Thứ bẩy (tiếp theo)
Vấn
đề tăng giá báo, Chủ nhiệm không đưa ra một ý kiến nào và để cho tòa
soạn hoàn toàn tự do tìm lấy một quyết định đúng. Trong suốt hai năm
cộng tác để điều hành tờ Thiếu Nhi, tôi thấy Chủ nhiệm Nguyễn Hùng Trương luôn luôn giữ ở vị trí tế nhị đó. Chủ nhiệm đã xóa
được cái hàng rào ngăn cách, đầy mặc cảm ngại ngần của những người đã
đốt đi một ngân khoản khổng lồ để chi vào việc duy trì một tờ báo lỗ lã
liên tục từ số đầu cho đến nay. Đã thế, ở những giai đoạn mà anh chị em
trong tòa soạn thối chí nhất, không nhìn thấy một ánh sáng hy vọng nào ở tương lai, nhiều người đã tính
bỏ cuộc, thì chính chủ nhiệm lại là người khích lệ và thúc đẩy cho lên tinh
thần. Tôi còn nhớ mãi một câu mà Chủ nhiệm đã nói trong lúc tâm tình:
- Nếu báo mình bán được 3000
số thì ít nhất cũng giáo dục được 3000 Thiếu
Nhi. Trong cố gắng của tư nhân mà
góp phần được cho quốc gia như thế thì công trình ấy của mình cũng đáng nên duy
trì.
Chủ nhiệm là con người chỉ
âm thầm làm việc và không thích ồn ào. Sự dè dặt của chủ nhiệm nhiều khi trên
cả mức dự liệu của tòa soạn. Như một dạo tờ T.N vừa đưa ra mấy cái quảng cáo
dành cho mấy cuốn sách hay do nhà sách Khai Trí xuất bản, khi báo sắp ra, chủ
nhiệm mới biết và lập tức yêu cầu cho ngưng lại. Lý do : Làm như thế, mục đích
tờ báo của mình có thể bị hiểu lầm là cơ sở quảng cáo cho nhà sách.
Thế là, dù có một tờ tuần
báo trong tay, nhà sách Khai Trí cũng vẫn giữ một vai trò độc lập, khách quan,
không liên hệ gì đến sinh hoạt của tờ báo.
Đó là về mặt hình thức. Đi
vào nội dung của tờ Thiếu Nhi, Chủ nhiệm cũng dè dặt không kém. Nói rõ
hơn là Chủ nhiệm hết sức tôn trọng vai trò của Chủ biên trong tờ báo. Trong
suốt gần hai năm làm việc ở tòa soạn, chúng tôi chưa hề thấy chủ nhiệm buộc
phải đăng bài này hay bài khác. Tôi còn nhớ một lần vào dịp Tết Trung Thu năm
ngoái, Chủ nhiệm trao cho tôi mấy bài của ai đó, dặn nếu đăng được thì cho
đăng. Tôi đọc rồi xếp vô tủ sắt. Lý do : dở về kỹ thuật. Chủ nhiệm không phiền
hà gì. Cũng không hỏi lại tại sao không đăng. Về vấn đề lựa chọn bài vở, tôi
được tin cậy và giao phó hoàn toàn. Trong công cuộc hoạch định cho đường lối
chung của tờ báo, hay trong những nỗ lực cải tiến từng tiết mục, chủ nhiệm cũng
chỉ đóng góp ý kiến một cách dân chủ như mọi người khác. Luật thiểu số phục
tòng đa số được triệt để tôn trọng. Tôi phải thành thực mà công nhận rằng, tìm
được một người đồng chí hướng, thiết tha với tuổi thơ, khiêm nhường, vô vị lợi
và kiên nhẫn như Chủ nhiệm thật không phải là chuyện dễ dàng. Tờ Thiếu Nhi sở
dĩ còn tồn tại được đó là nhờ Chủ nhiệm. Hẳn khi đọc được những dòng chữ này,
ông sẽ lại rất phiền hà tôi : “Chú viết những cái gì đâu đó ra làm chi”. Nhưng
đã gọi là để vui buồn với bạn đọc thì tôi cứ làm. Bởi hơn ai hết, là người cộng
tác mật thiết với chủ nhiệm, tôi có đủ dữ kiện để viết ra và đủ tư cách để bảo
đảm về những dòng chữ của mình.
Chống lại chủ trương tăng
giá báo là các bác Văn việt, bác Văn Trung và bác Đặng Hoàng. Bởi các bác là
những người hàng tuần đã chịu khó đem báo đến từng trường từng lớp để bán trực
tiếp từng cuốn cho các học sinh. Sự chống đối của các bác đầy vẻ e dè bởi một
mặt các bác hiểu rõ túi tiền của học sinh, một mặt khác cũng hiểu rõ cả thực
trạng lỗ lã của tờ báo. Các bác không quyết liệt phản đối, nhưng chỉ khuyến cáo
một cách e dè:
- Tăng giá báo là điều hợp
lý không ai chê trách gì, nhưng đối với học sinh… tội quá… Sợ các em không đủ
tiền mua.
Tôi nêu thắc mắc:
- Sách “Can” ngoại quốc đề
giá 120đ vẫn bán chạy. Điều đó chứng tỏ vấn đề giá tiền không phải là yếu tố
trở ngại quyết định của các em.
- Đồng ý là sách “Can” ngoại
quốc như Tin Tin, Lucky Luke… bán chạy, nhưng nó là sách trọn kỳ, chớ không
phải báo. Để mua được một cuốn sách trọn kỳ, các em có thể để dành một tuần,
hai tuần, có khi cả tháng. Mua một cuốn là đọc trọn một truyện, không phải mất
công chạy đuổi theo những số liên tục ra hàng tuần như Thiếu Nhi.
Chị Đỗ Phương Khanh cũng nêu
ý kiến:
- Qua thư từ của các em gửi
về, tôi nhận thấy phần đông độc giả của T.N là những em thuộc gia đình nghèo.
Các em đã phải nhịn bớt tiền quà sáng để có thể mua được T.N. Có em rất thích
đọc T.N mà không đủ tiền theo dõi liên tục, nên chỉ lúc nào có tiền mới mua đọc
được một số. Sau biến cố quảng Trị, Đông Hà, nhiều em có gia đình phải di tản
nay không còn phương tiện để đọc Thiếu
Nhi, tuy nhiên thỉnh thoảng nhớ
tòa soạn, các em vẫn viết thư về hỏi thăm. Bởi vậy, việc tăng giá báo là cả một
vấn đề khó khăn thêm cho các em.
Những buổi họp bàn về việc
tăng giá báo cứ theo một đà luẩn quẩn mà không đi đến một quyết định dứt khoát
nào. Chủ nhiệm đã giao phó cho tòa soạn tìm lấy một quyết định đúng. Tòa soạn
bó tay, trút trách nhiệm cho ban Quản Lý. Ban Quản Lý không dám quyết định đơn
phương, lại đem hỏi ý Chủ nhiệm. Thành ra cho đến bây giờ, báo vẫn để giá 50đ
giữa cơn sốt về giấy cứ mỗi ngày một đe dọa gia tăng.
Và nói chung, hầu như ý kiến
của anh chị em trong tòa soạn đều nghiêng về phía muốn nâng đỡ các học sinh
nghèo, không tăng giá báo để các em có thể còn được đọc T.N, cho đến khi nào tờ
báo không có thể đứng vững nổi nữa, nếu giá báo không tăng, để có thể bù vào
khoảng trống của nạn vật giá leo thang.
______________________________________________________________________
Xem tiếp KỲ IX
