Việc nhớ tên các tháng bằng chữ Anh hơi khó. Nhưng, nếu ta biết sơ qua tiểu sử của các tên đó, chắc chắn, chúng ta sẽ nhớ một cách dễ dàng hơn.
Tên các tháng thường bắt nguồn từ chữ La Tinh. Đa số là tên của các vị thần La Mã. Chẳng hạn tên những tháng January (tháng giêng), March (tháng ba), May (tháng năm), June (tháng sáu).
Tháng Giêng : January
January phát xuất từ tên của vị thần Janus. Janus là một vị thần kỳ dị bởi vì Janus có hai mặt. Nhờ đó Janus có thể nhìn về cả hai phía: phía trước và sau cùng một lúc. Janus tượng trưng cho sự mở đầu và chấm dứt. January là tháng đầu tiên của năm. Đó là tháng mà người ta dự tính tương lai trong năm mới và hồi tưởng lại quá khứ trong năm vừa qua.
Tháng Hai : February
Do Februs tên một đại lễ của La Mã. Đó là lễ thanh tẩy. Vào cuối tháng hai, sau một mùa đông dài đằng đẵng, phụ nữ bắt đầu đến suối tắm rửa. Tháng hai chỉ có 28 ngày. Mỗi bốn năm thì có thặng dư một ngày, tức là 29 ngày. Nguyên nhân là vì mỗi năm có đúng 365 ngày 6 giờ. Sáu giờ dư của mỗi năm họp thành 24 giờ tức là một ngày. Vì thế tháng hai của năm thứ tư có 29 ngày. Ta gọi năm thứ tư, tức là năm mà tháng hai có 29 ngày là năm nhuần.
Tháng Ba : March
March xuất phát từ tên của thần chiến tranh Mars. Thần Mars là vị thần có sức mạnh phi thường. Người La Mã đồng hóa thần Mars với sấm sét. Hình ảnh của thần Mars được vẽ thêm những tia chớp lóe sáng quanh đầu. Người ta đặt tên tháng ba là March vì đây là tháng hay bão tố. Gió thổi điên cuồng, mưa như thác lũ, sấm sét dữ dội.
Tháng Tư : April
April, rất dễ hiểu. Nó do chữ Aperini của La Tinh, có nghĩa là mở (open). Tiếng Tây Ban Nha, ngày nay cũng có chữ Abrir (to open : động từ mở) và Abrierto (open : danh từ mở). Vào tháng tư, bầu trời dường như mở ra. Mưa nhiều, cây cối trở nên xanh mướt. Hoa cỏ cũng nẩy nở, đâm chồi.
Tháng Năm : May
Do tên của nữ thần Maia. Maia rất trẻ trung, xinh đẹp. Bà là nữ thần của đồng nội và mẹ của thần Mercury.
Tháng Sáu : June
Do tên của nữ thần Juno rất trẻ đẹp. Bà là vợ của thần Jupiter.
Tháng Bảy : July
Do tên của Julius Caesar, một danh tướng, sau là Hoàng đế La Mã. Trước thời Caesar, người ta đã sử dụng một loại lịch khác : năm bắt đầu bằng tháng ba thay vì vào tháng giêng (January). Tháng bảy ngày nay, trước kia, theo lịch cũ là tháng thứ năm. Caesar đã sửa đổi lại, ông làm một lịch mới. Vì Caesar sinh vào tháng bảy nên ông lấy tên mình đặt cho tháng thứ bảy của lịch mới.
Tháng Tám : August
Sau Julius Caesar là Augustus, con trai ông. Chính tên của Augustus là Octavius. Khi ông nối nghiệp cha, dân chúng muốn làm vui lòng vị vua mới nên đặt cho ông danh hiệu Augustus, có nghĩa là quí phái.
Người ta cũng gọi tháng thứ tám là August, phỏng theo tên của ông. Trong lịch sử La Mã, người ta gọi thời đại Augustus là thời đại hoàng kim. Đó là một thời thái bình, thời mà các siêu phẩm văn chương và nghệ thuật ra đời. Các thi hào như Horace và Virgie cũng sống vào thời đó.
Các tháng còn lại
Riêng về tháng chín, mười, mười một và mười hai thì theo lịch trước thời Julius Caesar là tháng thứ bảy, thứ tám, thứ chín và thứ mười.
Tên September, October, November và December trước kia do chữ La Tinh chỉ thứ bảy, thứ tám, thứ chín và thứ mười. Trong tiếng Tây Ban Nha ngày nay, thì thứ bảy là Septimo, thứ tám là Octavo v.v...
TRẦN THỊ NGỌC LANG
(Trích tuần báo Thiếu Nhi số 21, ra ngày 2-1-1972)
