấy đi chơi. Lúc sáng nầy mẹ không bắt gặp thì có lẽ nó đã rơi rớt ngoài đường để cho người ta lấy mất rồi. Mầy hư lắm đấy, nghe Hòa!!...
VŨ PHƯƠNG TRÌNH
(Trích từ tạp chí Tuổi Hoa số 26, ra ngày 25-2-1965)
