Thứ Ba, 31 tháng 10, 2017

CHƯƠNG IX, X_TUỔI ƯƠM MƠ


hiện tại
 quyết định
 tương lai


Bạn thân yêu,

Bạn có cảm thấy mệt mỏi khi theo dõi cuốn sách này không? Hẳn là có chứ nhỉ.

Chúng ta cứ tưởng rằng với cái tên "ươm mơ" dịu dàng, chắc cuốn sách mang đầy tính chất mộng mơ, lãng mạn, ai dè... cứ như đá xanh ấy. Nhưng, ngay ở trang đầu, chúng ta đã nói với nhau : ước mơ không chưa đủ, cần thiết là ta phải sửa soạn bản thân khi tuổi ươm mơ vừa chớm. Chúng ta đã đến lứa tuổi ấy, dù những dấu hiệu có rõ rệt hay không. Vậy thì... sửa soạn ra sao đây? Bây giờ là lúc chúng ta bàn đến vấn đề đó.

Nếu cùng nhau nhận định kỹ càng qua cuốn sách này, chúng ta thấy mình chưa đến tuổi để nói đến tình yêu (thứ tình yêu đúng nghĩa) trong lúc này, ta chưa đủ điều kiện và chưa làm chủ được hành động cũng như ý nghĩ nếu nhập cuộc quá sớm. Nhưng không ai có thể cấm ta chuẩn bị ngay từ bây giờ để đón nhận một tình yêu trọn hảo ở tương lai. Chúng ta đã nói với nhau nhiều rồi, những gì cần phải sửa soạn, nó man mác trong mọi chương mọi đoạn, nhưng đây là lúc chúng ta hãy tóm tắt lại những gì cần phải thực hiện ngay bây giờ để giấc mơ chúng ta ươm một mai thành sự thật.

Hãy tạm coi đây là "năm điều thực dụng" nhé:

KÍNH TRỌNG NGƯỜI KHÁC PHÁI,

TÌNH YÊU VÀ HÔN NHÂN

Thái độ cần có đầu tiên của chúng ta đấy. Vì "yêu" luôn đi đôi với "kính". Ta yêu mà không kính, một ngày nào đó sẽ hết yêu cho mà xem.

Kính trọng người khác phái, nghe nó khó vào tai quá ; nhưng thực sự đây là vấn đề nghiêm trang chúng ta phải thực hiện, lý do giản dị, vì người bạn đường của ta mai sau cũng sẽ là một trong "nhóm họ". Bỏ đi thái độ coi thường, kênh kiệu, không lợi cho ta chút nào. Họ có những đặc điểm, đức tính mà "phe ta" không có và đó cũng là điều đáng cho chúng ta học hỏi. Các cô sẽ học được ở các cậu tính cương nghị, trí phán đoán, vẻ nhanh nhẹn, lòng can đảm. Ngược lại các cậu cũng sẽ tìm thấy ở các cô tính dịu dàng, lòng kiên nhẫn, sức chịu đựng ; ngoài ra, chúng ta còn thích thú vì thấy ở nhau những nét duyên dáng, khả ái riêng, nhờ đó con gái mới là con gái, và con trai mới là con trai. Khi dựng nên con người, Thượng đế đã ban cho mỗi phái một đặc tính riêng, không ai hoàn toàn, và bởi thế mới phải cần đến nhau. Như đã nói ở một chương trước, ngày còn nhỏ con trai cũng như con gái ít khi mà ưa nhau, còn có thái độ "khi" nhau là khác. "Mấy thằng con trai" và "Mấy đứa con gái" chia phe cãi nhau đều đều làm khổ các vị giáo sư không ít. Nhưng bây giờ lớn rồi, có lẽ mình phải bỏ đi cái thái độ ấu trĩ đó, nhất là các cậu, thiết tưởng nên anh hùng mã thượng một chút chứ! Dĩ nhiên kính trọng ở đây không phải là nịnh bợ, một thái độ "dở ẹc" rất nên tránh và làm mất phong độ của ta không ít. Thái độ kính trọng cũng ngầm dặn ta đừng quá thân mật với nhau đến độ trở thành sàm sỡ. Người ta vẫn khuyên không nên tạo một tình bạn có "quan hệ bất bình thường" và cũng không tin có tình bạn giữa người con trai với người con gái, không sớm thì muộn, nó cũng biến thành tình cảm... khác. Lời khuyên ấy đối với chúng ta có thể phần nào nghiêm khắc, nhưng cũng có lý do đó, nó ngăn cản, phòng ngừa người ta khỏi đi lạc đường vào một rừng hoa bát ngát, tươi đẹp nhưng không lối ra và lại có nhiều thú dữ. Nói như vậy không phải cứ thấy nhau là vội vàng trốn biệt và triệt để tôn trọng nguyên tắc "nam nữ thụ thụ bất thân" như xã hội xa xưa. Hoàn cảnh hiện tại đã đổi khác, người ta không tránh khỏi những giao tiếp thường nhật với những người khác phái : tại học đường, nơi công cộng cũng như trong khung cảnh gia đình. Thái độ cần có của chúng ta là tự nhiên, chân thành nhưng luôn luôn giữ trong khuôn phép. Tình bạn giữa nam và nữ tại học đường hay đoàn thể rất tốt đẹp nếu chúng ta chỉ giao tiếp trong phạm vi "có phép", không cần giấu giếm và không có những riêng tư "chỉ hai người biết". Đơn sơ, chân thành, tự nhiên trong tinh thần kính trọng lẫn nhau là điều kiện giúp ta có được một tâm hồn đẹp, một ý nghĩ đẹp, một thái độ đẹp đối với người khác phái.

Với tình yêu, hiện thời ta chưa cần và chưa nên giơ tay với, hái. Thái độ thích hợp nhất bây giờ đối với tình yêu là "kính nhi viễn chi" (đứng xa xa mà ngó và kính trọng). Cần phải kính trọng lắm chứ, vì tình yêu là một tình cảm đẹp nhất của nhân loại cũng như của mỗi con người. Đừng "tầm thường hóa" tình yêu kẻo rồi sau này tình yêu của ta cũng trở thành tầm thường, cũng đừng "thần thánh hóa" tình yêu kẻo về sau sống và yêu một cách viễn mơ, không thực tế. Kính trọng tình yêu là nhận thức giá trị và tầm mức quan trọng của nó, để không "xúc phạm" tới tình yêu một khi chưa đủ "trình độ" và sau này không coi tình yêu là một trò "giải trí lành mạnh".

Và cuối cùng là kính trọng hôn nhân. Đó là một hành động cao đẹp và có thể nói là linh thiêng, chính hôn nhân làm tăng vẻ đẹp của tình yêu lên bội phần. Gọi là cao đẹp và thiêng liêng, vì hôn nhân ngoài mục đích hai người mưu cầu hạnh phúc cho nhau, còn có sứ mệnh cộng tác với nhau để lưu truyền nòi giống. Nhờ có hôn nhân mới có những bộ óc siêu quần đẩy mạnh sự tiến bộ của nhân loại, mới có những tâm hồn cao thượng chuyên lo cho hạnh phúc con người. Kính trọng tình yêu, không thể nào ta không kính trọng hôn nhân, vì tuy tình yêu không phải là điều kiện duy nhất để quyết định hôn nhân, hành động cao đẹp này đòi hỏi nhiều điều kiện : hợp tính tình, tôn giáo, những đảm bảo đời sống... nhưng dù sao đi nữa, tình yêu vẫn là điều kiện tiên quyết để đi đến hôn nhân. Ngày nhỏ mỗi khi thấy một đám cưới, chúng ta khoái chí chạy xem, chen cho bằng được để thấy mặt "cô dâu chú rể đội rế lên đầu", có đứa trẻ còn phá phách, ném đất, cát vào giữa đám cưới làm cho cô dâu chú rể tối tăm mặt mũi. Đó là những hành động thiếu giáo dục, đáng trách vô cùng. Chúng ta chắc hồi nhỏ không đến nỗi như vậy đâu, nhưng cùng lắm ta chỉ coi đám cưới như một ngày hội vui vẻ, thứ nhất đám cưới ấy lại là của người thân ta : anh, chị hay chú, cậu... thôi thì tha hồ thích vì ăn. Ta không đủ trí khôn để đặt vấn đề kính trọng hôn nhân. Nhưng bây giờ, ước mong rằng mỗi khi tham dự một nghi lễ tôn giáo về hôn nhân, nhằm kết hợp hai tâm hồn trở nên một, hoặc mỗi khi nhìn thấy một đoàn xe đám cưới ngoài đường, thấp thoáng sau khung kính cửa xe, bóng chú rể trang nghiêm, bóng cô dâu trong bộ áo cưới trinh trắng, chúng ta thấy tâm hồn len nhẹ một ý tưởng kính trọng, và như vang vang lời cầu chúc :"Ước mong anh chị trọn đời hạnh phúc bên nhau, chia sẻ với nhau mọi buồn vui, sướng khổ của cuộc sống và thực hiện trọn vẹn sứ mệnh của hôn nhân".


ẤP Ủ TÌNH CẢM

Nhưng tình yêu hay hôn nhân, đối với chúng ta vẫn còn là tương lai, dù cái tương lai có tươi đẹp, lôi cuốn, ta cũng không nên và càng không nên vội vàng tìm kiếm. Ở đây chúng ta muốn nhắc nhở nhau : trong vấn đề tình cảm, hiện thời chúng ta nên ấp ủ chúng. Ấp ủ không có nghĩa là hủy diệt, trái lại còn khiến cho tình cảm thêm dồi dào, thêm nồng cháy. Hòn than chưa hoàn toàn nóng đỏ, nếu bỏ ra khỏi lò, nó sẽ tắt ngúm ; đi buôn một chuyến lớn, nếu không đủ vốn tất sẽ tay trắng trở về ; chưa đủ tiền mua ngọc quí, cứ "xâm mình" đi mua, dĩ nhiên mua ngọc giả ; bơi chưa giỏi, cứ đòi lội qua sông, có chết đuối cũng không phải là chuyện lạ. Tất cả những hình ảnh ấy giúp ta ý thức được rằng : bây giờ chưa phải là lúc dùng đến thứ tình cảm còn non nớt của chúng ta vào một vấn đề có thể nói là quan trọng vào hàng đầu của cuộc sống.

Mai này đây, khi đã trưởng thành về tư tưởng, ý chí cũng như tình cảm, với tất cả ý thức trách nhiệm và một tình yêu nồng cháy, chúng ta sẽ đường hoàng sánh vai người bạn lòng bước đi trên đường hạnh phúc, lòng ta mở rộng và cao trọng như một thánh đường, mời đón bước chân người bạn thân yêu ngự trị. Ta có thể hãnh diện với bạn tình, chính vì tôn trọng họ, ta đã gìn giữ tình cảm ta vẹn toàn và trinh nguyên ngay từ thuở mới lớn. Tình yêu của ta sẽ thắm đẹp như đóa hồng, trong sạch và thanh cao như bông huệ trắng ngào ngạt hương thơm.


HUẤN LUYỆN TÌNH CẢM

 Nhưng tình cảm bồng bột của ta hiện thời không thể tự nhiên biến thành một tình yêu nồng nàn, chín chắn, như có đũa thần của bà tiên đụng vào "biến phép". Thế giới chúng ta bây giờ hết chuyện thần tiên rồi và mọi kết quả đều do cố gắng. Để có một tình yêu thật đẹp ở ngày mai, để con đường hôn nhân về sau trổ hoa tươi tốt, nhất thiết trong hiện tại là ta phải biết huấn luyện tình cảm của mình. Chiếc thuyền nếu không có lái sẽ trôi giạt lung tung, con tuấn mã nếu không cương sẽ không đưa ta về đích điểm và tình cảm nếu không được huấn luyện sẽ khó lòng trổ hoa tươi tốt, kết trái ngọt ngào.

Để có một tình yêu chân chính về sau, ta phải để tình cảm hiện tại làm quen với những đặc tính của tình yêu ấy : biết CHO và biết NHẬN. Chúng ta tập cho bằng cách yêu thương, làm vui lòng ba má, thầy dạy, anh chị em, bạn bè vì chính hạnh phúc của họ chứ không vì nhằm một lợi ích nào đó cho mình ; hãy tập bỏ ra những giờ phút để lo cho người khác một cách chân thành thay vì lúc nào cũng chỉ lo cho mình ; hãy tập quên mình vì người khác trong những công tác xã hội thích hợp với hoàn cảnh của ta... Chúng ta tập nhận bằng cách vui vẻ đón nhận những gì người thân làm cho ta với một tinh thần biết ơn ; không lơ là trước những lắng lo của người thân dành cho mình... Ngay bây giờ, có một tâm hồn biết cho, biết nhận, một tình cảm được huấn luyện theo chiều hướng tốt đẹp, mai này, tình yêu của ta cũng tươi tắn và rực rỡ như bông hướng dương luôn quay về phía mặt trời.


XÂY DỰNG TƯƠNG LAI

Kết quả của tình yêu là hôn nhân, tình yêu không nhằm tới hôn nhân là tình yêu "lệch hướng", nhưng hôn nhân còn đòi hỏi những điều kiện khác ngoài tình yêu. Bây giờ không còn có thể uống nước lã yêu nhau, rồi cùng hợp ca bài "một túp lều tranh hai quả tim vàng" nữa. Bởi thế, xây dựng một tương lai vững chắc là một phần bảo đảm cho đời sống lứa đôi. Dù là nam hay nữ, mai này ta cũng lãnh trọng trách trong việc bảo vệ hạnh phúc và mưu cầu sự sống cho gia đình. Hướng về tương lai, ta thấy cả một chân trời tươi sáng, rộng mở, hy vọng trào dâng khiến cho mắt ta ngời sáng và lòng rộn rã trước những ý tưởng kỳ diệu. Nhưng cần thiết là mỗi người trong chúng ta đừng quên : "Tương lai được xây dựng bằng chính hiện tại". Bạn thân yêu, vậy thì hãy xây dựng tương lai với những tháng năm ngà ngọc còn ngày ngày cắp sách đến trường, với tình thầy trò, bè bạn thân yêu ; hãy miệt mài trong việc học và cố gắng phát huy mọi khả năng sẵn có. Tuổi chúng ta là tuổi hoa, tuổi vàng, tuổi ngọc, đồng ý, với điều kiện là đừng dùng phí thời giờ.

Hơn nữa, để thêm xứng đáng với người bạn đường mai hậu, chúng ta hãy kiện toàn con người mình với tất cả khả năng và phương tiện sẵn có. Vì ta, vì gia đình, vì quốc gia xã hội và cũng vì chính bạn tình tương lai, thưa bạn, chúng ta cần thiết phải cố gắng nhiều ở hiện tại để có một tương lai huy hoàng.


CẦU NGUYỆN

Và bạn ạ, dù theo tôn giáo nào đi nữa, dù niềm tin của bạn đặt vào đấng linh thiêng nào, bạn cũng hãy năng cầu nguyện với Ngài, về mọi vấn đề của đời sống, và cũng đừng quên xin Ngài hướng dẫn đời sống tình cảm của bạn.

Đấng tối cao, vị mà bạn tôn thờ đó luôn luôn thấu hiểu từng tư tưởng bạn, Ngài nhìn rõ từng hành động nhỏ của bạn và biết bạn đang cần gì. Ngài sẵn sàng giúp đỡ, dắt dìu bạn, chỉ cần bạn biết chạy đến với Ngài.

Những khi cảm thấy tâm hồn cô đơn, trống rỗng ; những lúc thấy như bị khinh ghét, hắt hủi ; những lần cơn cám dỗ trào lên mãnh liệt ; khi khác thấy mình yếu đuối không đủ sức nắm vững tình cảm của mình ; hoặc có lần lo sợ cho tâm hồn trong trắng bị vẩn đục, bạn hãy nhớ đến Ngài, hãy thì thầm kể lể nỗi niềm tâm sự cùng Ngài, xin Ngài ban thêm sức mạnh, trí sáng suốt và lòng can đảm để bạn có thể vượt qua mọi khó khăn trở ngại trong việc bảo vệ một tâm hồn trong trắng, một trái tim tinh tuyền và xây dựng một tình yêu chân chính.

Hãy cầu nguyện cho mình, và cầu nguyện cho cả người bạn đường tương lai của mình nữa, cho dù hiện tại ta chưa biết rõ người ấy là ai, nhưng đấng tối cao bạn đang tôn thờ, Ngài biết. Lúc này đây bạn đang gặp nhiều khó khăn, đôi khi thấy khổ sở, chắc chắn rằng "người ấy" cũng có những khó khăn, khổ sở riêng ; bạn cầu nguyện với đấng tối cao, xin Ngài giúp đỡ người ấy trong mọi hoàn cảnh.

Chúng ta cũng đừng quên cầu nguyện cho lứa tuổi mới lớn của mình. Mọi thanh thiếu niên nam nữ trong hiện tại cũng như ở tương lai cần đến bàn tay trợ giúp của đấng linh thiêng. Chúng ta cầu nguyện xin Ngài dẫn dắt từng tâm hồn trẻ để mỗi người đều tìm được hạnh phúc thanh cao, chân chính ; xin Ngài giúp thanh thiếu niên nam nữ tìm thấy ở nhau niềm khích lệ, một nguồn phong phú chứ không là nguyên nhân tạo cho nhau những dịp tội lỗi. Ngài luôn luôn nghe lời khẩn nguyện của chúng ta, miễn chúng ta có lòng chân thành, tin tưởng.


lời
 chào chúc


Đây là trang cuối cùng của tập "tuổi ươm mơ";

xin gởi lời chào bạn,

người bạn độc giả thân yêu của tôi.

Chính vì bạn, tôi cố gắng viết tập nhỏ này với

những kinh nghiệm và sự hiểu biết còn non 

nớt nhưng là một lời thổ lộ chân thành;

xin hãy nghĩ rằng người viết riêng

tặng tập này cho chính bạn.

Tuổi chúng ta là tuổi ươm mơ,

nhưng giấc mơ chúng ta ươm là

"giấc mơ thực tế"

nó cần nhiều cố gắng,

vất vả như người nông phu chất phác

ươm cho hạt lúa nẩy mầm.

Giấc mơ của ta,

xin hãy ươm cho trọn vẹn

để tuổi của ta là tuổi của những tháng ngày

đẹp nhất đời người.

Đường đời muôn vạn nẻo,

và chúng ta mỗi người chọn lấy một hướng đi.

Cầu chúc bạn hiên ngang dấn bước

trên nẻo đường đã chọn,

bây giờ cùng bạn bè đồng chí hướng,

và mai sau, 

với người bạn tình mà bạn tha thiết thương yêu.

Thân ái,

QUYÊN DI

Thứ Hai, 30 tháng 10, 2017

CHƯƠNG VII, VIII_TUỔI ƯƠM MƠ


trái
 còn xanh


Hãy là hoa, xin hãy khoan là trái,
Hoa nồng hương mà trái lắm khi chua

Lời khuyên này cứ kể ra thì thật chí lý, vì nhiều khi người ta cứ thích nếm trái trước khi trái chín. Những trái lơ lửng trên cành, làn da bóng xanh mướt dễ quyến rũ những cậu bé, cô bé giữa trưa lén ba mẹ khều rụng xuống, chia nhau ăn, lắm khi còn chua chát quá, vừa nhai đã phun phè phè. Có cô cậu khác nhắm mắt nhắm mũi ăn cho bằng được, để rồi về nhà ôm bụng kêu đau. Cái đặc tính thích trái xanh, trái chua của tuổi trẻ dễ nhận thấy lắm, cứ quan sát một cổng trường thì biết : hàng me xanh, ổi xanh, cóc xanh bày la liệt, và bọn học trò chúng ta, những "thiên thần áo trắng" khi đi qua cổng vào trường, sẵn sàng thảy ra một vài chục bạc để nhận lại những trái xanh đỏ, bỏ cho đầy một cặp, kèm theo gói muối ớt mặn xít và cay xè.

Trái chua, trái còn xanh dễ quyến rũ, nhìn thấy ta không thể nào không "tiết tâm linh", lòng dạ cồn cào, thèm muốn. Nếu có kẻ nào dứ dứ trái ổi xanh trước mắt ta rồi đem giấu đi thì đó quả là một kẻ "ác nhân ác đức". Trái xanh ăn có lẽ lại thú vị hơn trái chín, ta nhăn mặt, vừa ăn vừa xuýt xoa nhưng lại ngốn một lúc hết ba bốn trái. Ngon thiệt, nhưng ê răng lắm, coi chừng bị sâu răng, và có điều rất dễ mắc phải nữa là đau bụng. Ăn riết những trái xanh, ta hư bao tử lúc nào không biết.

Trái chưa chín là một biểu hiệu chính xác nhất của thứ tình yêu trước mùa. Trái tình yêu lẽ ra phải được chờ cho chín, lành và ngọt mới lấy xuống hưởng dùng. Đằng này vì quá thèm khát, người ta hái ăn trước khi trái chín. Trái xanh ăn thú vị thế nào thì tình yêu trước mùa cũng khiến người ta thích thú như thế, đồng thời trái xanh làm hại sức khỏe ta thế nào thì tình yêu trước mùa hủy hoại tâm hồn ta như thế.

Ta thấy không thiếu những người bạn học đã thử nếm trái tình yêu xanh, họ nhởn nhơ vui vẻ và có thể chê ta "cù lần". Những "vị" khác, nhiều khi chính vì lời chê này mà cảm thấy xấu hổ, mất mặt, phải vội vàng "kiếm bồ" ngay tức khắc, để cho "bằng chị bằng em", họ quên rằng đó chỉ là "tự ái" chứ không phải tình yêu. Phần chúng ta, hãy cố giữ bình tĩnh, nén thèm khát trước cái trái xanh chua đầy quyến rũ để quan sát những người bạn đang vui vẻ nếm hương vị của trái đó.

Người đã nếm thử trái tình yêu chưa chín ấy sẽ đâm ra mơ màng sống trong mộng ảo, không còn biết mở mắt nhìn thực tế với bao nhiêu công việc cần phải thực hiện. Người ta bảo những người ấy mắc chứng tương tư (hì hì, buồn cười chưa). Đang khi mà công việc học hành là điều cần thiết để xây dựng tương lai, đang khi ý chí của tuổi thanh xuân đang hăng nồng và dòng máu thắm reo vui trong từng huyết quản, đang khi lẽ ra phải đem hết năng lực sung mãn để phụng sự, thì người ta sống mơ mơ màng màng, nói vu vơ, cười vu vơ, đầu óc lúc nào cũng vướng vất một hình ảnh. Bổn phận người học sinh với những bài học, bài làm, những giờ đọc sách tìm tòi, thí nghiệm, người ta quên tuốt luốt. Những bài toán trước kia chỉ cần năm mười phút để "hóa giải", bây giờ trở thành nan giải, người ta có ngồi lì ở bàn học thì cũng chỉ để vẽ được trên giấy nháp "khuôn mặt người yêu" (!). Lúc khác người ta ngồi bên song cửa đăm chiêu suy nghĩ, không phải để lo cho việc học hoặc mơ đến một tương lai sẽ đem hết khả năng mình ra phụng sự, mà để nhớ đến người ấy, tưởng tượng đến những giây phút được cùng "người ấy" "dung dăng dung dẻ" trên những còn đường vắng đầy xác lá vàng, tay trong tay, chân đều bước và đôi mắt nhìn nhau... đầy ý nghĩa. Con người lỡ nếm phải trái tình yêu chưa chín sẽ mất cả đảm lược, bây giờ chỉ còn là một con người nhu nhược, với một tâm hồn yếu mềm, hèn kém. Tình yêu nào phải là trái cấm, nhưng nó chỉ ngọt ngào, bổ ích khi đã chín tới.

Lại còn những biến đổi khác cho những ai chơi với tình yêu trước mùa nữa ; thường thường họ sẽ đổi tính, trở thành kỳ cục, khó hiểu. Ta thử quan sát cô C. Trước kia cô vẫn được giáo sư và bạn bè khen là người duyên dáng, bặt thiệp. Mà cô có duyên thật! Cô vui tươi, cởi mở và thân mật với bạn bè một cách tự nhiên. Người ta không thể nào không mến cô, bởi cô thành thật chú ý đến việc giúp đỡ các bạn cùng lớp. Trong các bạn có người đau ốm ư? Cô là người đầu tiên tình nguyện đến nhà thăm, chép hộ bài vở, và nói chuyện cho bạn bớt buồn. Sự ngọt ngào, nhường nhịn của cô không ai có thể phủ nhận được, hầu như cô không biết giận ai nên cũng không ai có thể giận cô. Nói tóm một câu : cô là người bạn dễ yêu dễ mến. Nếu ai lại nhà chơi, sẽ càng cảm phục cô hơn nữa. Cô ngoan ngoãn, dịu dàng và lễ phép, chị em trong nhà ai cũng thích cô cả và chẳng một ai nghe thấy cô to tiếng. Khách đến nhà chơi nhìn cô đầy thiện cảm. Người ta thầm ao ước : "Giá con tôi, chúng nó được như cô bé này", còn mẹ cô, với đôi mắt yêu thương, pha lẫn đôi chút hãnh diện, bà nhìn cô, tự nhủ : "Con tôi ngoan quá, chả đứa nào bằng. Rồi đây đời nó sẽ khá".

Nhưng rồi, một ngày kia, mọi sự hoàn toàn thay đổi, làm người ta sững sờ, ngạc nhiên đến bỡ ngỡ. Cô bé không còn là người bạn tốt, chân thành và hay nhường nhịn nữa, cô trở thành người cáu kỉnh nhất lớp, động một chút là mặt mũi nhăn nhó, lẩm bẩm, bẳn gắt. Các cô bạn khác cẩn thận đấy, đừng có vui miệng trêu vào cô, sẽ có một sự giận dữ ngay tức khắc. Hết rồi những cử chỉ săn sóc, thương mến bạn bè, những lần thăm nom người bạn đau ốm, những lúc cùng nhau học bài làm bài trong tinh thần cộng tác, cởi mở. Hình như đối với cô bây giờ, tình  bạn không còn là điều quan trọng, cần thiết và quí báu nữa, cô đâm ra xao lãng nếu không muốn nói là trốn tránh bạn bè. Nhiều lần người ta thấy cô ngồi một góc lớp trong giờ chơi, vẻ mặt đăm chiêu, suy nghĩ, đang khi các bạn vui vẻ nô đùa ngoài sân chơi. Rốt cuộc, chính vì có ý xa lánh bạn bè, rút vào một thế giới riêng tư, bạn bè cũng dần dần xa lánh cô bởi người ta không còn tìm thấy ở cô một niềm cảm thông, an ủi, hay ít ra một vẻ vô tư hồn nhiên của tuổi học trò. Cô trở nên già nua ngay cả trong đời sống và cách giao tiếp, người ta không còn có thể ví cô với một cánh bướm trắng tung tăng hay một dấu chân chim ríu rít. Về nhà, cô cũng chẳng "khá" hơn chút nào, cô đâm ra dễ "nổi khùng" vì những chuyện không đâu vào đâu, có thể chỉ vì sự chậm chạp của đứa em nhỏ hay câu bông đùa của cậu anh. Người ta ngạc nhiên, bỡ ngỡ... và tưởng rằng chắc hôm đó cô đau nên khó ở, nhưng rồi tình trạng ấy cứ kéo dài, người ta không còn "tưởng" nữa, đương nhiên cô là một người tính tình bất thường, khó chịu. Cô hết còn ngoan đối với ba má, và chẳng ai còn có thể khen cô "nhu mì" được nữa. Tội nghiệp bà mẹ, chẳng còn được nhìn cô bằng đôi mắt thương yêu lẫn một vài tia kiêu hãnh như độ nào, bà lo lắng, không biết với tính nết này, mai sau "nó" có thể sống nổi với ai.

Bạn thân yêu, đó há không phải là một điều đáng tiếc, một chuyện đau lòng sao? Nguyên nhân gì vậy? Chắc bạn cũng đoán ra rồi. Cơn nhức răng, đau bụng sau khi ăn những trái còn xanh đó. Cái tình cảm trái mùa ấy đã hấp thụ hết năng lực của cô. Cô như một người bị "mẹ mìn" vỗ đầu "làm phép", bỏ hết tất cả, không còn nhớ gì hết để rồi cứ tò tò đi theo con đường đầy cỏ hoa thơm ngát, nhưng chắc chắn sẽ dẫn mình đến một chỗ chẳng mấy an toàn.

Bạn có bao giờ buồn tiếc khi đứng trước một bông hoa tươi tắn, cánh nở tung đều đặn tràn đầy sức sống, cành vươn về phía mặt trời chói lọi ; thế rồi bỗng nhiên bông hoa ấy rũ xuống, các cánh hoa héo xào, cảnh gẫy gục, nhụy hoa tơi tả? Hay có dịp nào khác bạn được ngắm nhìn một dòng suối trong như lọc, nước suối róc rách reo vui, và trong cái âm nhạc thiên nhiên đó, người ta soi bóng mình trong bóng nước. Thế mà không hiểu vì sao ngày nọ dòng suối bỗng đục ngầu, toàn đất và rác rưởi, dòng suối như không lê nổi thân mình đi nữa, hết rồi những tiếng róc rách, vì nước suối đã trở thành một thứ nước ao tù. Bạn ạ, chung quanh ta có biết bao những hình ảnh đó. Người ta nhìn thấy biết bao cậu thiếu niên đôi mắt trong suốt, tinh anh, rộng mở như có thể nhìn thấu tất cả sự kỳ diệu của đất trời, vầng trán cao và phẳng biểu lộ một trí thông minh siêu việt, đôi tay rắn chắc như muốn dang rộng đón nhận tất cả tình thân ái và sẵn sàng khởi công xây dựng, kiến thiết quê hương. Nhìn những cậu thiếu niên ấy, ta thấy cả một tương lai chói ngời rộng mở, người ta như cũng lây cái sức sống dạt dào đang chuyển động ào ạt trong thân thể cậu. Cậu thật xứng đáng với danh hiệu : nguồn hy vọng của gia đình, quốc gia và xã hội. Mai đây, với trí khôn, sức khỏe, lòng hăng say và thiện chí xây dựng đó, cậu sẽ làm vinh quang cho xứ sở, cậu là phần tử tốt đẹp nhất của cộng đồng nhân loại to lớn.

Đột nhiên... xung quanh người ta nhỏ to bàn tán : "Cậu ấy thế nào rồi ấy nhỉ?" Mà không bàn tán sao được, khi mà đôi mắt to tròng trong suốt kia bỗng như bị một làn khói mờ che phủ, nét tinh anh chẳng còn tìm thấy, đôi mắt ấy trở thành lờ đờ, mệt mỏi. Không bàn tán sao được khi vầng trán bắt đầu nhíu lại, nhăn nhó, không còn phản ảnh được một trí óc thông minh tuyệt vời như trước, và đôi tay... đôi tay buông thõng, chán nản, mất hẳn vẻ hăng say xây dựng. Tương lai như khép kín và nguồn hy vọng của biết bao người thốt nhiên tàn lụi.

Tại sao thế nhỉ? Khổ thân, cậu đã lỡ nếm thử trái tình yêu chưa chín! Cái trái cây thật lạ kỳ, nó bồi bổ cho con người, tạo niềm vui, lòng phấn khởi bao nhiêu khi chín tới thì lúc còn xanh cũng hủy hoại người ta, biến người ta thành sầu héo, mất hết vẻ trong sáng và nghị lực của tuổi thanh xuân bấy nhiêu.

Các cô cậu thiếu niên khi "làm gan" bước chân vào con đường tình yêu, cứ ngỡ rằng như vậy là mình người lớn ghê lắm, có khi họ còn nhìn những người bạn của mình một cách khinh khỉnh : "bọn nó nhỏ quá, chẳng biết gì, tội nghiệp!" Thực ra, chính họ mới lắm trò trẻ con. Bởi vì chưa đủ khả năng đóng trọn vai trò của mình, họ có lắm hành động, ngôn ngữ ngờ nghệch mà những người khách quan nhìn vào sẽ thấy buồn cười, thương hại.

Những vị này tập cho mình thứ ngôn ngữ khoác lác (vì cứ ngỡ mình người lớn, ăn nói phải to lớn). Nếu vô tình đọc được những bức thư họ viết cho nhau (loại thư này, trong ngăn kéo của những ông bà tổng giám thị học đường không thiếu gì), ta sẽ phải lạ lùng và tức cười khi đọc những chữ "em yêu anh với tất cả con tim" hoặc "anh nhất quyết dùng đôi tay rắn chắc bảo vệ em đến cùng". Những ngôn từ đó thật ra không có gì đáng buồn cười cả, nếu nó được viết lên hay thốt ra bởi những người lớn, ý thức đầy đủ hoàn cảnh của mình và của đối tượng. Cái buồn cười ở đây là những lời "tuyên bố" đó lại là của một cô bé mười lăm, chưa hiểu thế nào là yêu, còn ham một tô bún riêu, một chầu ciné hơn là nghĩ đến bài luận văn, và nhiều khi còn trốn tránh, nói quanh với mẹ để khỏi phải giặt một chậu quần áo ; hoặc là của một cậu bé loắt choắt, đi chơi không xin phép, về nhà thấy bố cầm roi mặt còn xanh lè như chàm đổ, nhiều khi cậu lại gầy như que củi, hai cánh tay khẳng khiu trông... nản hết sức! Than ôi, đó là "đôi tay rắn chắc bảo vệ em đến cùng". Ấy vậy mà bạn đâu biết rằng trong cặp học sinh vẫn hay có những bức thư ấy. Họ không dám để ở nhà, sợ cha mẹ thấy, đánh đòn, họ cũng không dám cho những bạn bè biết ; nhưng với một vài đứa bạn thân, họ lôi ra khoe, họ đọc từng câu với giọng say mê và vẻ mặt hãnh diện. Người viết đã vô tình thấy một cô bé học trò lớp tám lôi "thư bồ" đọc cho mấy đứa bạn nghe, có vẻ kiêu hãnh lắm. Khổ một nỗi, mấy cô bạn kia lại có vẻ thèm thuồng mới chết chứ.

Trong những dịp gặp nhau, các "cô, cậu bé người lớn" này nói với nhau những lời âu yếm, những câu thề thốt, hứa với nhau "sẽ yêu hoài yêu mãi, sẽ theo nhau đến tận chân trời góc biển, sẽ cùng nhau lập một túp lều lý tưởng, trong đó có hai trái tim vàng, sẽ vượt qua mọi trở ngại gian nan để được gần nhau mãi mãi". Chỉ mới mười lăm mười bảy thôi, họ đã tưởng đã tạo dựng được một tình yêu vàng đá, không thể nào lay chuyển trước thời gian và trở lực. Nhưng... chỉ một câu bắt nọn của mẹ, một câu dọa của ba, cô cậu ấy đã vội vàng kể lể tất cả, và vừa sụt sùi, vừa hứa "từ nay sẽ không bao giờ dám thế nữa".

Dù trước kia có là người ngay thẳng, chân thật bao nhiêu, khi bước chân vào chuyện tình quá sớm, người ta cũng sinh ra quanh co, dối trá. Với ai à, thì ngay với cha mẹ ở nhà, với những người thân mà trước kia họ yêu mến, không bao giờ họ nghĩ sẽ có lúc phải dối trá đối với những vị ấy. Thế mà bây giờ... chỉ vì yêu, họ chép miệng, tự nhủ như thế, và lại tự an ủi mình bằng một lời cũng rất đao to búa lớn : "Chỉ vì yêu, ta hy sinh tất cả!" Phải nói dối, nếu không làm sao gặp nhau bây giờ! "Chàng" hẹn "nàng" 3 giờ chiều nay tại góc đường T. D , sau đó đi ăn kem. Gần đến giờ, "nàng" hồi hộp, luống cuống, nhăn mặt tìm mưu kế, cuối cùng, tươi ngay nét mặt, "nàng" sửa soạn quần áo, cầm thêm mấy cuốn tập và chào ba má đàng hoàng trước khi đi. Dĩ nhiên mẹ hỏi:

- Đi đâu thế con?

"Nàng" nũng nịu:

- Con đi học.

- Ô hay, mọi khi con có đi học buổi chiều đâu?

Không tỏ ra nao núng, "nàng" trả lời rất trôi chảy, vì câu này đã được sửa soạn trước:

- Thầy toán bắt học thêm mẹ à. Thầy bảo gần đến ngày thi, phải học gấp.

- Thế mấy giờ về?

Chết, câu này ngoài "chương trình", chưa kịp sửa soạn. Nhưng vốn là người nhanh trí "nàng" đáp được ngay:

- Dạ, vì không phải là giờ học chính thức nên thầy nói khi nào thầy giảng xong thì về.

Và "nàng" ra đi một cách rất đường hoàng, có phép tắc tử tế. Ông bố nhìn theo, âu yếm và có vẻ thương hại. Ông bảo vợ:

- Tội nghiệp con bé, sáng học, chiều học, tối về lại căm cụi học cho đến đêm. Thôi, bà đi mua con gà, tối nay nấu cháo nó ăn cho khỏe. Phải tẩm bổ một chút mới học được chứ.

Nếu nghe những lời này, chẳng biết "nàng" sẽ nghĩ gì. Phần cụ ông, nếu cụ biết con gái mình buổi sáng vào lớp ngồi đờ đẫn như một xác ma ; buổi chiều nói dối bố đi chơi với "bồ" và buổi tối chong đèn cho đến khuya ngồi viết... "thư tình", cụ sẽ có thái độ ra sao?

Phần "chàng" cũng khôn ngoan không kém. Trong lúc cao hứng "chàng" hẹn "nàng" chiều nay ăn kem, nhưng về nhà, kiểm điểm lại "gia tài" thấy đã cạn, "lương tháng" này hết cả. Gãi đầu, "chàng" nghĩ đến bố, nên mon men lại gần:

- Thưa ba, cho con một ngàn.

Ông cụ nhướng mắt:

- Tiêu gì mà nhiều thế?

Chàng đã định kê ra một lô những tên sách tưởng tượng, nhưng chợt một ý nghĩ vụt qua đầu, "chàng" trả lời khác dự tính:

- Thưa ba, con đóng tiền học thêm một "cours" Toán Lý Hóa.

Nói dối kiểu ấy thật là "nhất cử lưỡng tiện", vừa có tiền tiêu xài, vừa có giờ đi chơi. "Chàng" tự phục mình, xưa nay "chàng" vẫn nổi tiếng là người "khôn ngoan"!

Trên đây là một vài trong muôn vàn "pha" nói dối thần sầu quỉ khốc, người ta đã thực hiện để có thì giờ, có phương tiện gặp gỡ nhau, sống với nhau vài giờ "hạnh phúc".

Những trò ngờ nghệch, vụng dại ấy còn nhiều. Bạn có nhớ bài hát tả mối tình "dưới chân Phật đài" hay những gặp gỡ "nơi miền giáo đường" không? Có nhưng cô cậu đi nhà thờ hay lạy Phật rất siêng năng. Người ta nức nở khen cô cậu là những người mộ đạo, nói dại, ngày sau có chết chắc lên thiên đàng hay nhập niết bàn ngay tức khắc. Nhưng nếu biết rằng đến những nơi tôn nghiêm ấy, cô cậu chẳng phải vì lòng thờ Chúa, kính Phật, mà chỉ để có dịp gặp nhau, thì... người ta sẽ nghĩ sao.

Khổ một điều nữa : đang khi chưa làm ra tiền, còn sống dưới sự bảo bọc của cha mẹ, các cô cậu lại cứ phải tiêu tiền mới chết. Để tỏ ra mình là người hào hoa, phong lưu, cậu phải năng tặng quà "người đẹp", hết cái "nơ" cột tóc đến cái hộp đựng viết, rồi cái ví xách tay, có khi còn là một hộp phấn hay thỏi son... Chàng khổ sở mới kiếm ra được những món tiền ấy (ở đâu, chắc bạn đã biết, qua thí dụ ở trên), lui cui mua sắm để rồi được nghe nàng xuýt xoa khen ngợi, cảm ơn rối rít. Nhưng rồi, qua vài phút cảm động ấy, chàng trở về, cảm thấy mình... trống rỗng (có thể hiểu theo cả nghĩa đen lẫn nghĩa bóng).

Cuối cùng... sau những ngày "vui sống bên nhau" rất thân ái, sau những thời gian "lạc vào cõi mộng", sau những mơ tưởng đã nắm trọn được quả bóng hạnh phúc, sẽ suốt đời thưởng thức hương vị ngọt ngào của "tình yêu bất diệt", người ta bắt đầu phải đối diện với những nhàm chán, tầm thường. Những buổi hẹn hò lén lút hết còn hấp dẫn, người ta hết còn ngóng đợi nhau từng giây từng phút nữa. Nhất là, người ta nhìn nhau hết còn thấy đẹp, cả về tâm hồn lẫn thể xác. Trước kia người ta trang hoàng cho người yêu bao nhiêu là vẻ đẹp, có lẽ trên đời này không có người nào tốt hơn, nhiều "đức tính" hơn người ấy, nào là ngoan ngoãn, dịu dàng, nết na hoặc hoạt bát, can đảm, vui tươi... Người ta khoác cho nhau cả những đức tính mà có lẽ họ chưa từng có. Nhưng bây giờ, sau một thời gian sống trong mộng ảo, người ta dần dần thấy họ cũng chẳng tốt đẹp gì, những ngoan ngoãn dịu dàng ngày xưa giờ trở thành nhát nhúa, lầm lì ; còn can đảm biến thành hung dữ, vui tươi ra vô duyên... Người ta cảm thấy khó chịu trước những khuyết điểm ấy. Rồi cái nhan sắc "chim sa cá lặn" cũng biến thể nốt. Đôi mắt to, ngày xưa gọi là mắt bồ câu, bây giờ nó thành mắt ốc nhồi ; mũi cao dọc dừa sao bây giờ nhìn cứ ra mũi hếch... Thật ra thì họ không "quá đáng" như vậy, cũng như không quá đẹp như trước kia người ta đã nghĩ.

Sở dĩ có chuyện buồn cười đó, chính vì tuổi người ta còn quá trẻ, chưa thẩm định giá trị một cách chính xác và hay thổi phồng sự thật, thích "quan trọng hóa" tất cả. Với một "tinh thần" như vậy, chuyện đổ bể xảy đến là dĩ nhiên : hoặc là sau một vài lần giận dỗi rồi lại cố gắng làm hòa, nhưng "than ôi nước đổ bốc đầy được đâu", sẽ có một ngày sự giận hờn không còn cơ hàn gắn, người ta vĩnh viễn xa nhau và như thế là... chấm dứt một cuộc tình ; hoặc là sự nhàm chán cứ mỗi ngày mỗi gia tăng, và tình yêu như một sợi dây cao su, cứ càng ngày càng dãn dần, cho tới một ngày đứt hẳn.

- Thật là một kết cuộc bi thảm.

Bạn có thể kết luận như thế trước những "đoạn cuối của tình yêu" kiểu này. Dĩ nhiên nó bi thảm thật, người ta sau cuộc "thử lửa" dại dột đó, lòng hăng nồng, ý chí vững chắc và bao tư tưởng cao đẹp không ít thì nhiều (mà thường bao giờ cũng khá nhiều) sẽ hao mòn, tình yêu "cỡ" đó không những không làm ta thêm sung mãn, trái lại còn khiến ta bị hao mòn, thiếu thốn.

Bạn thân yêu,

Kể ra những "pha" đau lòng ấy, chúng ta không hề có ý định dọa nhau, hay chế riễu nhau, "cười trên sự đau khổ của người khác", tinh thần trẻ không cho phép chúng ta hành động như thế. Nhưng kể ra đây để chúng ta cùng thận trọng trong việc bấm giờ khởi hành. Trong tình yêu, ta không thi đua với ai cả, không thi xem ai biết yêu trước ai, nhưng trong đó chỉ có hai tâm hồn thi đua tìm hạnh phúc cho nhau. Vậy thì không cần gì phải vội vàng hấp tấp, đường còn dài, ta cứ "bình tĩnh" tiến bước, cần chi phải đốt giai đoạn để rồi đốt luôn cả chính mình...

Nói thì nói vậy, nhưng chắc chắn rằng một ngày đẹp trời nào đó, cõi lòng chúng ta cũng rung động dạt dào trước một hình bóng ta cho là đẹp, bông hoa đầu mùa chỉ muốn vụt nở tung. Ta thấy tình cảm của ta dành cho người ấy tuyệt diệu quá. Đó thật là một tình cảm đẹp và nó có thể đến với tất cả những thiếu niên, thiếu nữ đứng đắn, người ta không thể đề cập đến nó bằng những chữ vụng về hay kém thanh nhã. Nếu đó là trường hợp của bạn, thì ước mong bạn hãy giữ kín cái tình cảm đẹp đẽ ấy. Có những vẻ đẹp mà ta không thể dùng đến ngôn ngữ, vì nếu nói đến, nó sẽ tan vỡ ngay mất. Hơn nữa, bạn đang đứng trước con đường dẫn đến tình yêu trước mùa đấy. Cái tình cảm đẹp của chúng ta không nên để nó bị dập vùi tan nát như trong "những cảnh đau lòng" chúng ta vừa kể cho nhau nghe ở trên. Ước mong bạn ý thức được những tai hại của tình yêu trước mùa để tránh thoát hầu bảo vệ vẻ đẹp tinh tuyền của tâm hồn mình. Ngọn lửa tình yêu đang muốn bùng bùng nổi dậy, nhưng bạn hãy có can đảm ấp ủ nó, vì thứ lửa đó tuy trông thì mạnh mẽ vậy nhưng lại rất mau tàn. Lửa tình yêu phải là thứ lửa than đỏ hồng, ngọn lửa không cao nhưng rất nóng và không mau tàn lụi. Bây giờ là giai đoạn ta ươm nồng hòn than ấy để nó hoàn toàn nóng đều. Bạn nhé.

Giữ được như vậy không phải là chuyện dễ dàng, ta như con ngựa non cuồng cẳng, muốn tung bốn vó chạy nhảy trên đồng cỏ xanh tươi, như chú nai con ngứa ngáy muốn thử sức mạnh của cặp sừng... Cần đến ý chí và đảm lược của ta nhiều lắm. Khó khăn thật, nhưng với tinh thần trẻ, chưa hề biết sợ khó khăn, nguy hiểm, chắc chắn chúng ta sẽ thực hiện được, nếu quả thật chúng ta muốn. Hãy can đảm với chính mình, để giữ vẻ tươi đẹp và tinh tuyền cho trái tim ta cũng như cho tâm hồn họ.

Nhưng có lúc bạn sẽ đặt thắc mắc : "Ừ, giữ như vậy tuy khó nhưng vẫn dư sức, tôi sẽ làm được. Rủi một cái... lỡ có tên nào lại đâm vào đỡ nhẹ tay trên cái con người yêu quí ấy thì sao? Như vậy thiệt hại còn hơn bạc triệu nữa!" Bạn ạ, không việc gì phải quá lo xa như thế, ta làm sao biết được "người ta " sẽ ra sao trong năm bảy năm nữa, có chắc họ sẽ dễ thương như thế này mãi không? Hơn nữa, nếu "người ta" quả nhiên là người xứng đáng để ta yêu mến, chắc chắn họ cũng có một nhân cách và ý chí đáng kể, một trí phán đoán và một khối óc sáng suốt, "người ta" sẽ để ngoài tai những lời đường mật, sẽ vững tâm trước lời tỏ tình nóng bỏng và quyến rũ của những kẻ vội vàng. Phần chúng ta, cứ tin tưởng rằng : càng muốn tỏ ra xứng đáng ở ngày mai, hiện tại ta càng cố gắng.

Thế nhưng... biết đâu bạn sẽ ngập ngừng : "Lỡ tôi... bắt đầu rồi thì sao?" Cái đó hẳn nhiên là phiền đây. Nhưng tin vào sự khôn ngoan và lòng can đảm của bạn, chúng ta có thể nói thẳng với nhau : bạn biết chắc chắn rằng những mối tình như thế không sớm thì muộn cũng sẽ có ngày chấm dứt, vì nó không được xây dựng trên một nền tảng nào cả. Mười sáu mười bảy tuổi ngày xưa khác, bây giờ khác. Ở thế hệ ba má chúng ta, người ta có thể kết hôn ở tuổi đó, với một ý thức về cuộc đời, tuy non nớt nhưng cũng tạm đủ, và với cả một sản nghiệp bảo đảm cho tương lai. Bây giờ thì khác hẳn. Tuổi chúng ta nói đến khôn ở đâu thì được, nhưng nghĩ đến chuyện "vào đời" thì thực quá sớm, chúng ta chẳng có một chút kinh nghiệm nào, trong khi đời sống mỗi ngày một khó khăn phức tạp, không còn đơn giản, dễ dàng như đời sống của những thế hệ trước. "Trao thân gửi phận" cho một cậu bé mười bảy tuổi, ta có tin chắc cậu ta sẽ đủ sức bảo vệ được mình thoát khỏi mọi khó khăn cảu đời sống? Hay ngược lại, ta có thể cả quyết mình sẽ bảo vệ không những thân mình, mà còn đủ sức "bảo bọc người ấy" trong hoàn cảnh khó khăn hiện tại không? Hãy suy nghĩ kỹ để khỏi đưa nhau vào hang tối đầy khổ đau và nguy hiểm. Chúng ta thấy rõ một viễn tượng... mù mịt nếu cứ tiếp tục với mối tình ấy. Đắng nào thì cũng phải chấm dứt, tại sao ta không chấm dứt một cách êm đẹp, để sau đó hai người nhìn nhau còn thấy quí trọng và kính phục nhau? Dĩ nhiên là cách chấm dứt đòi hỏi ở chúng ta một sự can đảm. Cái can đảm giữ cho mình khỏi "vào vòng" xét cho cùng vẫn dễ hơn cái can đảm của người đã "vào vòng", nay dứt khoát bước ra. Can đảm vì dám nhận lãnh đau khổ một cách hiên ngang sáng suốt, đang lúc "tình còn nồng thắm", nhưng nếu nghĩ rằng ta chỉ hưởng được sự sung sướng trong vài tháng hay nhiều lắm là một năm rồi sau đó cả một cuộc đời dài lê thê chán nản ; đằng khác, can đảm cắt đứt mọi liên lạc êm đềm ngọt ngào trong lúc này, tuy khổ sở đấy (cho cả hai người) nhưng với thời gian, vết thương nhẹ, còn nông sẽ mau lành, ta lại hồn nhiên, vui sướng trước tương lai và cuộc đời rộng mở, rồi một tình yêu chín chắn nhưng không kém phần thơ mộng cũng sẽ đến, ta sẽ đón nhận một cách "đường hoàng", vương giả, chắc chắn chúng ta đủ khôn ngoan để chọn con đường thứ hai, con đường nhiều gian nan, vất vả và gai góc hơn nhưng sẽ dẫn tới đồng cỏ xanh tươi và suối nguồn ngọt ngào. Bạn nhé, hãy vì trái tim hăng nồng và tràn đầy dòng máu thắm tin yêu của mình cũng như của người ấy, bạn và họ hãy đặt vấn đề một cách thành thực và nghiêm trang, để giúp nhau vượt qua một khúc quanh nguy hiểm. Đây là lúc cần tới tâm hồn cao thượng và ý chí quả cảm cũng như tình thần sáng suốt của cả hai người để chúng ta sau này không phải nhìn nhau ân hận hoặc đi đến cảnh tượng rầy rà, oán giận nhau.

Câu chuyện về những trái còn xanh, đầy vị chua chát, tuy quyến rũ nhưng nguy hiểm tạm chấm dứt ở đây. Bạn thân yêu, bây giờ bạn có thể nghĩ rằng : mình đã ý thức rõ ràng về vấn đề này, cái trái xanh đó đến với chúng ta rất dễ dàng và đầy mời gọi, còn hơn cả trái xoài xanh lủng lẳng đầu cành thật vừa tay với! Nhưng nhất định là chúng ta sẽ không hái xuống, để chín rồi hãy hay. Còn lỡ hái thì... đem cất kỹ vào thùng gạo vậy, một thời gian sau trái cũng sẽ chín. Trái xanh thì... ghê răng và dễ dàng đau bụng lắm bạn ạ.


tán
 tỉnh


Ta vừa đề cập đến thứ tình yêu trước mùa, cái tình cảm "hình như là tình yêu" nhưng sự thực lại không phải. Nếu lỡ chấp nhận tình cảm ấy, thực là một điều đáng tiếc và cần gấp rút thay đổi tình thế. Tuy nhiên, những người ăn trái xanh ấy là người thành thực. Họ thành thực nghĩ rằng họ đang yêu, trong khi thật ra chỉ tìm rung động cho chính mình mà không biết. Những người bạn đơn sơ, chân thành ấy nếu có ai nhắc bảo và trợ giúp, sẽ dễ dàng thoát hiểm, và một ngày nào đó, ôn lại quá khứ của mình, chắc chắn sẽ mỉm cười,vừa xấu hổ vừa thích thú.

Nhưng có một anh chàng khác đội lốt tình yêu đến với tuổi trẻ chúng ta còn nguy hiểm hơn nhiều. Không có chữ nào khác thay thế cho chữ "đội lốt" được, và chúng ta cần thiết phải nhận diện ngay tên "nằm vùng" nguy hiểm này. Thưa bạn, đó chính là "tán tỉnh".

Tán tỉnh là những liên lạc phù phiếm đầy tính chất giả dối giữa hai người khác phái, người ta khen ngợi nhau, tâng bốc nhau với một hậu ý rõ rệt, khác với tình yêu, ở đây người ta chỉ có một ý định duy nhất là chiếm đoạt. Và khi đã chán chê với trò chơi, với cái "đồ chơi" chiếm được, họ vứt bỏ một cách tàn nhẫn không hề thương tiếc. Đây là một trò bịp bợm tình cảm không hơn không kém. Thái độ tán tỉnh này có cả trong hai phái : có những cô gái tự biết mình có một sắc đẹp trời ban, một duyên dáng tự nhiên, thay vì dùng những ưu điểm ấy để kiến tạo một tình yêu bền vững, cô dùng nó để làm điên đảo biết bao tâm hồn thanh xuân. Với ai cô cũng tỏ vẻ ưng thuận, cô khen ngợi, làm ra vẻ cảm phục, tin tưởng và... thôi, thế là anh chàng "con nai vàng ngơ ngác" kia bị cho vào "xiếc" rồi, anh cứ nghĩ là mình ra gì lắm, đáng mặt anh hùng lắm và cuối cùng tìm hết mọi cách để cung phụng người ngọc. Thật là những ngày tháng hạnh phúc cho anh. Nhưng chỉ một thời gian thôi, khi "nữ hoàng" cảm thấy đã chán trò chơi và tên "nô lệ" không còn gì hấp dẫn nữa, nhất là không còn đủ sức cung phụng đầy đủ, nàng trở mặt ngay, nàng hẩy nhẹ gót hài và bỏ đi không thương tiếc, để mặc "hoàng tử đa tình" rên xiết, khổ đau. Bạn thấy đấy, trong đó đâu có chút gì là tình yêu, toàn chỉ là những mưu mô xảo trá, ác độc. Tuy nhiên phải nhận định một cách thành thực : thói quen tán tỉnh thường xuất hiện ở nam phái nhiều hơn, thói quen đó được người ta đặt cho một tên không mấy thanh lịch mà người viết cảm thấy phải xin lỗi các bạn trước khi nhắc đến, người ta gọi là "tán gái". Đó là một hành động bịp bợm hèn kém và là một sự giễu cợt đối với tình yêu. Bạn còn nhớ câu chuyện ngụ ngôn "khỉ hay bắt chước" chứ? Anh chàng nọ bán nón gánh một gánh nón đi qua khu rừng kia. Mệt mỏi đặt gánh xuống nằm nghỉ rồi ngủ quên đi. Trong khi đó đầu vẫn còn đội cái nón. Một chập sau anh giật mình thức dậy vì những tiếng kêu chí chóe vang lừng. Mở mắt ra anh ta hoảng hốt vì gánh nón trống trơn và trên các cành cây, bụi rậm, cả trăm con khỉ không biết ở đâu kéo đến, mỗi con đội một cái nón vừa cướp được. Bọn chúng nhăn nhó mặt mũi trêu ghẹo anh chàng bán nón. Thì ra chúng vẫn sống trong rừng này, hôm nay kéo qua đây, tình cờ thấy một anh chàng đội nón nằm ngủ ngon lành. Sẵn đó có một gánh nón, chúng hè nhau cướp, bắt chước chàng kia đội chơi. Bầy khỉ đó, bạn ạ có lẽ là một hình ảnh đúng nhất để người ta nói về những anh con trai hay tán tỉnh. Thật vậy, khi tán tỉnh, người ta đã giễu cợt, đã nhái đùa tình yêu một cách hết sức lố bịch chẳng khác gì những con khỉ bắt chước người đội nón trong câu chuyện ngụ ngôn vừa rồi. Tuy nhiên, đàn khỉ không ý thức về việc làm của nó, còn ở đây, con người chơi trò tán tỉnh hoàn toàn ý thức hành động của mình : họ ý thức rằng mình đang lường gạt, đang nhẫn tâm xô đẩy những người khác xuống vực thẳm cuộc đời.

Người ta gặp hạng người này rất nhiều, và dù họ có ngụy trang khéo léo, ta vẫn dễ dàng nhận ra. Những người con trai ăn diện sang trọng hoặc làm ra vẻ lừng khừng, nghệ sĩ, họ thường la cà khắp nơi, nhất là những chỗ đông người, nhiều các bóng hồng, họ giống nhau ở một chỗ là cứ thấy giai nhân là sà vào bắt chuyện. Và những ngôn ngữ ngọt ngào, đường mật của họ được đem ra sử dụng. Trò chơi của họ bắt đầu ở chỗ ấy, tiếp tục bằng những cách xin làm quen, đi đến chỗ thân thiết. Họ khôn khéo đến độ người kia cứ cảm thấy như mình được yêu nhiều lắm. Nhưng rồi cũng đến hồi kết cuộc : khi đã thỏa mãn những ham muốn, họ sẵn sàng bỏ rơi để tìm kiếm những người còn dại dột, thơ ngây khác. Họ cho đó là một trò chơi. Phải, nhưng trò chơi này tàn nhẫn và ích kỷ không thể tả. Trong khi họ tự hào đã làm điên đảo bao nhiêu tâm hồn băng tuyết, hãnh diện kể cho bạn bè nghe về những "thành tích" của mình thì họ không nghĩ tới những đời sống mà vì họ từ nay sẽ hoàn toàn u tối, có khi một tính mạng phải liều hủy hoại cũng vì những hành động vô trách nhiệm của họ. Họ không hề nghĩ tới từ nay sẽ có những tâm hồn từ nay sống trong hoang mang, phập phồng lo sợ, cuối cùng là tuyệt vọng vì những lời hứa không bao giờ được thực hiện của họ. Họ quên hết những lời thề non hẹn biển, những thề thốt giả hình trong khi chưa thành công trong trò chơi tàn ác của họ. Họ không hề biết tới những trái tim trước kia tràn trề tin yêu và mạch sống, bây giờ tan nát, không còn tin tưởng ở tình yêu và mất hết khả năng để yêu. Tất cả những tàn phá đó, họ không hề biết đến hoặc thản nhiên quay đi như một người hoàn toàn vô trách nhiệm.

Những người ấy, những chú khỉ nhái đùa tình yêu ấy chắc rồi vẫn đinh ninh tưởng rằng họ chỉ gây khổ cho người khác, còn phần họ, nếu biết nhẫn tâm họ sẽ hoàn toàn sung sướng. Nhưng chính họ, họ không ngờ rằng tán tỉnh là một trò chơi nguy hiểm như con dao hai lưỡi, nó gây thiệt hại cho chính cả người chơi nữa. đừng tưởng thái độ phủi tay sẽ giúp mình hoàn toàn yên ổn để phiêu lưu vào một trò chơi mới. Họ không biết rằng tán tỉnh là một hành động chỉ đội lốt tình yêu chứ không hề mang một chút nào ý nghĩa của tình yêu, làm quen với trò chơi đó, người ta dần dần dập tắt ngọn lửa yêu thương chân thành trong trái tim, người ta giết chết cái mầm mống tình yêu vừa nhú để rồi... người ta học được thói lường gạt và không nhận biết tình yêu là gì nữa. Sẽ có ngày, sau những buổi ăn chơi lừa đảo, những buổi chiều tàn một mình một bóng, những đêm thâu cô quạnh, ý thức vụt quay về, họ mới thấy đời mình hoàn toàn trống vắng, cô độc. Chung quanh họ có biết bao hình bóng giai nhân nhưng không hề có một mảnh tình yêu chân thật. Đời họ là ly rượu nồng nhưng ở đáy ly, những cặn bã đang chờ đón, đầy mùi vị đắng cay chua chát. Lòng họ thấy lạnh băng, giá rét vì không được tình yêu chân thực sưởi ấm. Họ ý thức được tình yêu là điều quí giá và cần thiết, họ thèm khát, ước ao đời sống của những người chân thành, mơ tưởng một căn nhà nhỏ bé, có hai tâm hồn yêu nhau tha thiết, sống vì nhau và cho nhau, nương vào nhau mà đương đầu với những khó khăn của đời sống. Nhưng đã muộn, người ta đã khám phá ra bộ mặt thực của họ, và chính họ, vì quá quen với những trò lừa đảo, họ không thể sống chân thành, yêu chân thành được nữa.

Nói vậy, không phải họ sẽ một thân mãi mãi. Không, họ cũng lập gia đình vào một ngày nào đó. Nhưng cuộc hôn nhân của họ chẳng còn chút ý nghĩa nào. Đáng lẽ trong giờ phút linh thiêng và long trọng, lúc ánh mắt nhìn nhau, và tay trao nhau chiếc nhẫn làm bằng chứng tình yêu, nối kết hai cuộc đời nên một, người ta có thể hãnh diện thầm nói : "Lòng tôi là một hoàng cung tráng lệ, được sửa soạn từ lâu để đón bước chân bạn lòng vào ngự trị" thì người ta thấy tận đáy lòng dâng lên niềm tủi hổ, tâm hồn họ còn là gì khác, nếu không phải là một khách sạn đã tiếp đón biết bao nhiêu người, đủ loại, đã biến thành một căn phòng tồi tàn, dơ bẩn. Thế rồi trong cuộc sống lứa đôi, tình cảm của họ luôn luôn trong tình trạng bất ổn. Lúc nào họ cũng lo sợ người bạn đường khám phá ra những bí mật không tốt đẹp mà họ cố tình giấu giếm. Tư tưởng "gieo gió, gặt bão" lúc nào cũng như ám ảnh họ, khiến họ chẳng còn yên ổn nghĩ tới hạnh phúc của mình nữa.

Hơn nữa, vì quá quen với những trò gian dối, nịnh bợ (thực tập bao nhiêu lần rồi mà), những trò đó trở thành như bản tính của họ, không thể nào bỏ được nữa. Họ sẽ gian dối mãi trên mọi phương diện và lúc thì họ bợ đỡ kiếm lòng bà này, lúc nịnh hót cúi luồn ông khác. Một người như vậy, còn đâu là danh dự, nhân cách.

Thú thật, tình yêu trước mùa, dù sao cũng còn một chút gì "mơ mộng", đáng thương, nó chỉ là một trò chơi "trẻ con tính" của những cô cậu chưa lớn hẳn cố tập làm người lớn. Nhưng tán tỉnh thì chẳng có một nét đẹp nào. Vậy mà thiếu gì những người mới bằng tuổi chúng ta đã chơi trò ấy rồi. Sao vậy? Bởi vì họ đã không đủ can đảm khắc phục con tim mình khi đến tuổi tình cảm bùng dậy, không hướng tình cảm mình theo chiều hướng tốt, không huấn luyện trái tim, để cho nó đập lung tung, loạn xạ! Trong khi đó, bên cạnh họ là bọn đàn anh xấu nết, thay vì hướng dẫn, giúp đỡ họ tìm đến con đường dẫn về tình yêu chân chính, thì vì mặc cảm tội lỗi họ lại lôi kéo đàn em mình vào những trò chơi xấu họ đã thực hiện. Đời họ đã nhơ bẩn, nay họ cũng cố tình bôi bẩn tất cả những cuộc đời còn trong trắng khác.

Người viết cầu chúc những người bạn gái mới lớn đang đọc cuốn sách này hãy luôn luôn sống nhu mì, đơn giản, đừng kiểu cách. Đó là vẻ đẹp nhất của người con gái và muôn đời nó vẫn là nét duyên dáng đặc biệt phụ nữ Á đông. Và ước mong làm sao không bao giờ các bạn bị mê hoặc bởi những lời ngọt ngào, đường mật của "những người ấy", dù có thể những lời ấy làm cho mình xao xuyến thực sự. Chúng ta còn quá trẻ và quá sớm để nghĩ về tình yêu lâu dài trong cuộc sống lứa đôi, nhất là chúng ta chưa đủ khôn ngoan (xin lỗi, bạn đừng tự ái nổi lên đùng đùng nhé) để phân biệt đâu là lời nói chân thành phát xuất tự con tim và một tình yêu dạt dào, đâu là những lời đầu môi chót lưỡi, chỉ tung ra để lung lạc tinh thần chúng ta hầu có cơ lợi dụng. Bạn đẹp, vẻ đẹp hoàn toàn cả tâm hồn lẫn thể xác, những người thân hãnh diện và tin tưởng vào bạn. hãy gìn giữ vẻ đẹp ấy mãi và đừng giết chết sự hãnh diện, niềm tin tưởng của cha mẹ cũng như những người thân yêu.

Người viết cũng cầu chúc những người bạn trai thân yêu biết can đảm chiến đấu với chính mình và kẻ khác. Con người ta vốn tiềm ẩn những đức tính thanh cao, quí trọng, nhưng đồng thời cũng có những đòi hỏi thấp hèn. Điều này ai cũng có cả, nhưng chúng ta hơn nhau là ở chỗ có biết hướng tình cảm theo chiều hướng tốt đẹp và dập tắt những đòi hỏi theo dục vọng thấp hèn không, hay lại yếu đuối để ngả theo chiều hướng xấu. Tuổi trẻ chúng ta còn nhiều nhiệt thành, hãy huấn luyện con người mình ngay từ bây giờ, và dù có khi chúng ta lầm lỗi đi nữa, vẫn còn kịp thời thay đổi được. Nhiều khi chúng ta hư hỏng vì ngã lòng chứ không hư hỏng vì cái tật xấu chúng ta chớm mắc phải. Quanh chúng ta, thật nhiều kẻ thù : đàn anh, bạn bè, sách báo, phim ảnh xấu, nhưng tâm hồn dũng cường đòi hỏi chúng ta phải chiến đấu để thắng tất cả. Nhiều khi trong sách báo, phim ảnh, những mẫu người tán tỉnh, bịp bợm được đề cao như một anh hùng, tác giả hay đạo diễn vẽ ra trước mắt chúng ta cả một cuộc sống đầy huy hoàng và thích thú của những người ưa tán tỉnh. Nhưng chúng ta cần nhớ đó chỉ là truyện, thực tế khác hẳn. Vả lại những cuốn sách hay truyện phim chỉ kết thúc nửa chừng, ta không được chứng kiến cả đoạn sau, nếu có, chắc chắn nó sẽ hết sức bi đát đối với nhân vật chính, người vừa sống một đoạn đời đầy huy hoàng vừa qua.

Tuổi trẻ hào hùng và cao thượng, tuổi trẻ mà mọi người đang kỳ vọng không cho phép chúng ta ươn lười, hèn kém, buông thả để trôi vào những miệng cống, trong dòng nước đen ngòm, hôi hám.

________________________________________________________________________ 
Xem tiếp CHƯƠNG IX, X

Chủ Nhật, 29 tháng 10, 2017

CHƯƠNG V, VI_TUỔI ƯƠM MƠ


tưởng
 lầm


Đến một tuổi nào, ta không thể làm ngơ trước sự hiện diện của những người khác phái. Họ đi lại, nhởn nhơ hoạt động chung quanh ta, trước mắt ta. Không phải trước kia họ không có, bây giờ mới có. Họ vẫn có đấy, vẫn chung đụng, vẫn ở bên cạnh chúng ta, nhưng "ngày xưa" thì ta coi là một sự thường tình, chẳng có gì phải nói đến ; đôi khi ta còn có thái độ "khi" họ là khác. Con trai chê con gái chậm chạp, lại yếu đuối, không dám theo mình trong những trò nghịch ngợm phá làng phá xóm, không dám rượt bắt nhảy qua rào hay trèo cây ăn cắp trái để rồi bị đuổi chạy tóe khói. Và con trai rất khoái chí trêu con gái khóc, để... xem chơi (ác chưa!) và cười toe hãnh diện vì mình không có "mít ướt" như "bọn nó". Con gái lại có một thế giới riêng. "Mấy thằng con trai" phá quá, lại ở dơ nữa (cái này cũng đúng một phần, có những ông con trai ham chơi quá, cả tuần quên không... tắm), lúc nào cũng lem luốc, mồ hôi, chơi cái gì cũng huỳnh huỵch, té bổ càng dồn cục, coi phát khiếp. Con gái bọn mình dễ thương chứ! Lúc nào cũng sạch sẽ, có chơi đùa, nhưng toàn là những trò "yểu điệu thục nữ" cả : nhảy dây, đánh chuyền, chơi ô quan, hay làm nhà, chơi búp bê... "Mấy thằng con trai" có xán lại gần thì bưng ngay đi chỗ khác, mặt cứ khinh khỉnh. Mà thật, mấy ông con trai nhà ta chúa là phá đám! Người ta nhảy dây thì giựt dây, chơi làm nhà thì phá nhà. Kỳ cục.

Lại có những bọn trai gái nho nhỏ khác "sống chung hòa bình" rất thân thiết, đó cũng là một hiện tượng. Chơi với nhau, con gái giả làm mẹ, gọi con, con trai dạ ngon lành. Hoặc con gái cũng bận quần xà lỏn chạy theo bọn con trai hết ngõ này qua ngõ khác. Cả bọn không ai nghĩ mình là con gái, nó là con trai hay ngược lại.

Tóm lại, "ngày xưa" ta không đặt nặng vấn đề phái tính, không thấy họ cuốn hút mình một cách đặc biệt. Chơi với đứa bạn cùng phái hay khác phái cũng được, miễn là vui.

Bây giờ thì không được nữa, hết rồi "ngày xưa còn bé", "tuổi vô tư lãng đãng bay xa" và tâm trí ta mở rộng, đôi mắt ta căng tròn, nhìn họ như nhìn một khám phá mới lạ và vĩ đại. Thí dụ "họ" vẫn có đấy, nhưng sao trông họ... khác. Họ không là thằng T., thằng H. nữa, mà là cậu T., cậu H., bô trai, khỏe mạnh nhất là hết còn... ở dơ. Họ cũng không còn là con nhỏ C., con nhỏ M. dễ ghét, mặt mũi lầm lì mà là cô C., cô M., xinh quá là xinh. Gặp nhau là không còn dửng dưng được, lòng ta nó bồi hồi thế nào ấy, và cứ rộn rã một niềm vui. Một bóng hồng đi qua bọn con trai, có sức mạnh kéo cả ngần ấy cái đầu quay theo bóng cô đi, với những đôi mắt tho ló như hòn bi ve. Các cô thì không dám thế đối với một bóng con trai, dù gì mình cũng là con gái chứ, phải biết "giữ giá" (ấy, nghĩ được như vậy tức là đã biết ý thức về sự khác biệt giữa "mình" và "họ" rồi), nhưng thỉnh thoảng liếc qua một cái thì cũng có đấy, để xem thử họ ra làm sao ấy mà! Hai phe bắt đầu thắc mắc về nhau, muốn đục thủng "bức màn sắt" nhưng lại chả dám. Gần đây ta hay nghe tiếng "lễ liếc", ở chỗ đông người, các cô các cậu không tránh khỏi sự để ý nhau, tìm cách nhìn nhau, dù ngay cả khi đi lễ ở chùa hay nhà thờ!

Cái sự "để ý" nhau, bị "người ta" hấp dẫn, lôi cuốn như vậy, ta gọi là khuynh hướng, nghĩa là có chiều hướng nghiêng về nhau, cảm thấy thích thích. Thế nhưng đó không phải là yêu nhé. Nhiều cô, cậu sau khi đã đi "lễ liếc" như vậy, về nhà ân hận quá sức. Thôi chết, mình y. rồi, mà y. thì ghê quá, bậy quá, đến nỗi nếu có viết nhật ký, khi đến cái chữ ấy cũng không dám viết cả chữ, mà chỉ viết tắt có một mẫu tự đầu. Yên tâm đi, không đến nỗi phải ân hận quá lắm như vậy, mình không có hư đốn đâu, đó chỉ là một phản ứng, một bản năng tự nhiên của những người mới lớn và nhất định không phải là tình yêu, vì chắc chắn yêu nó không đơn sơ như vậy đâu, nó đòi hỏi nhiều như ta vừa nói với nhau ở trên. Vậy, cứ để mình tự nhiên, miễn là đừng lố bịch, sàm sỡ.

Qua giai đoạn này, ta đặc biết chú ý đến một nhân vật, khác với trước kia gặp ai cũng thấy thích như nhau. Nhân vật này có một cái gì hạp nhãn, vì một khuôn mặt, một dáng đi, một kiểu người, hoặc là những cử chỉ, giọng nói, tính tình chi đó. Được thấy "họ" luôn thì thích thú lắm, rủi lâu lâu không gặp lại thì nhơ nhớ, buồn buồn, đôi khi mình cũng... nằm mơ thấy nữa ; hình bóng họ chập chờn trong giấc ngủ.

Đến giai đoạn này thì thường thường ta cứ đinh ninh là mình yêu thật rồi, chẳng còn chối cãi vào đâu được nữa. Gặp thì thích, vắng thì nhớ, tối ngủ lại nằm mơ... đích thị rồi. Và các cậu định sửa soạn "khai" thật với họ là vừa. Các cô không có ý định ấy nhưng lòng xốn xang ghê lắm, mắc cỡ quá sức, vì mình y. thật rồi. Nhưng (lại nhưng) nói thế này bạn có tin không? Như thế cũng chưa phải là yêu đâu. Sự thật nó chỉ là sự ham thích, một tình cảm ta có từ hồi bé tí bé ti. Chỉ khác một điều mình lớn hơn xưa, nên cái món mình ham thích nó cũng biến đổi. Ngày xưa ta thích con búp bê biết mở mắt nhắm mắt, biết khóc ; hay là cái súng bắn tạch tạch lại tóe lửa ra nữa. Chà, mấy cái đồ chơi sao mà hấp dẫn quá sức, nhưng rồi một thời gian sau ta cũng chán, nhất là khi cái đồ chơi hư hỏng, mắt con búp bê bị kẹt cái gì trong đó không biết, chả còn chớp chớp được nữa ; cái súng bóp cò không chịu nổ và tóe lửa nữa, ta thản nhiên vất những đồ chơi phế thải ấy vào một xó và thích thú với những đồ chơi mới hơn, đẹp hơn. Có khi cái đồ chơi cũ không hề hư hỏng, nó vẫn nguyên như trước, nhưng chơi mãi cũng chán chẳng còn gì mới lạ, ta bỏ quên nó để chơi những món đồ chơi mới.

Sự ham thích còn được dùng để diễn tả thói quen của ta đối với một món giải trí nào đó. Tôi thích đi dạo, cậu thích ciné, cô ưa đọc sách, người nọ khoái đến hồ tắm...

Tình yêu thì không thế. Không bao giờ tình yêu có thể so sánh với một món đồ chơi. Ở tình yêu, ta không gặp sự nhàm chán, sự quen nhờn đến độ muốn tìm một món đồ chơi khác, như đối với con búp bê hay cây súng. Ta không cho đồ chơi cái gì cả mà chỉ nhận sự vui thích do đồ chơi đem đến ; ở tình yêu ta vừa biết cho mà cũng biết nhận. Ta không bao giờ hy sinh cho đồ chơi của mình, nhưng ở tình yêu, ta hy sinh cả sở thích, ước muốn, đôi khi cả sức khỏe nữa. Không bao giờ ta có sự tha thứ hay nâng đỡ đối với cái đồ chơi của ta, nhưng ở tình yêu, ta luôn luôn phải tha thứ nâng đỡ, sửa đổi cho đối tượng mỗi ngày một hoàn thiện. Dĩ nhiên, tình yêu cũng không thể là một trò giải trí, một người thích ciné, lâu không đi xem, cũng thấy nhớ và bứt rứt, có thể đêm cũng ngủ mê là mình vô rạp ciné vậy ; nhưng không ai bảo họ yêu ciné cả, mà là ham coi ciné, thích xem ciné.

Bởi vậy, bạn thân yêu, khi thấy lòng mình thích thú trước một hình dáng nào đó, cho dù hình dáng đó có làm ta nhớ nhung đi nữa, bạn cũng đừng vội kết luận rằng mình đã yêu họ, và nhất là đừng "nhanh nhẩu đoảng" đi thố lộ hết cả tâm can. Bạn phải chờ đợi cho cái tình cảm ấy chín mùi đã, còn bây giờ, với sự ham thích đó, chưa chắc bạn sẽ giữ được mãi. Biết đâu một lúc nào đó bạn sẽ cảm thấy nhàm chán như đã từng đối xử với con búp bê hay khẩu súng ngày trước. Giả dụ bạn đã lỡ "thổ lộ" với người ta rồi, trường hợp ấy bạn sẽ xử trí ra sao?

Rất gần với sự ham thích là cảm tình. Đây là một "nồng độ" cao hơn nữa, vì không những ta ham thích người áy, mà lại có thiện cảm với họ nữa, ta cảm phục, ta mến chuộng, có thể ta bênh vực cho họ trước mặt người khác. Nhưng bạn ạ, cảm tình vẫn chưa thể là tình yêu. Một lần nữa, chúng ta dặn nhau : đừng hấp tấp, hãy cứ bình tâm, dù cái cảm tình đối với người ấy có nồng nhiệt, có khi làm ta phải bồi hồi. Tình yêu không phải là tình cảm dạt dào, mà nó sâu xa, thấm mãi vào tận đáy tâm hồn, một đằng là ngọn sóng dâng ào ạt, nhưng khi đã đập mạnh vào ghềnh đá thì tung bọt trắng xóa và... hết, một đằng là những dòng nước ngầm chảy hoài không hết dưới lòng đại dương sâu thẳm.

Ở chúng ta, có lẽ chỉ mới có một trong ba (hoặc ác liệt hơn thì cả ba) cái tình cảm trên khuynh hướng, ham thích, cảm tình nhưng ở những người lớn hơn, những người nghĩ là họ đã yêu rồi, và chúng ta cũng nghĩ như thế, nhiều người chưa yêu mà vẫn cứ tưởng là mình đã yêu.

Loại người thứ nhất chúng ta có thể nhắc đến là những người đam mê. Đam mê không phải là yêu, vì khi yêu, ta ý thức về hành động và ý nghĩ của mình, ta ý thức việc cho và nhận, ý thức rằng ta đang hy sinh, hay đang tha thứ, nâng đỡ, sửa đổi cho đối tượng ta không mù quáng. Đam mê thì không thế, có thể nói đó là một trường hợp bệnh hoạn của tâm lý, người ta không suy xét, không ý thức và không kiểm soát được hành động và ý nghĩ của mình. Được người yêu, có thể ta sẽ hạnh phúc, nhưng nếu bị người đam mê, ta nên cẩn thận, nhiều khi họ có thể làm liều. Đam mê không phải là tình yêu ; trường hợp người mê thuốc phiện chẳng hạn, họ có thích nó đâu, những lúc tỉnh cơn say, họ đau khổ vì thấy thân bại danh liệt chỉ vì những sợi khói vướng vít đó, họ khổ sở, muốn dứt bỏ mà không được. Trong vấn đề nam nữ cũng thế, trường hợp bệnh hoạn tâm lý này làm nhiều người khổ sở, bứt rứt, nhưng đam mê đi liền với họ như một căn bệnh khó chữa trị. Nói đến thuốc phiện, không phải ta nói rằng người đam mê chỉ có những đối tượng vật chất thấp hèn đâu ; người ta rất có thể đam mê ngay cả trong những phạm vi cao cả, như việc thờ phụng chẳng hạn. Trong trường hợp này, họ sẽ trở thành những người cuồng tín hành động cực đoan rồi cứ nhĩ họ làm như vậy vì đạo, vì Chúa vì Phật. Thật ra những đấng tối cao ấy cần sự thành tâm, bằng một niềm tin sâu xa tận tâm hồn, hơn là những hành động ồn ào, thiếu suy xét vì... đam mê.

Một hạng người nữa, qua hành động của họ, ai cũng nghĩ rằng họ có một tình yêu nồng thắm lắm, và chính họ cũng nghĩ như thế. Nhưng nếu ta có thể trải tâm hồn họ ra để đọc, thì thấy trên ấy chỉ đậm nét hai chữ tự ái chứ không hề thấy nét chữ tình yêu. Tự ái là tự mình yêu mình chứ chẳng phải là yêu ai cả, điều đó chúng ta ai cũng phân biệt được. Khổ một nỗi là có rất nhiều người đi yêu chính mình mà cứ tưởng mình yêu người. Yêu chính mình, phải, vì họ đã tìm thấy niềm hãnh diện, sự thỏa mãn tự ái trong khi yêu. Ừ, mình đẹp thế này, dễ thương thế này, học giỏi thế này, đáng được người ta yêu lắm chứ. Mình "có giá" lắm, đâu có thua gì ai : bạn mình có bồ, có người đưa đón, mình cũng có bồ đón đón đưa đưa. Quả thật khi có bồ, người ta có nhiều phút giây sung sướng. Những hãnh diện vuốt ve tự ái như vừa kể, những món quà xinh xắn, cây bút ngòi mạ vàng, lọ nước hoa đắt tiền... những giây phút tay trong tay, mắt nhìn mắt, lòng bồi hồi cảm động, buổi chiều dung dăng dung dẻ trên con đường vắng và những lúc mơ màng ngồi nghĩ đến nhau... Nhưng, có bồ chưa phải là đã biết yêu. Chắc rằng bạn không còn ngạc nhiên nữa, khi chúng ta đã thử cùng nhau tìm hiểu ở chương trên : thế nào mới là yêu. Bạn ạ, tình yêu cao quí hơn những giây phút sung sướng đó gấp bội phần, khi yêu, người ta sống đến hai đời sống : một của mình và một người mình yêu. Mọi lo lắng, đau khổ của người yêu cũng chính là lắng lo, đau khổ của mình và họ cũng chính là mình, cả hai đã nên một. Bạn thử nghĩ trường hợp mình có bồ, mình có dám cho họ đến như thế không? Thiếu gì người có bồ như là một mốt thời trang, khi chưa có, họ tức tối, khổ sở vì cảm thấy cù lần, thua kém bạn bè, và khi có rồi, họ mải miết tìm kiếm những hạnh phúc, sung sướng. Nhưng niềm vui và hạnh phúc đó chỉ qua mau như gió thoảng hay giống như những bọt xà phòng, nó tan biến ngay, nếu ta không dâng hiến cho đối tượng của ta cả một tình yêu trọn vẹn.

Bạn thân yêu, chúng ta thấy đấy, tình yêu vì rất cao quí nên nó đòi hỏi nhiều điều kiện đối với những ai muốn chiếm cứ nó để làm tặng vật quí giá cho người bạn chân tình. Người ta chưa đủ vốn "mua" nó, vậy mà cứ nhất định đòi "mua". Vậy thì... họ cũng sẽ mua được, nhưng dĩ nhiên là mua đồ giả. Cục thủy tinh tầm thường khi được mài thành những góc cạnh cũng có thể lấp lánh rực rỡ như viên kim cương. Nhưng giá trị của nó làm sao so sánh với viên kim cương được, muôn đời nó vẫn chỉ là cục thủy tinh tầm thường. Nếu hiện tại, trong tâm hồn bạn, đối với những người khác phái, đang có một "khuynh hướng", một "ham thích" hay một "cảm tình" bạn hãy khoan dùng đến cái vốn liếng còn nhỏ nhoi đó. Với thời gian và với tâm hồn cao thượng, ý thức chân thành tìm hiểu của bạn, vốn liếng ấy sẽ lớn thêm lên mãi, đến lúc vừa đủ, ta có một tình yêu tuyệt hảo. Bạn đừng vung cái số vốn nhỏ nhoi của mình ra để rồi chỉ kiếm được "đam mê" hay "tự ái", những cục thủy tinh tầm thường giả dạng thành viên kim cương quí giá.

Chung quanh chúng ta, người ta hăm hở bước vào con đường tình yêu mà không hề sửa soạn hành trang lên đường. Phần chúng ta, hãy giúp nhau đi, khởi hành sớm không phải là người thắng cuộc, điều cần nhất là hãy sửa soạn sẵn sàng để đi đúng đường.


dấu hiệu của một
 tình yêu chân chính


Dù muốn hay không, nhanh hay châm hơn nhau chút xíu, chắc chắn cũng có một ngày, một tình cảm mới lạ đến xâm chiếm tâm hồn ta. Không thể chối cãi rằng cái hình ảnh lọt qua cặp mắt xanh của ta đã làm rầy ta không ít. Ta hết còn vô tư và cái hình ảnh ấy cứ quanh quẩn bên ta mãi, trong lúc làm việc, đi chơi và cả những khi mài miệt học hành. Chả có gì ngạc nhiên cho lắm khi đang ngồi làm một bài luận để nộp cho Giáo sư vào ngày mai, ta hí hoáy viết hồi lâu để rồi kết cuộc đã làm xong được một... bài thơ. Vâng, bài thơ ca tụng "người ấy", những nào là mắt, môi, tóc, má, dáng đi, điệu đứng, tính tình... Cũng không ngạc nhiên nếu ta đang làm toán, phương trình hay tam thức, nhị thức chưa giải quyết xong thì đã thấy một khuôn mặt nằm... chình ình trên giấy nháp. Khuôn mặt này có thể là do ta nguệch ngoạc ra bằng bút, mà cũng có thể là khuôn mặt vô hình, ta không hề vẽ bằng tay, nhưng bằng trí tưởng tượng, và nó cứ ẩn hiện trên giấy, lấp mất cả những con số.

Lúc ấy, cho dù chúng ta đã cùng nhau phân tích "tình yêu là gì" như ở trên, ta cũng phải cuống cà kê lên, và bán tín bán nghi, không biết là mình thế nào đây?

Các nhà tâm lý thường bảo : con trai khi đứng trước một vấn đề, để hiểu nó, cậu sẽ lý luận đàng hoàng : bởi thế, vì vậy, cho nên, nguyên nhân, hậu quả là những chữ các cậu thường phải dùng đến. Còn con gái lại khác, con gái hiểu vấn đề rất nhanh chóng, bằng trực giác (cái hiểu biết trực tiếp, không cần đi vòng vo theo con đường lý luận). Khi yêu, cậu con trai bảo : "Tôi yêu T. vì cô ấy xinh xắn, dễ thương, lại ngoan ngoãn và chăm học. Chắc rằng ngày mai cô ấy là người vợ tốt". Nhưng cô gái thì : " Tôi yêu anh H. vì anh ấy là anh ấy". Hai cách hiểu vấn đề của hai phái đã được phân tích vừa rồi rất đúng. Nhưng trước một tình cảm, ta phân vân không biết có phải là tình yêu hay không, không thể hoàn toàn tin trực giác được. Bạn thân yêu, lúc đó ta hãy bình tâm để "khảo sát" về cái tình cảm ta đang có, xem nó có những dấu hiệu của một tình yêu chân chính hay không. Nếu có, ta hãy sẵn sàng tiến tới, nếu không, thì dù có hăm hở đến mấy đi nữa, ta cũng cứ phải hát câu : "khoan khoan hò ơi..."

Đây, chúng ta hãy xem những dấu hiệu của một tình yêu chân chính:

Đầu tiên, tình yêu ấy khiến ta cao thượng hơn, theo đuổi lý tưởng say mê hơn.

Tuổi trẻ chúng ta là tuổi hào hùng, luôn luôn muốn hướng tới những gì tốt đẹp, chân đạp trên sỏi đá mà mắt ngắm trăng sao. Chúng ta tôn thờ một lý tưởng, say mê theo đuổi lý tưởng ấy (xem Tuổi Trăng Tròn 1, cùng tác giả). Nhưng đến ngày cái tình cảm mới lạ đến xâm nhập tâm hồn, nó làm xáo trộn tất cả. ta chẳng còn ham cao thượng, say mê lý tưởng nữa. Những thứ này nhiều khi còn khiến ta khó chịu, cảm thấy vướng víu mất thì giờ, tốn công suy nghĩ. Chúng ta "nhìn nhau" chứ không có "cùng nhau nhìn về một hướng" nào cả. Bạn thân yêu, nếu quả thật cái tình cảm mà bạn đang nghĩ là tình yêu nó đang làm bạn trở thành như vậy, chắc chắn nó không thể là một tình yêu chân chính. Khi yêu, người ta phải sống làm sao để giá trị đời sống của mình xứng đáng với tình yêu và lòng tin tưởng của đối tượng. vậy mà, một đời sống không lý tưởng, thử hỏi nó còn giá trị gì? Nó chỉ còn là một chuỗi ngày buông trôi, lênh đênh theo ngọn sóng đời đưa đẩy, người ta không còn có thể làm chủ đời mình. Cuộc sống "lênh đênh không bến bờ" nghe thì có vẻ thơ mộng và lãng mạn đấy, nhưng thử hỏi, nó có đem lại một lợi ích gì cho tha nhân không. Lời cầu chúc tha thiết và với tất cả chân tình chúng ta trao đến cho nhau, là hãy giữ lấy lý tưởng đang có sẵn, và hãy sống cao thượng như ta đã và đang sống. Đó là món quà ta dành tặng cho người bạn đường thân yêu mai hậu và cũng chính vì nó ta không để mình buông xuôi theo những dục vọng ; rủi như có lần nào sa ngã (ai mà tự hào mình luôn luôn cứng như đá, vững như đồng đâu!) ta vẫn biết cố gắng đứng lên và quyết tâm sửa đổi lỗi lầm. Bởi thế, càng yêu nhiều, ta càng cao thượng và thực hiện lý tưởng nhiều. Ta có thể hãnh diện tự nhủ : "Tôi đã yêu, và tình yêu của tôi là tình yêu cao thượng, được nuôi dưỡng bằng chính lý tưởng đời tôi". Câu nói đó, ngày sau, với ánh mắt tin yêu, nụ cười chân thật ta cũng có thể nói với người bạn đời mà không một chút hổ thẹn và ngượng ngùng trong giọng nói.

Một điều nữa, những người yêu nhau, hay nghĩ là mình đã yêu nhau, hay mắc phải là sống khép kín, tránh giao tiếp, để không ai có thể phá rối mộng tình (!). Sự thật, một tình yêu chân chính khiến ta thêm cộng tác, thêm cởi mở. Không như cô bạn kia, đang tuổi đi học, cô đã có một ông bồ thật bô trai. Cô đã giấu kín không dám nói chuyện này cho bạn bè biết. Điều đó cũng dễ hiểu, vì nói ra, tụi bạn đâu có để yên, chúng nó sẽ lập tức rêu rao và trêu cho bằng thích. Cô cảm thấy thích thú nhưng đồng thời cũng hổ thẹn, đó là một triệu chứng... bất ổn, vì tình yêu chân chính không khi nào làm ta phải hổ thẹn, trái lại, nó còn khiến ta hãnh diện. Bởi hổ thẹn, cô đâm ra khép kín. Hơn nữa, trong cái tâm tình "chỉ có hai ta" đó, cô thấy được yên ổn hơn và tự do mơ màng. Những đoàn thể, những buổi hội họp, những nhóm bạn, những giờ họp mặt thân hữu bây giờ đối với cô chẳng còn một chút hấp dẫn nào. Cô muốn sống một mình, không ai đụng chạm đến cái "tình yêu thiêng liêng" của cô. Một tình yêu chân chính thì khác, nó dạy cho ta biết giá trị của sự hợp tác, trong tình yêu thì "thuận vợ thuận chồng tát bể đông cũng cạn", mà bên ngoài thì "một cây làm chẳng nên non, ba cây chụm lại nên hòn núi cao". Tình yêu chân chính không tách rời chúng ta ra khỏi đoàn thể, không bắt nhốt ta trong cái vỏ ốc tối tăm và không làm chúng ta xa dần bè bạn.

Tình yêu chân chính còn tạo cho tâm hồn ta một vẻ tươi sángtrong sạch, vì chính tình yêu ấy cũng vô cùng tươi sáng, trong sạch. Một tình yêu luôn luôn bị những áng mây mờ tội lỗi che phủ không làm cho chính ta cũng như đối tượng thấy hạnh phúc, trái lại cả hai luôn luôn băn khoăn, bứt rứt, mặc cảm tội lỗi đè nặng làm người ta không còn nhìn được vẻ thanh cao tuyệt vời của tình yêu nữa. Yêu nhau là đem hạnh phúc lại cho nhau, nhưng một tình yêu vẩn đục chỉ đem lại cho cả hai những dư vị cay đắng, chán chường. Bởi vậy để kiến tạo một tình yêu thật đẹp ở ngày mai, nhất thiết hôm nay ta phải giữ một tâm hồn trong sạch. Đẹp làm sao một tâm hồn trong suốt như dòng suối, người ta có thể nhìn thấy từng viên đá cuội trắng ngần nằm dưới đáy. Dĩ nhiên trong thời đại này, chung quanh có biết bao những bạn bè xấu nết, những sách báo, phim ảnh cố tình khơi dậy dục tính của con người, việc bảo vệ cho tâm hồn trong sạch không phải là chuyện dễ dàng, nó đòi hỏi ta phải có một tinh thần quả cảm và sức chiến đấu hăng say, bền bỉ. Những kẻ thù của sự trong sạch luôn luôn rình rập chúng ta với những đôi mắt cú vọ. Những người đã trót lấm bùn nhơ luôn luôn mang mặc cảm về sự bẩn thỉu của họ và những tâm hồn trong sạch, tươi sáng lúc nào cũng như cái gai trước mắt cần phải nhổ đi tức khắc. Họ nhát nhúa và khiếp nhược đến độ không thể trở về đời sống trong sạch được nữa, những mặc cảm và tự ái khiến họ không muốn thấy ai trong sạch hơn mình, cái trong sạch của người khác đã làm nổi bật cái bẩn thỉu, xấu xa của tâm hồn họ, bởi vậy họ quyết tâm nhúng bùn tất cả những tâm hồn trong sạch khác. Chúng ta hãy cẩn thận trước thái độ "đạp đổ tất cả" của những người này. Những sách báo, phim ảnh đồi tệ mà trong đó tình yêu bị bôi tro trát trấu và bóp méo, được trình bày một cách hết sức trắng trợn, không ít thì nhiều cũng sẽ làm tổn thương đến tâm hồn trong sạch của chúng ta ; bạn thân yêu, chúng ta cần đến lòng quả cảm và trái tim cao thượng đến độ nào trước những kẻ thù nguy hiểm, chuyên chơi những trò "ma giáo" ấy. Vì hạnh phúc của bạn, vì người bạn trăm năm sau này của bạn và vì những thân xác, những tâm hồn trẻ thơ bạn góp phần sáng tạo ở tương lai, bạn hãy kiên tâm trong trận chiến khốc liệt để giành lấy sự trong sạch. Tihaner Toth viết : "Thượng đế đã duy trì cho thế gian ba kỷ niệm của địa đàng : ánh huy hoàng của tinh tú, vầng tươi tắn, kiều diễm của muôn hoa, và cặp mắt trong suốt của một thanh niên khiết bạch". Paul Claudel thì nói : "Đức khiết bạch sẽ làm cho bạn ra cường tráng, nhanh nhẹn, thông suốt, trong như một tiếng kèn đồng và huy hoàng như mặt trời ban sáng". Cặp mắt trong suốt ấy phải là cặp mắt của chính mỗi người chúng ta, nó khiến đời sống ta huy hoàng như ánh bình minh, rộn rã như tiếng kèn trong trèo, và sau này, nó có thể nhìn sâu vào đôi mắt người bạn đường không hề bối rối, như ngầm bảo : "Tôi trao tặng người một tình yêu trong sạch như băng tuyết".

Một dấu hiệu nữa của tình yêu chân chính là nó khiến người ta không ích kỷ, trái lại thêm bác ái. Khi yêu nhau, người ta hay bo bo giữ lấy hạnh phúc riêng cho mình, và cho "người ấy" thôi, người ta đâm ra thiển cận trong hạnh phúc không còn nhìn thấy những thiếu thốn, những nhu cầu của người khác, những thứ này làm bận rộn, phá rối quá, y như ta đang thưởng thức món ăn ngon mà người hành khất đứng bên cạnh cứ nì nèo "xin mấy đồng mua cơm ăn". Hơn nữa, vì sợ mất nhau, người ta giữ riết lấy nhau, khó chịu khi nhìn nhau giao tiếp và bực mình nếu thấy "người ta" vui vẻ tươi cười với những người khác. Dĩ nhiên người ta phải cần khôn ngoan để bảo vệ tình yêu, nhưng sự khôn ngoan đâu có đồng nghĩa với lòng ích kỷ. Trong tình yêu luôn luôn phải có sự tin tưởng, nếu đã dâng hiến cả cuộc đời lẫn cho nhau mà còn nghi ngờ nhau thì sự dâng hiến ấy mất đi nhiều ý nghĩa. Ý thức được tinh thần bác ái, nhiều đôi vợ chồng trẻ hay đôi bạn sắp cưới cùng nhau lăn xả vào những công tác xây dựng tình người, hạnh phúc của họ được tạo dựng bởi chính hạnh phúc của người khác, họ tìm thấy nhau, yêu nhau và cảm phục nhau trong tinh thần bác ái. Không ai có thể nắm chắc được tương lai, nhưng những tình yêu như thể bảo đàm cho một đời sống tốt đẹp ở ngày mai. Đáng cảm phục và tôn kính làm sao, những mối tình được nảy nở trong tinh thần bác ái và phát triển thêm tinh thần bác ái.

Tình yêu chân chính là tình yêu trong đó hình ảnh của người yêu thúc giục ta thêm hăng say trong công việc. Nếu yêu nhau, để rồi chỉ còn biết có nhau, quấn quít lấy nhau, đâm ra lười biếng, bê trễ công việc, tình yêu ấy có đem lại lợi ích gì? Không phải nói như vậy là ta muốn tìm lợi lộc nào đó trong tình yêu, nhưng một tình yêu chân chính là một tình yêu trọn hảo, nó không làm thiệt hại ai, trái lại còn phát triển thêm con người với tất cả mọi năng lực tiềm tàng. Nhớ đến người mình yêu, không phải để ngồi thừ ra như mất hồn (nhiều người mắc phải cái "tật" hay lắm, suốt ngày ra vào cứ ngơ ngơ, ngẩn ngẩn, người ta kêu là những người phải "bùa yêu", bởi vậy mới có câu ca dao : " Bùa yêu ăn phải lòng càng ngẩn ngơ"). Biết bao người, trái lại, hình ảnh của người yêu như một động lực mạnh mẽ thúc đẩy họ hăng say trong mọi công việc. Những sinh viên miệt mài với việc học, họ ước mong kết quả của học vấn đem lại cho họ một bảo đàm vững chắc trong tương lai, phần khác, cũng bởi họ muốn xứng đáng hơn với người họ yêu thương.

Có một điều, có thể nói là thông thường : những người yêu nhau hay làm mất nhiều thì giờ của nhau. Ngoài những lúc một mình mơ mơ màng màng, anh nhớ chị, chị nhớ anh, người ta còn cố tìm rất nhiều dịp để gặp gỡ nhau, để cảm thấy được gần nhau, nhìn nhau thương mến, nỉ non tâm sự. Nhiều người có thói quen thích đưa nhau đi "rước đèn" không tuần nào là không có những chương trình "du ngoạn" : ăn kem, ciné v.v... và chiếc xe gắn máy nay đóng vai "thuyền tình" chở hai tâm hồn phiêu du hết nơi này tới chốn khác, người ta sung sướng được ở gần nhau và có gần nhau như vậy, họ mới tìm được sự yên ổn cho tâm hồn, mới cảm thấy không mất nhau. Thật ra không thể chối cãi những cuộc gặp gỡ là phương tiện giúp cho tình yêu thêm sâu đậm, câu thành ngữ "cách mặt xa lòng" tuy không hoàn toàn đúng nhưng dù sao vẫn có giá trị của nó. Gặp gỡ như chất keo nối kết hai người và nhờ sự hiện diện thường xuyên của đối tượng, người ta "yên tâm". Nhưng gặp gỡ nhiều quá cả hai sẽ quên cả ngày giờ và bổn phận. Những công việc lẽ ra cần phải thực hiện ngay, giờ đây vì những sự gặp gỡ ấy, bị bỏ quên một cách tàn nhẫn. Hai người sung sướng vì được gần nhau, nhưng họ không ngờ đã làm mất thì giờ của nhau quá nhiều, sự mất thì giờ ấy kéo theo nhiều thiệt hại, cho chính họ cũng như cho nhiều người khác. Thà rằng chỉ mất thì giờ và thiệt hại cho chính mình, người ta có thể bình yên tự nhủ : "Không sao, ta thiệt hại như vậy là để hy sinh cho tình yêu, hy sinh cho người mình yêu". Hy sinh như vậy, chỉ một mình ta thì được, nhưng không thể bắt người khác cũng phải hy sinh cho tình yêu của ta luôn. Một điều chắc bạn không ngờ : các tâm lý gia khuyên các đôi vợ chồng thỉnh thoảng nên có những dịp sống xa nhau, đó là một phương thế rất hữu hiệu, đã được chứng minh bằng thực tế để bảo vệ hạnh phúc gia đình. Sự có mặt thường xuyên của nhau lúc đầu là một cái gì quí báu, nhưng dần dần nó trở nên bình thường, rồi tầm thường, sau này dễ đi đến nhàm chán và cuối cùng là chán ghét. Sự vắng mặt trong thời gian nào đó của người mình yêu tạo cho ta một khoảng trống, một sự thiếu thốn, chính lúc ấy, ta ý thức được sự có mặt của họ là cần thiết và quí báu. Qua những ngày sống xa cách đó, khi trở về được sống bên nhau, họ mới thấy rõ hơn giá trị sự hiện diện của người mình yêu mến. Tuy nhiên bây giờ còn quá sớm để chúng ta bàn tán về những phương pháp bảo vệ, nuôi dưỡng và phát triển tình yêu, một ngày nào khôn lớn, đời sống và kinh nghiệm sẽ dạy ta điều đó một cách đầy đủ. Ở đây chúng ta chỉ có ý nhắc cho nhau : một ngày nào đó, khi tình yêu như làn gió yêu thương ngọt ngào ùa đến, chúng ta đừng để hồn phiêu bồng theo nó để đi khắp chốn, đừng cùng nhau, hai tâm hồn đưa nhau vào mộng, quên cả thời gian vẫn lặng lờ xuôi chảy. Nghe thì thơ mộng thật đấy, nhưng dù sao vẫn còn thực tế. Lúc đắm đuối trong tình yêu, người ta bảo "thời gian như ngừng lại", chỉ "như" thôi, thực sự nó chẳng ngừng lại chút nào cả. Hơn nữa, không làm mất thì giờ của nhau, còn là cách ta giữ cảm tình với những người thân của người mình yêu : không ai muốn con cái, anh chị em của họ bị mất thì giờ, bị phiền nhiễu vì yêu cả. Tuổi hăng nồng và dễ say đắm của chúng ta nói đến cái gì chừng mực, đều đặn thường là thấy khó chịu, giả dụ ta yêu, ta chỉ muốn lúc nào cũng có họ ở bên cạnh, nhưng không làm mất nhiều thì giờ của nhau là một trong những dấu hiệu của một tình yêu chân chính. Bây giờ chưa yêu, chưa sao ; nhưng một ngày kia, bước chân vào con đường tình yêu với người bạn đường dễ yêu, dễ mến, thưa bạn hãy nhớ đến cái dấu hiệu đó.

Một dấu hiệu cuối cùng của tình yêu chân chính, cũng có thể nói là một dấu hiệu quyết định, dấu hiệu đó, thưa bạn "Con đường dẫn đến hôn nhân có thể nhìn rõ". Ngày nay, người ta có chủ trương : "yêu một người, lấy một người", và họ lý luận, người yêu chưa hẳn là người bạn đường hoàn toàn, khi yêu khác nhưng khi xây dựng gia đình tôi phải tính khác chứ! Nghe thì lãng mạn thật, khiến cho ta ham tìm hiểu bằng... hành động, nghĩa là thử thực hiện như vậy xem sao, nhưng nếu nghĩ kỹ, chúng ta thấy trong chủ trương ấy có biết bao điều mâu thuẫn. Yêu khác, lập gia đình khác! Như vậy, cái tình cảm ta dành cho "người yêu" đâu còn phải là tình yêu nữa. Yêu, tức là ta tìm hạnh phúc cho người yêu chứ không phải cho chính mình, đó là một hành động được thực hiện với tất cả con tim nồng cháy của ta, không một chút vị lợi, và tuy có khôn ngoan sáng suốt nhưng không hề tính toán nhỏ nhen. Ta yêu một người, nhưng lại lập gia đình với một người khác, tức là ta luôn luôn chọn phần tốt cho mình, ta tìm sung sướng và hưởng thụ cho chính mình. Một mình ta, ta đòi hỏi tất cả, ta tham lam tìm kiếm quá nhiều : một mặt ta đòi những xúc cảm "mê li hấp dẫn" cho ta, đòi những vui thích do người yêu đem tới, mặt khác, ta lại tính toán để có một gia đình êm ấm cho riêng ta, còn bỏ mặc người ấy. Sau giai đoạn yêu nhau, ta không còn cần biết đến đời sống của họ sẽ ra sao nữa, ta không hề nghĩ đến rồi đây một trái tim sẽ tan nát, một đời sống sẽ héo tàn. Hành động như vậy người ta gọi là một hành động ích kỷ chứ không hề mang một dấu vết yêu thương, và còn chữ nào khác để đặt cho những người hành động như thế thích hợp hơn hai chữ "lường gạt". Chưa hết, người hành động như vậy có thể nghĩ : "kệ họ, bây giờ mình lo cho mình, miễn cuộc đời mình hạnh phúc, sung sướng là đủ", nhưng chúng ta có thể tin hạnh phúc đối với con người đó chỉ như một cánh bướm chập chờn mà không khi nào họ có thể bắt được trong tay. Vì hôn nhân là gì, nếu không phải là hành động kết hợp "cả hai nên một", cả hai tâm hồn ấy sẽ sống cùng một đời sống, sẽ cùng sung sướng, lo lắng ; vui, buồn cũng cùng nhau chia sẻ để rồi thiết lập một mái ấm yêu thương, trong đó hai người sống cho nhau, vì nhau, và sau này là cho con cái, vì con cái. Hành động cao cả và vô cùng tốt đẹp đó chỉ có thể thực hiện trọn hảo khi hai tâm hồn tha thiết yêu nhau, tình yêu đóng một vai trò quyết định trong hôn nhân, không yêu nhau, làm sao người ta có thể cho nhau hoàn toàn, không vụ lợi, không tính toán, làm sao người ta có thể chịu đựng những khiếm khuyết của nhau trong suốt cả một đời, làm sao người ta có thể nâng đỡ tha thứ cho nhau, không phải một lần mà tất cả mọi lần trong đời sống lứa đôi? Một cuộc hôn nhân được tạo dựng không phải trên nền tảng căn bản là "tình yêu" không sớm thì muộn nó cũng có ngày sụp đổ, hoặc nếu không thì hai "đương sự" cũng suốt một đời khổ sở, hạnh phúc đâu không thấy, chỉ thấy toàn là bực tức. Có thể khéo giữ gìn, cả hai sẽ không nói ra, nhưng mỗi tâm hồn là một hồ chứa muôn nỗi hận sầu.

Chúng ta thường nghe người ta ngâm nga những câu thơ lãng mạn:

Đời mất vui khi đã vẹn câu thề,
Tình chỉ đẹp những khi còn dang dở.

Ta không thể phủ nhận giá trị văn chương của câu thơ và cũng trên lĩnh vực văn chương, ta thành thực khen ngợi thi nhân đã dệt thành hai câu thơ đó. Nhưng đó có phải một nhận xét xác đáng, một lời khuyên cần nghe theo không lại là chuyện khác. Cứ như vậy thì người ta quan niệm hôn nhân là mồ chôn tình yêu, tình yêu theo ngày tháng lớn lên dần, cho đến ngày hôn nhận được thực hiện cũng chính là lúc tình yêu già và chết. Thật ra không phải như thế, ngày hai người nắm tay nhau trao chiếc nhẫn cưới không phải là ngày hai người đã cùng nhau tìm đến đích điểm, mà là hai người bắt đầu sửa soạn hành trang lên đường, con đường đầy cam go, nhưng cả hai sẽ cảm thấy nhẹ nhàng vì có bạn bên cạnh sẵn sàng nâng đỡ.

Hơn bao giờ hết, trước trào lưu yêu cuồng sống vội, giá trị và ý nghĩa của hôn nhân phải được hiểu một cách chính xác. Cuộc tình nào nhắm tới hôn nhân mới là cuộc tình tốt đẹp, đầy tính chất xây dựng và không hề mất đi vẻ tươi mát, thơ mộng. Dĩ nhiên, dù sao cũng còn duyên trời nữa, lắm đôi lứa rất yêu nhau mà chẳng lấy được nhau, đó là chuyện bất khả kháng, còn đã có ý định không kết hôn ngay từ phút đầu mà vẫn để cuộc tình diễn tiến, đó quả là điều không nên làm. Hơn thế nữa, một khi biết chắc con đường dẫn đến hôn nhân hoàn toàn nghẽn lối, ta hãy có can đảm giã từ càng sớm càng tốt, để ít ra không tạo thêm những kỷ niệm, nó ràng buộc thêm hai người, và càng khiến người ta thêm đau khổ khi chuyện tình tan vỡ. Có thể cuộc giã từ này gây đau khổ cho ta cũng như cho người yêu không ít, nhưng một đằng như vết thương ngoài da, tuy đau xót nhưng mau lành, một đằng dần dần héo úa cả con tim, không còn cách nào làm tươi tắn trở lại, chúng ta phải quyết định để lựa chọn.

Những dấu hiệu của một tình yêu chân chính vừa được tàm tạm trình bày như trên. Chúng ta hãy lưu ý, để một khi có luồng tình cảm mới nào len vào tâm hồn, nó làm ta ngây ngất bởi hương vị nồng nàn, say đắm, ta vẫn biết dành ra những phút thinh lặng, để cho hồn lắng xuống và "lòng hỏi lòng" xem tình cảm đó có dấu hiệu của một tình yêu chân chính không, nếu có, ta cứ yên lòng để bông hoa tình yêu đầu mùa tươi nở, nhưng rủi không phải, thì dù hương vị của tình cảm này có ngọt ngào, nồng nàn đến đâu đi nữa, bạn ạ, chúng ta cần can đảm cắt đứt, để bảo vệ trái tim ta và trái tim người ấy.

Dù sao, đây cũng là một vấn đề đặt ra quá sớm đối với chúng ta. Điều cần thiết bây giờ chính là bàn về những thứ tình cảm ta đang có hoặc có lẽ sắp có.

_________________________________________________________________________ 
Xem tiếp CHƯƠNG VII, VIII

Thứ Bảy, 28 tháng 10, 2017

CHƯƠNG III, IV_TUỔI ƯƠM MƠ


hiểu làm sao?
làm sao hiểu?


Một ngày nào đó, tình yêu sẽ đến với ta, rất tự nhiên, không cần phải ai dạy cả. Thật vậy, nếu để sống, chúng ta không cần người ta chỉ vẽ : phải rán chịu khó tập thở ra hít vào để trong người luôn luôn có dưỡng khí, phải ăn uống, phải ngủ nghỉ ; những điều đó, là bản năng nên tự nhiên là ta biết. Cũng thế, để yêu, không cần người ngoài phải chỉ dẫn : phải làm thế này, phải làm thế khác, phải biết bồi hồi, rung động. Cái đó ai chỉ được đây?

Phải, tình yêu tự nhiên nó sẽ đến, như một người khách đã quen thuộc từ thuở nào, nó sẽ bước vào tâm hồn ta bằng cửa chính một cách đường hoàng. Phiền một cái là có những tình cảm khác cũng tự nhiên đến với tâm hồn ta, nó có dáng dấp của tình yêu khiến chúng ta rất dễ tưởng đó chính là tình yêu. Phiền, vì cũng y như ta sửa soạn nhà cửa để đón tiếp một thượng khách. Người khách đã đến, ta mở rộng cửa tiếp rước và hầu đãi nồng nhiệt với tất cả tấm thịnh tình cùng mọi thức quí báu đã dành sẵn. Nhưng rồi cuối cùng ta bật ngửa, vì người khách đó không phải là vị thượng khách ta mong đợi. Để tránh cái cảnh "bé cái lầm" đến độ dở khóc dở cười, cần thiết chúng ta phải làm một cuộc "nhận diện tình yêu" thật kỹ càng trước khi nói đến chuyện tiếp rước.

Ta nghe hoài đến chữ Yêu, ta muốn Yêu và muốn được người Yêu. Nhưng nếu có ai cắc cớ hỏi rằng Yêu là gì? Như thế nào mới gọi là Yêu thì chưa chắc ta đã trả lời cho xuôi được. Trả lời được câu hỏi này tức là cuộc "nhận diện tình yêu" kết thúc một cách mỹ mãn.

Khó trả lời cho xuôi, nhưng như vậy không phải là người ta tránh né không định nghĩa yêu là gì đâu. Trái lại là khác! Nếu những định nghĩa Tình Yêu biết "xếp hàng một đằng trước thẳng", chúng tạo ra một hàng khá dài. Trong đám định nghĩa lố nhố ấy, ta thử nhặt ra một vài anh xem sao nhé:

- "Yêu là chết ở trong lòng một ít..."

Vừa nghe câu mở đầu, chúng ta có thể ào ào đọc tiếp luôn mấy câu sau:

- ... "Vì mấy khi yêu mà chắc được yêu

Cho rất nhiều nhưng nhận chẳng bao nhiêu,

Người ta phụ hoặc thờ ơ chẳng biết".

Nhưng không cần thiết đến cái trí nhớ "siêu việt" trong lúc này, câu chuyện của chúng ta chỉ xoay quanh câu thơ thứ nhất. Cái định nghĩa của một thi nhân có khác, ôi! Sao mà nó lâm li bi đát và lãng mạn ghê gớm, đọc xong ta có thể mất năm phút sụt sùi thương cảm nếu tâm hồn ta đa sầu và dễ rung động. Nhưng... khiếp quá! Nếu yêu mà là chết thì chắc càng yêu nhiều càng chết nhiều. Điều này trong chúng ta không ai ham và hình như cũng không ai cảm thấy như thế. Đọc xong định nghĩa này, tâm hồn ta có thể rối bời, tan nát chứ không hiểu biết thêm chút xíu gì về tình yêu. Thôi, đành để đấy và tìm đến một định nghĩa khác:

- Yêu nhau không phải là nhìn nhau, nhưng là cùng nhìn về một hướng.

Đây là định nghĩa của nhà văn Antoine de Saint Exupéry, tác giả cuốn Le Petit Prince (Hoàng tử bé). Câu định nghĩa thật cao thượng, xây dựng và dĩ nhiên là đẹp, nó còn có một vẻ hay đặc biệt đối với vị nào thích trò chơi chữ. Nhưng rồi, như vậy là Tình Yêu đó à? Ta nhận thấy lờ mờ như có một cái gì còn thiếu thốn sao ấy ; nói đúng hơn, câu định nghĩa này mới chỉ nói đến một trong những đặc tính của tình yêu. Chưa bằng lòng với định nghĩa này, ta cứ thử tìm định nghĩa thứ ba nữa xem sao, "hàng một định nghĩa" còn dài lòng thòng cơ mà.

Và đây, định nghĩa thứ ba:

- "Yêu là những công việc xảy ra giữa hai kẻ"

Tác giả định nghĩa này là Francois Sagan, một nữ văn sĩ thuộc phái hiện sinh. Quả thật, định nghĩa mang đầy tính chất hiện sinh làm ta đau đầu, thế nào là "những công việc xảy ra giữa hai kẻ"? Chỉ biết được khi mình đã yêu thực. Vậy mà hiện tại ta chưa hiểu yêu thực nó ra thế mô. Cái vòng luẩn quẩn. Tạm xếp câu định nghĩa hiện sinh này vào vị trí của nó nhé, ta điểm mặt một "anh chàng" khác:

- "Yêu là quyến luyến, thương mến, thường dùng trong nghĩa quyến luyến giữa trai gái".

Quê quán của "anh chàng" này là cuốn "Việt Nam tân tự điển" của học giả Thanh Nghị. Đọc câu này, chúng ta hiểu được và dĩ nhiên cảm thấy nó cũng đúng ở một đặc điểm nào đó của Tình Yêu, nhưng chắc chắn tình yêu không đơn giản như vậy, nó phức tạp hơn hai chữ "quyến luyến" và "thương mến" nhiều. Bởi thế định nghĩa này cũng không làm cho ta thỏa mãn.

Vậy thử tìm hiểu xem những nhà tu hành quan niệm yêu là cái gì gì. Đây là định nghĩa của một linh mục Công giáo:

- "Yêu là sự hòa hợp âm thầm giữa lòng và trí".

Nghe có vẻ "thần học" quá ta! Tuổi chúng ta, nói đến "hòa hợp âm thầm" đã là chuyện khó tưởng tượng, lại "giữa lòng và trí" nữa. "Siêu nhiên" quá khiến ta nghiêng mình kính cẩn, nhưng chắc là đọc xong, ta cũng chẳng hiểu rõ thêm được gì mấy về tình yêu.

Đã thử qua năm định nghĩa, ta chẳng thấy "anh" nào vừa mắt cả. Cứ suy ra như vậy thì chắc rằng kể thêm mười lăm, hai mươi câu nữa cũng thế thôi, nhìn vào "thế giới tình yêu", ta vẫn chỉ thấy nó là một cõi "u u minh minh" không biết đằng nào mà lần. Vậy, đành dừng lại "định hướng" cái đã. Tuy không hiểu được rõ rệt tình yêu là gì, nhưng qua cuộc "nhận diện" vừa qua, chúng ta rút ra được một kết luận rất chính xác : Tình yêu không thể là cái có thể gói gọn trong một câu định nghĩa, nó phức tạp và mênh mang hơn nhiều. Bởi vậy, một nhà thơ rất có lý khi viết:

- "Làm sao định nghĩa được tình yêu?"

Ngán ngẩm làm sao! Để chuẩn bị, ta đã cẩn thận tìm hiểu "tình yêu là cái chi" trước khi có thể "vào cuộc". Nhưng rồi ngay trong giai đoạn đầu tiên, ta cũng đã chịu thua, không thể định nghĩa được. Chẳng lẽ buông xuôi, sau này lỡ có yêu thì cứ yêu đại! Không, phải tìm cách khác chứ.

Có hai cách để hiểu một vấn đề, nếu tìm được một định nghĩa thích đáng là điều nhất, nhưng giả dụ như cách đó không dùng được, vẫn còn cách thứ hai : thay vì định nghĩa, ta tìm những đặc tính của nó. Ở đây, đã không hiểu được tình yêu bằng lối tìm định nghĩa, ta quay qua cách tìm đặc tính vậy.

Người Mỹ có một trò chơi ngồ ngộ như thế này : một nhóm người tụ họp trong phòng và để cử một người bước ra ngoài. Những người ở lại sẽ chọn một đồ vật nào đó trong phòng. Thỏa thuận rồi, họ mời người lúc nãy bước vào đố người này đoán xem họ đã chọn vật gì. Dĩ nhiên người kia làm sao trả lời ngay được câu hỏi, vì nếu biết họa chăng có là thánh hoặc... đoán mò. Bởi vậy, những người trong phòng dần dần phải nói cho anh chàng kia những đặc tính của vật mình đã chọn, người kia sẽ căn cứ vào đó để phỏng đoán. Đặc tính càng được kể ra nhiều, câu trả lời càng dễ đúng, nếu các đặc tính được kể hết thì dĩ nhiên câu trả lời kia không sai đi đâu được. Thí dụ mọi người chọn vật để đố là cái bàn viết, anh chàng mới chập choạng bên ngoài bước vào sẽ được "mách nước" bằng câu đầu tiên:

- Vật chúng tôi đố anh có một cái mặt hình chữ nhật.

Có một chút ý niệm rồi đó, nhưng chưa thể hấp tấp trả lời ngay được. Có lẽ phải xin thêm câu nữa, và người ta cho biết thêm:

- Cái mặt ấy làm bằng gỗ...

Và nếu anh chàng "cù lần" đoán chưa ra, càng lúc người ta càng cho biết thêm:

- Nó có bốn chân.

- Bên hông có một vật có thể kéo ra, đựng đồ được.

Và cuối cùng:

- Nó được dùng khi anh ngồi viết.

Trong trò chơi này, người giỏi là người mới được nghe có một hai câu "giúp ý" đã nhận ngay ra được vật họ muốn đố mình. Những anh chậm trí khôn thì cứ phải chờ thêm, càng cần thêm nhiều câu giúp bao nhiêu, càng... "ngu" bấy nhiêu. Đây là một trò chơi khá thú vị và có thể đo lường sự nhanh trí của các bạn ; chúng ta cũng dựa theo nguyên tắc cuộc chơi này để tìm hiểu tình yêu nó ra thế nào. Chỉ khác một điều, ở đây chúng ta không tranh đua, không thử sức xem ai khôn hơn ai, mà chúng ta cùng hợp tác và chân thành tìm hiểu, thế nên cứ cùng nhau kể ra hết mọi đặc tính của Tình Yêu, để rồi chúng ta cùng hiểu, cùng nhận thức về nó một cách rõ rệt. Làm tài khôn, lỡ đoán bậy rồi cứ đinh ninh rằng mình đã trả lời đúng, cái đó mới thật là nguy hiểm.

Mời bạn, chúng ta bắt đầu cuộc chơi...


đặc tính của một
 tình yêu đúng nghĩa


Nói đến đặc tính của Tình yêu, điều phải nhắc trước nhất là sự vô vị lợi. Nói một cách khác, ta bảo yêu là một cuộc tận hiến. Tận hiến, theo nghĩa của nó là dâng hết, cho hết, không giữ lại một chút nào cho riêng mình. Bắt đầu một cuộc tình cũng là bắt đầu cho, và dấu hiệu để người ta nhận biết tình yêu đầy hay vơi là nhìn xem ta cho đối tượng của ta nhiều hay ít, càng cho nhiều, càng yêu nhiều. Đến lúc nào thực hiện đúng nghĩa của chữ tận hiến, tình yêu của ta là tình yêu trọn hảo.

Bản tính của tình yêu là cho, tình yêu không phải là cái ta có thể ôm giữ được một mình, mà là phải san sẻ, phải cho đi. Ở đây ta cũng cần mở ngay một dấu ngoặc để nói với nhau : cho ở đây không phải là tặng quà, là đưa nhau đi chơi, đi ciné, vì cho nhau như vậy kể ra cũng còn dễ. Ở đây là ta cho đối tượng của mình chính con người ta, với khối óc, con tim, ước muốn và mọi tư tưởng cũng như hành động. Chúng ta cần ý thức điều này : Mục đích của tình yêu không phải là tìm hạnh phúc cho ta, mà là cho đối tượng. Để thực hiện lòng bác ái, chúng ta ủi an, giúp đỡ hoặc làm những công tác xã hội với mục đích là đem lại nguồn vui, một chút gì ấm áp, ân cần, tha thiết cho chính những người đang thiếu thốn, đang cần thiết chứ không phải tìm cái gì cho chính ta. Cũng thế, trong tình yêu, ta nghĩ đến đối tượng của mình, mong cho "người ấy" được vui vẻ, hạnh phúc, cho dù chính vì muốn tạo hạnh phúc cho "người ấy", mình gặp nhiều đau khổ.

Có hai người kia yêu nhau, rồi anh đi nhập ngũ, chị hằng tuần phải xuống trung tâm huấn luyện thăm anh, phải năn nỉ ỉ ôi hết người này đến người khác để được gặp anh, chưa hết, về nhà chị phải cắn răng nhận những roi đòn của bố đến bầm tím cả thân thể vì cha mẹ chị phản đối tình yêu đó. Đứng trên phương diện tận hiến, đó là một tình yêu chân thật, chị đã thắng, cha mẹ chị hiểu được giá trị tình yêu của con mình và sau này vui vẻ chấp nhận. Kể như vậy, không phải là ta "mách nước" cho nhau, vì thực sự ta chưa đến tuổi, nhưng để nêu rõ cho nhau thấy : Yêu, người ta đã cho đến như thế.

Chúng ta nên học ở bà mẹ về tình yêu vô vị lợi. Khi bà mẹ thương yêu, âu yếm đứa con, không phải vì đứa con ấy đã giúp ích bà điều nọ điều kia, bà không hề nghĩ đến chuyện ấy và bà yêu thương, âu yếm nó chỉ bởi một lý do duy nhất : nó là con của bà, sự âu yếm thương yêu bà dành cho con là kết quả tự nhiên của tình mẫu tử. Trong phạm vi tình yêu cũng vậy, luôn luôn vô vị lợi, và hạnh phúc là kết quả tự nhiên của tình yêu chứ không phải chúng ta yêu để tìm lấy hạnh phúc.

Những người theo Thiên Chúa giáo cho rằng tình yêu Thượng đế dành cho nhân loại là tình yêu tột đỉnh và cao quí nhất, ngài đã chịu chết cho nhân loại, và "không có tình yêu nào cao quí bằng hiến cả mạng sống mình cho người yêu" (Gioan, 15, 13).

Ta vừa đưa ra đặc tính thứ nhất của tình yêu :  Biết cho đi. Nếu có thể, chúng ta thử ngừng lại một phút, "lòng hỏi lòng" thử xem mình đã làm quen được với đặc tính này chưa. Cho mà không mong được đền trả, đâu phải chuyện dễ thực hiện, trừ khi ta yêu. Nhưng nếu tình yêu có đặc tính là biết cho thì cũng mang một đặc tính song đôi : biết nhận. Nghe đến nhận, ta cười khoái chí, vì cho thì khó chứ nhận thì có gì đâu, nhận bao nhiêu cũng được. Nhưng có điều đáng lưu ý nhé : biết nhận không đồng nghĩa với sự đòi hỏi, sự đòi hỏi tự nó mang bản chất ích kỷ đến độ đáng ghét. Người đòi hỏi chỉ mong muốn người ta thỏa mãn mọi nhu cầu của mình. Những điều họ đòi hỏi, mong muốn đó là điều tốt đẹp, lợi lộc cho họ, họ muốn vơ mọi thứ về mình, như đứa trẻ tham ăn, đòi tất cả mọi phần bánh kẹo, đồ chơi của các anh chị cho riêng mình. Thái độ biết nhận trong tình yêu thì khác hẳn, ở đây ngầm chứa một bản chất của sự hy sinh, một tâm hồn vị tha, đại lượng. Ta bằng lòng đón nhận hết những gì của đối tượng, do đối tượng đem lại, không hề khước từ, không hề lựa chọn. Ta đón nhận cả niềm vui, nguồn an ủi, những hạnh phúc, sung sướng, những thích ý ; đồng thời cũng dang tay đón nhận cả những buồn rầu, đau khổ do đối tượng gây nên, những nghịch lòng trái ý, những khuyết điểm...

Nhận như vậy mới là thái độ biết nhận trong câu chuyện tình yêu, và ngay bây giờ, nếu tự xét bạn cũng có thái độ biết nhận như thế đối với những người thân, người ta có thể xác định rằng tình yêu của bạn trong ngày mai sẽ thật đẹp, bông hoa tình yêu của bạn sẽ nở tươi tắn vì được tưới bón bằng một "hóa chất" thật nhiệm mầu.

Có những người không hề biết nhận những gì do đối tượng đem lại, đấy là không nói đến phải nhận những khổ đau. Một ông chồng nọ chẳng hạn, ông đi làm vất vả suốt ngày, và ông yêu vợ thương con, ông muốn vợ con được sung sướng, luôn luôn đầy đủ, ông không nghĩ đến thân ông cho bằng vợ con. Ta kết luận ông là người biết cho. Nhưng trong khi đó, bà cũng yêu ông, bà ở nhà săn sóc các con, và nhất là chăm nom chồng. Bà lo giặt ủi cẩn thận từng bộ quần áo, cái cà vạt, chiếc mùi xoa. Bữa bữa bà chịu khó vào bếp làm những món ăn thật ngon lành, thức ăn được "điều chế" bởi bàn tay khéo léo của bà thì thật... tuyệt. Bà mong chồng mau về, ông sẽ ngồi vào bàn ăn, ông ăn thật nhiều và khen món ăn ngon, hợp khẩu. Niềm vui của bà chỉ có thế, thật đơn sơ, và bình thường. Nhưng rồi ông về, ông ăn uống uể oải, gắp món ăn lấy lệ và không thốt được một lời khen, không có một tia nhìn tràn đầy yêu thương pha đôi chút cảm phục. Và... dĩ nhiên là bà buồn, niềm vui bị dập tắt chỉ vì những cử chỉ vô tình hay thiếu tế nhị của ông. Ông yêu bà lắm, nhưng khổ, ông chỉ biết cho mà không biết nhận. Chúng ta chưa từng là chồng hay là vợ, chưa từng nếm nỗi buồn của một người cố gắng đem khả năng và những gì mình có dâng tặng đối tượng mà bị "họ" vô tình hay cố ý từ chối. Nhưng hôm nào cứ thử quan sát mẹ ở nhà xem. Trong bữa ăn, thấy các con ăn nhiều, khen món này ngon, món kia khoái khẩu, khuôn mặt mẹ như rạng rỡ, mẹ tươi cười, âu yếm nhìn lũ con đang đua nhau "thu dọn chiến trường". Trái lại, hôm nào một đứa trong bọn vô tình thốt ra câu chê món này, món nọ, vài đứa cầm đũa đưa hai ba "đường" rồi đứng lên, mẹ buồn ra mặt ; không phải vì tự ái mẹ bị tổn thương, nhưng vì "thiện chí phục vụ" của mình bị các con chối từ. Quan sát nho nhỏ ấy khiến ta ý thức thái độ biết nhận trong tình yêu ở tương lai.

Như thế, tóm kết, ta có thể hiểu tình yêu là biết CHO và NHẬN, nhưng CHO và NHẬN kiểu đó, hẳn nhiên là cần phải biết hy sinh ; biết tha thứ, nâng đỡ, sửa đổi và biết bồi đắp.

Thật đấy, không hề có tình yêu nào mà không có hy sinh, cũng như không hề có bông hồng nào mà cành không có gai nhọn. Ta phải hy sinh nhiều lắm, hy sinh cả những cái đáng lý ta có quyền có. Nhưng trong khi chấp nhận hy sinh như vậy, ta đã tự ý từ khước một hạnh phúc nhỏ bé để chọn một hạnh phúc lớn lao hơn. Đời người là một chuỗi dài những lựa chọn mà ; đã lựa chọn tức là đã có hy sinh.

Với chúng ta, tình yêu quả là một cái gì tươi đẹp, hấp dẫn, ngọt lịm cứ y như là mật ong. Thì đúng như thế, nhưng không phải như vậy là không có những sóng gió. Nguyên nhân là tính bất toàn của con người. Nếu hiểu được "nhân vô thập toàn" và nếu yêu thật, chắc chắn ta sẵn lòng tha thứ cho những khuyết điểm của đối tượng, vì như đã nói : Yêu là phải có thái độ chấp nhận toàn thể con người của đối tượng, cả cái đẹp lẫn cái xấu, cả điều hay lẫn điều dở. Tuy nhiên, tha thứ không phải là thái độ buông xuôi, mặc anh hay mặc cô muốn làm gì thì làm, tôi chịu được hết. Ở đây, tha thứ là để nâng đỡ và sửa lỗi cho nhau, giúp nhau hoàn thiện con người, đưa nhau xa bỏ những khuyết điểm để cùng tiến trên con đường tươi đẹp.

Cuối cùng, tình yêu còn là biết cố gắng để bồi đắp mãi. Tình yêu không phải là cái kho hàng, càng dùng lâu, càng vơi đi, cho đến một lúc nào đó thì... hết yêu. Nói khác, tình yêu không giống như thái độ của ta lúc còn nhỏ đối với một đồ chơi. Lúc đầu ta thích thú, ôm ấp đồ chơi ấy, nhưng rồi qua một thời gian, đồ chơi ấy trở thành tầm thường vì quá quen thuộc, không còn gì mới lạ, hấp dẫn cả. Tình yêu khác, và đối tượng của chúng ta cũng không thể là một đồ chơi.

Muốn vậy, cần phải biết thường xuyên bồi đắp, để tình yêu càng ngày càng gia tăng chứ không sút giảm. Yêu không phải là tùy cảm hứng và tình yêu đòi hỏi một tâm hồn chung thủy liên tục, vĩnh viễn.

Như thế, ta phải nhận với nhau : tình yêu không phải tự nhiên mà sống mãi được, nó đòi hỏi người nhập cuộc một sự cố gắng, một sự rèn luyện thường xuyên. Điều này không những không làm giảm vẻ đẹp của tình yêu, trái lại, nó khiến cho tình yêu càng thêm cao đẹp và giá trị, vì nếu không cần một chút cố gắng nào cả, ta vẫn thương yêu đối tượng suốt đời, điều đó trong thực tế không khi nào có, mà nếu có đi nữa, nó cũng mất tính cách thơ mộng và ít giá trị, vì ta đạt được mà chẳng phải tốn công tốn sức gì hết. Ta không dám so sánh tình yêu với tiền bạc, nhưng đồng tiền kiếm được do sự vất vả cực nhọc bao giờ cũng quí hơn đồng bạc nhặt được hay trúng số.

Những trang vừa rồi được coi như những câu "mách nước" cho chúng ta trong cuộc chơi "tìm hiểu tình yêu". Bạn hiểu rồi chứ, tình yêu là như thế đấy. Có thể một ý nghĩ vừa thoáng qua trong trí bạn : "Tình yêu kiểu này lý tưởng quá, thực hiện sao nổi". Nổi chứ bạn, vì đồng ý có lý tưởng thật đấy, nhưng lý tưởng đâu phải là ảo tưởng, lý tưởng buộc chúng ta phải cố gắng hoài, nhưng vẫn là cái gì có thể theo đuổi được. Tuổi trẻ chúng ta đều say mê lý tưởng và đặt lý tưởng ở một nơi cao trọng nhất của tâm hồn. Tình yêu là một tình cảm đẹp nhất của đời người, dĩ nhiên nó cũng đòi hỏi đặc tính lý tưởng.

Câu chuyện "tình yêu lý tưởng" sẽ còn được nhắc đến nữa, nhưng có một vấn đề được đặt ra ngay, vì nó cần thiết : có những tình cảm mang dáng dấp tình yêu  và trước giờ ta đã từng ngộ nhận, rất cần lôi những chàng ấy ra để điểm mặt chỉ tên cho đích xác, kẻo rồi cứ lầm lẫn hoài, lầm anh nọ với anh kia và lầm mấy anh đó với anh chàng tình yêu.

________________________________________________________________________ 
Xem tiếp CHƯƠNG V, VI

oncopy="return false" onpaste="return false" oncut="return false"> /body>