CHƯƠNG MỘT
San
 chào đời tại một làng nhỏ giữa rừng sâu, cách Vạt-xô-vi 50 cây số. San 
không giữ được một kỷ niệm nhỏ về mẹ mình vì bà mất khi San còn bé lắm, 
chưa đến thời kỳ dứt sữa. Tuy vậy, San vẫn nói thông hai thứ tiếng Pháp 
và Ba Lan – mẹ San là người Pháp – và gia nhân cũng thế. 
Tam
 A, vú già trung tín của gia đình đã chăm sóc San suốt thời thơ ấu một 
cách tận tâm, từ khi cha San ở Vạt-xô-vi cho đến khi, vì lý do sức khỏe 
của San, cha cậu lại đưa cậu về làng Ất, nơi cậu mở mắt chào đời. 
San lớn phổng lên như thổi trong khung cảnh thiên nhiên hoang dã ấy. 
Cha
 San vốn là một y sĩ, song người ta rất ngạc nhiên mà thấy ông không mấy
 chú tâm đến việc hành nghề thủ lợi lại dành hết thì giờ cho một cái 
phòng thí nghiệm dưới hầm, đặt tại nhà riêng của ông tại Vạt-xô-vi. Ông ở
 lỳ trong đó ngày cũng như đêm để tìm tòi, nghiên cứu cùng với một phụ 
tá và cũng là bạn chí thân : bác Minh Sơn. 
Minh
 Sơn, một người đàn ông khoảng trung niên, vạm vỡ và có sức khỏe đặc 
biệt. San vẫn giữ mãi kỷ niệm về bác ấy : bác ưa đặt San ngồi lên lòng 
bàn tay hộ pháp của mình, còn tay kia chỉ đưa lên, xa xa để cốt giữ 
thăng bằng nếu San có tỏ ra sợ hãi hay ngồi không vững. 
Bác có đôi mắt mầu xanh nhạt, bộ tóc hoe đỏ và luôn luôn bù rối, che khuất vầng trán phẳng, thông minh. 
San
 đã sống những chuỗi ngày vui vẻ, hồn nhiên trong ngôi nhà nhỏ với vú 
Tam A, mà thế giới của cậu là khu vườn có nhiều nai, hoẵng. Cậu đinh 
ninh mình rất mực tự do, không chút nghi ngờ thắc mắc, cậu không hay 
biết rằng sự thực thì Bách, người lão bộc trung thành vẫn ngày đêm canh 
chừng cho tiểu chủ không rời. 
San
 vẫn cỡi con ngựa nhỏ, xinh đẹp mà bác Minh Sơn cho cậu trong dịp sinh 
nhật năm rồi. Bộ lông mượt như tơ, dày kịt, dày hơn lông gấu, con ngựa 
Phi Tiễn thật xứng với tên, nhất là khi nào San thúc nó phi nước đại 
vượt rừng rậm, gai góc, đuổi theo những con hoẵng lanh tựa loài chồn ! 
Luôn luôn, sau những lần như vậy, người ngựa trở về, San thì mặt mày tay
 chân sây sát, sướt máu, còn ngựa thì mồ hôi ướt đẫm cả bộ lông. 
- San ơi ! Con ngựa này thật là ghê gớm, nó có thể đuổi theo gió đó, nghe ! 
Bách
 vừa nói với tiểu chủ vừa thở hào hển và rời khỏi lưng con lừa xám cũng 
sùi bọt mép vì mệt ngất ngư sau khi đuổi theo Phi Tiễn và San trong rừng
 rậm. 
San thích thú cười dòn : 
-
 Ai bảo bác rượt theo tôi làm chi ? Bác già rồi, coi chừng có bữa đứng 
tim đa ! Tôi đi chơi một mình có sao đâu ? Bác làm như tôi là đứa mới 
lên năm ấy ! 
* 
Một
 sáng kia, San lẻn xuống chuồng ngựa : cậu muốn đi chơi mà không có mặt 
lão bộc già bên cạnh. San biết khu rừng thưa gần nhà có nhiều heo rừng, 
cậu lại nghĩ ra một cách săn táo bạo giống như cha và bác Minh Sơn đã 
làm mỗi chúa nhật về chơi : đó là cách săn không dùng súng mà dùng dáo 
đâm heo ! San sẽ sàng thắng yên con Phi Tiễn, ép nó ngậm lấy khớp và mặc
 cho nó nhảy chồm lên ra khỏi chuồng trong khi con lừa xám to lớn cất 
tiếng hí vang, ý chừng muốn báo cho lão bộc hay tin. 
Khu
 rừng thưa hiện ra ở phía cuối vườn sau thoáng chốc, một giòng suối 
trong vắt quanh co chảy giữa những cây phong thấp. San thúc Phi Tiễn 
vượt qua suối, đạp mạnh chân đinh vào hông nó và cho phi nước đại. Trước
 mặt San, một đôi mang nhảy băng qua đường, sừng chấm sát vai, Phi Tiễn 
chú ý đến và muốn đuổi theo, nhưng San không cho. Sáng nay cậu muốn săn 
heo rừng, thứ heo rừng dữ tợn và to lớn kia. Chao ! Cây dáo dài và lưỡi 
dáo mỏng làm sao ! Nhưng nó cũng khá nặng đối với thiếu niên (trong lúc 
phi ngựa, cậu giữ cây dáo dọc theo yên, cán cắm vào bàn đạp). 
San
 có cảm tưởng mình là một vị đế vương vi hành, dưới vó ngựa đất lạnh như
 lên tiếng chào mừng cậu con trai dũng cảm ! Cậu sắp vượt qua khỏi khu 
rừng này và đến chỗ có nhiều heo rừng. Quả vậy : ba con vật lố nhố, mầu 
lông đen nổi bật lên giữa màn sương, chúng đang chúi mõm ủi đất bên cái 
hồ nhỏ. San rút cây dáo định tấn công, bỗng cậu nghe có tiếng vó ngựa 
sau lưng và tiếng động đó làm ba chú heo rừng lủi mất trong nháy mắt. 
San hết sức bất bình, ném phăng cây dáo vào bụi rậm, quay nhìn ra phía 
sau : bóng dáng to lớn của lão bộc già lờ mờ hiện ra, qua màn sương dày 
đặc cách cậu cỡ vài trăm thước. San nghe rõ cả tiếng con vật thở hổn hển
 và tiếng roi quất
 vun vút vào không khí. A ! San phải trả thù ! Phải làm cho bác đổ mồ 
hôi vì San ! Tại làm sao mà bác cứ ưa can thiệp vào việc riêng của San 
như thế chứ ? Đã mất mồi săn, San liền đổi trò chơi : đuổi chạy cũng 
thích như săn heo rừng vậy ! 
Thế là, San nằm rạp trên lưng ngựa, buông lỏng dây cương và thúc mạnh vào hông nó, khiến nó phóng như bay qua những cụm rừng. 
Những
 cành cây quất vào mặt San và nhiều lần – rất nhiều lần – San suýt bị 
bắn khỏi yên, hoặc bị các cây nghiền nát trong lúc con ngựa lồng lên, 
phi qua giữa khoảng hẹp của các cây ấy. 
Ôm
 chặt cổ Phi Tiễn, San say sưa vì tốc độ, tuy nhiên phía sau cậu, lão 
bộc già vẫn bám theo sát, không ngần ngại, và cứ mỗi phút qua, lão như 
thu hẹp dần khoảng cách thêm lên. 
Con
 đường hẹp hiện ra trước mặt, cắt ngang các bụi rậm dày. Phi Tiễn đột 
ngột rẽ ngoặt sang một bên để tránh cái hang chồn, San gần đánh rơi dây 
cương, nhưng con vật vẫn tiếp tục phi nhanh làm cho chủ nó lần này như 
nghẹn thở… 
Thốt
 nhiên, có tiếng ngã đánh “huỵch” một cái, San vội quay nhìn : người 
ngựa phía sau ngã lăn trên đất. Vướng chân trên dây cương, con vật vùng 
vẫy một cách bực tức còn lão Bách thì không gượng dậy được vì một chân 
bị cái yên ngựa đè lên. Chắc là con vật bị gãy chân vì lọt vào một trong
 những cái hang chồn mà Phi Tiễn lanh mắt trông thấy ? Còn lão Bách ? 
San lạnh mình, vì cậu nghĩ đến chuyện lão bộc bị thương. 
Cậu
 hết sức khó nhọc mà không sao điều khiển con vật như ý muốn, nó như 
điên tiết, hết biết vâng lời. Tuy nhiên, sau cùng, San cũng quày ngựa 
được, giục nó trở lại cứu lão bộc của mình. Cậu kêu to lên : 
- Đừng sợ, cứ nằm yên, bác Bách, tôi đến đây ! 
Phi
 Tiễn vừa đến gần chỗ xảy ra tai nạn thì – trời ơi ! Bất ngờ làm sao ! –
 Con ngựa ngã vừa gượng đứng lên lại té quị xuống, hí lên một tiếng man 
rợ ; cùng lúc đó, cái yên ngựa dịch ra, kỵ sĩ bò dậy và San nhận ra 
khuôn mặt hung tợn của hắn : không phải là lão bộc trung thành của nhà 
San ! 
San
 định kêu lên mà tiếng không thoát ra khỏi cổ họng. Kẻ lạ có dáng dấp 
của một nông dân Nga, một bộ râu rậm mầu hung và con mắt… chao ! Con mắt
 đầy gân máu ! Hắn kêu lên một tràng những lời khó hiểu – nguyền rủa hay
 phàn nàn ? – Tận lúc đó, San mới bắt đầu biết sợ ! Trời ơi ! Kẻ lạ ấy 
đã đuổi theo San chứ không phải là lão bộc theo để canh chừng săn sóc 
cho San ? 
Tức thì, cậu quày ngựa, thúc mạnh cho Phi Tiễn chạy… Chạy bất kể trời đất, bụi bờ, gai góc, hố hào… 
Cho đến khi San mệt lả, thở không ra hơi và trước mặt ngôi nhà nhỏ hiện ra cậu mới tin là mình thoát hiểm. 
Lão
 Bách cũng vừa nhận thấy tàu ngựa trống đúng lúc San về. Không để cho 
lão kịp gạn hỏi hay trách móc, San kể lại đầu đuôi, vừa kể vừa thở dồn, 
sợ hãi còn ghi đậm trên nét mặt. Kể xong, San hỏi : 
- Bác Bách ơi ! Làm sao mà họ lại ghét tôi ? Tôi có làm gì hại họ đâu ? 
Ánh mắt lão bộc còn kinh hoàng hơn tiểu chủ, lão lắp bắp : 
-
 Làm sao à ? Nào biết làm sao… nhưng có một điều chắc chắn : nếu cậu bị 
quân dã man ấy bắt cóc hay giết đi thì tôi cũng chết theo luôn, chớ mặt 
mũi nào mà dám nhìn ông… 
Giọng lão thê thiết cho đến nỗi San cảm thấy xấu hổ vì hành động vừa rồi. Cậu nắm tay lão, trấn an : 
- Bác đừng lo ! Tôi đã thoát rồi mà ! Tôi đã về đây, bác không thấy sao ? 
-
 Phải ! Cậu thoát lần này ! Nhưng rồi đây… Ông đã ngỡ là cậu được bình 
an tại khu rừng sâu hẻo lánh này, hơn là để cậu ở Vạt-xô-vi. Ngài có ngờ
 đâu… 
- Bác yên tâm đi ! Tôi xin hứa từ nay tôi không cỡi ngựa đi chơi bậy bạ như vậy nữa, bác bằng lòng chưa ? 
Nét mặt lão bộc tươi lên một chút. 
Và
 tuy San đã làm đúng như lời hứa, lão vẫn thấp thỏm không yên. Vì vậy, 
khi cha San về chơi vào ngày nghỉ, lão liền báo cáo lại chuyện xảy ra. 
* 
Ngày 24, tháng 2, sinh nhật thứ 15 của San, cậu được cha hứa là sẽ tổ chức một cuộc săn chồn. 
Tinh
 sương hôm ấy, San đã dán mũi vào cửa kính, nong nả đợi chiếc xe cha 
xuất hiện, chiếc xe với những con ngựa ô to lớn thường được cha San dong
 cương bằng một tốc độ ghê hồn. 
Trên
 tấm khăn bàn trắng tinh khôi, vú già Tam A đặt một cái bánh sinh nhật 
với 15 ngọn đèn sáp mầu xanh cắm theo hình kim tự tháp. Nhà cửa có vẻ 
khang trang sáng sủa hẳn lên. 
Thời
 khắc như không trôi mà ngưng đọng lại. Trận mưa tuyết dữ dội đêm qua 
kèm với những ngọn cuồng phong làm những cành cây trong vườn oằn xuống. 
San sốt ruột kinh khủng : khác với lệ thường, cha cậu không về vào buổi 
sáng với bác Minh Sơn. Mặt trời đứng bóng rồi… 
Chợt
 bầy chó sủa vang lên rồi chiếc xe chở cha San và Minh Sơn xuất hiện. Xe
 ngừng ở thềm cửa, hai người bước xuống, mình mặc áo choàng dày cộp, tay
 lăm lẳm súng săn. 
Trông
 thấy hai người, San đã nghĩ ngay đến cuộc săn đầy hào hứng mà mình sắp 
được dự chốc nữa đây, vì cậu vốn biết tính cha : ông luôn luôn giữ đúng 
lời hứa với con trai. 
Song
 San hết sức ngạc nhiên mà thấy hình như… cha cậu không quan tâm đến 
ngày sinh nhật của mình. Nét mặt đăm chiêu, ông ra lệnh mà không nhìn ai
 cả : 
-
 Tam A ! Bảo Bách tháo ngựa ngay, đưa vô chuồng lau cho chúng được khô 
và cho chúng lúa mạch, khẩu phần gấp đôi mọi ngày, nghe ! 
- Thưa vâng ạ ! Tôi sẽ bảo bác ấy ngay ! 
Tam A nói và sắp quay đi thì ông chủ chặn lại : 
- Chưa xong, nghe đây : còn vú thì sửa soạn ngay cho chúng tôi một giỏ thức ăn, cả rượu vô-ka nữa, y như… y như đi săn vậy. 
San nghẹn lại vì tức tối : y như đi săn ! Cha
 cậu nói thế có nghĩa là hôm nay ông bãi bỏ cuộc săn như đã hứa với cậu ư
 ? Dễ nghe chưa ? San toan hỏi thì vú Tam A cất tiếng : 
- Thưa ông chủ, chắc ông chủ định… định không đi săn hôm nay, phải không ạ ? 
- Đừng gạn hỏi lôi thôi ! Hãy làm ngay điều ta bảo, và làm càng mau càng tốt, Tam A ! 
Rồi ông chợt đổi giọng, thấp xuống : 
- Ta sẽ giải thích cho vú hiểu sau. 
- Vậy, ông chủ không dùng bữa trưa tại nhà sao ? 
- Phải, không đủ thì giờ (ông quay sang con trai) này, con !... 
San
 đến gần cha, thầm lo ngại, cậu đưa mắt nhìn vú Tam A đang run rẩy vì 
xúc động rồi lại nhìn bác Minh Sơn trong lúc bác đặt cây súng xuống bàn 
cạnh cái bánh sinh nhật có 15 ngọn đèn sáp xanh lơ. Khi San nhìn cha, 
cậu bắt gặp mắt ông sáng lên một cách dị thường, cậu linh cảm là có điều
 quan trọng xảy ra làm gián đoạn cuộc vui. Giọng cha cậu buồn rầu : 
- San ơi ! Cha con ta sắp phải rời nơi này. Một cuộc hành trình xa… xa lắm ! 
Chợt ông ngừng lại, nhìn bác Minh Sơn, tiếp : 
- Cả ba chúng ta, cả bác Minh Sơn nữa, con ạ ! 
Cậu
 con trai muốn mở miệng mà không thể nói ra lời. Quyết định của cha cậu 
đột ngột quá, bất ngờ quá, vượt trên sức tưởng tượng của thiếu niên. 
- Tam A sẽ chuẩn bị đủ thứ cho con : áo lông thú, áo mưa và ủng. Hãy giúp vú một tay, San con ! 
San
 lặng lẽ làm theo lời cha. Khi cậu trở lại phòng khách, cậu thấy cha 
cùng bác Minh Sơn lôi những tập giấy dày từ các ngăn tủ ra đốt trong lò 
sưởi. Trên bàn chỉ còn lại vài tờ rời, nét chữ nguệch ngoạc rất khó đọc.
 Vài tờ khác, chép những công thức rắc rối, nhiều ký hiệu với phương 
trình và con số giống như những trang đầy các bài tính mà hai người vừa 
đốt xong. 
Bằng
 vài câu vắn tắt, cha San nói cho con biết những tài liệu quan trọng này
 là đầu mối của cuộc hành trình đột ngột hôm nay, những công thức đó đã 
bắt buộc họ phải tức tốc rời khỏi đất Ba Lan yêu dấu. Thì ra, cha San và
 bác Minh Sơn là những nhà bác học nguyên tử đầu tiên. Họ đi rất xa 
trong công cuộc nghiên cứu. Từ năm tuần nay, họ được biết là họ bị theo 
dõi, kiểm soát và sắp bị uy hiếp. Cách đây hai ngày, họ tìm thấy người 
gác tin cẩn bị đánh bất tỉnh, cửa phòng bị bẻ khóa và có nhiều dấu vết 
chứng tỏ phòng thí nghiệm của họ bị lục soát không chừa một cái xó xỉnh 
nào. 
San
 nhớ lại căn phòng rộng mênh mông với các cửa kính đầy tuyết đọng, cái 
lò sưởi cao ngập than hồng… đến nét mặt trang trọng và chăm chú của cha 
cũng như của bác Minh Sơn, họ đều như quên thời gian trôi bên ngoài, say
 sưa vì công việc… 
Tam
 A đứng nép trong một góc, không buồn lau nước mắt đang giọt giọt trên 
đôi má nhăn nheo. Tuy vậy, bà ta vẫn gắng gượng – trong khi tay run run –
 để đốt cháy 15 ngọn đèn sáp trên cái bánh sinh nhật của San. Minh Sơn 
mỉm cười gượng gạo : 
- Nào ! San ! Hãy thổi một cái sao cho tắt hết các ngọn nến đi xem ! Can đảm lên ! 
San
 bước lại bàn thổi phụt một cái, 15 ngọn nến cùng tắt đi một loạt. Có 
tiếng vỗ tay nổi lên, song San không thấy thích thú chút nào. Cậu nghẹn 
ngào khi chạnh nghĩ đến ngày mai và tiên cảm rằng cùng với những ngọn 
nến mà cậu mới thổi tắt, cậu cũng vừa chấm dứt, xóa tan những tháng năm 
đẹp đẽ của tuổi thơ từ phút này đây ! Mắt San như mờ đi… 
- Cháu sẵn sàng chưa ? 
- Thưa bác, đã… 
- Còn ngựa ? 
- Ngựa thắng rồi ! 
- Hôn vú Tam A của con đi, San ! Có thể, con không còn được gặp vú nữa đâu, San ạ ! 
Rồi ông chữa lại : 
- Còn lâu lắm, ta mới được trở về đất Ba Lan… 
Vú Tam A giữ chặt cậu con trai trong vòng tay mình, khóc lặng, nghẹn ngào không thành tiếng. 
Bác
 sĩ Vệ nhét vội vào túi trong của cái áo da một cái ví bằng da thuộc, 
mầu đỏ trong đó cất đầy những giấy tờ quí giá, xếp nhỏ. Ngang hông, ông 
thắt một dây lưng da giống như bọc đạn chứa đầy nhóc tiền vàng. 
- Thôi ! Ta lên đường ! Đừng bịn rịn quá, Tam A ! 
Ngoài
 sân, mấy con ngựa hung hí lên như giục giã, chúng được mắc vào trong cỗ
 xe lớn, kéo mui bằng da thú dày, có đóng đinh đồng sáng loáng. Một tấm 
lắc bằng bạc gắn vào sườn xe – sườn bằng gỗ đen bóng – trên đó khắc một 
con báo đang đùa với ba trái cầu vàng (tượng trưng cho gia đình San). 
Tam
 A ôm chặt San lần nữa, rưng rưng nước mắt rồi bà ấn cái mũ dạ của San 
xuống sâu hơn, đến tận mang tai đoạn đi cùng tiểu chủ ra sân. San trèo 
lên xe ngồi giữa cha và bác Minh Sơn trên cái ghế thấp xung quanh đầy 
chăn và áo choàng. 
Dưới
 chân cậu là hai khẩu súng đặt song song, súng ngắn của cha cậu và súng 
hai nòng của Minh Sơn. Từng cơn gió rít lên qua các rặng thông, trận 
cuồng phong đang tiếp diễn. Minh Sơn quất ngựa cho phi nước đại trong 
lặng lẽ vì trước đó, lão bộc đã tháo các chuông ở cổ ngựa ra. 
Minh Sơn bảo bạn, giọng trầm hẳn xuống : 
- Mưa tuyết sẽ giúp chúng ta ! 
Mà
 thực vậy, bánh xe vừa qua khỏi là lập tức tuyết phủ ngập, che lấp vết 
xe, cũng khó mà nghe được tiếng vó ngựa dẫm lên mặt tuyết. 
Con
 đường mờ mịt kéo dài trước mặt, làm thiếu niên cảm thấy buồn thấm thía 
trong lòng. Giờ này – cậu thở dài nghĩ thầm – đáng ra ta đang ở trong 
khung cửa kính cắt bánh sinh nhật, sinh nhật thứ mười lăm… 
* 
Tối
 đó, họ dừng lại trong một cái quán nhỏ cho ngựa nghỉ giây lát lấy sức 
rồi lại ra đi, song lần này, họ cho đi chậm hơn. Họ tránh những đường 
lớn. Lợi dụng lúc ngựa nghỉ, Minh Sơn chiếu đèn bấm lên bản đồ để tìm 
một lối mòn băng qua các cánh đồng trống và các khu rừng bất tận. Rồi họ
 băng qua những con sông đông cứng. 
Đến
 cuối ngày thứ hai của cuộc trốn chạy vất vả này, ngựa hoàn toàn kiệt 
lực. Dùng một nắm tiền vàng, cha San đem đổi lấy hai đôi khác, nom dáng 
bộ chúng, San đoán ngay là chúng không phải ngựa nòi, nhưng biết sao hơn
 ! 
San
 rất tiếc phải bỏ hai đôi ngựa đẹp của cha lại cho đám nông dân xa lạ, 
cậu đứng cạnh lò sưởi, nghẹn ngào cố nuốt vội món xúp luễnh loãng cho 
xong bữa. Khi họ lên xe, cha San khám phá ra khẩu súng hai nòng của Minh
 Sơn đã biến mất, song phải cắn răng tiếp tục cuộc hành trình. 
Tuyết
 bắt đầu ngừng rơi, đêm sáng rỡ và lạnh rợi. Đất cứng khua vang dưới vó 
ngựa. Cha San vừa quất vừa la to để giục ngựa đi. San được dịp chứng tỏ 
là mình đoán đúng về đôi ngựa tồi tệ. Mờ mờ sáng hôm sau, cha San phải 
rời đường mòn, đánh xe vào các lùm cây… Minh Sơn cười nhưng không phản 
đối. 
Chợt
 San trông thấy hai kỵ mã nằm rạp trên lưng ngựa vút qua như hai mũi 
tên. Họ có phải là những kẻ muốn ám hại cha con San chăng ? Cha San nói : 
- Nếu định săn chúng ta, bọn chúng phải đợi ở các nhà ga, không nên nghi ngờ quá… 
- Phải, tôi cũng nghĩ như anh, họ đón ta ở các nhà ga và ngang biên giới… 
- Này, Minh Sơn ! Anh biết rõ vùng này phải không ? 
-
 Như biết rõ bàn tay tôi mấy ngón vậy, đừng lo. Phía nam kia là vùng đầm
 lầy, hiện thì đông cứng, ta có thể cho ngựa phi qua dễ dàng. Không có 
làng mạc gì cả. 
- Như thế có làm cho xa thêm không ? 
-
 Dĩ nhiên là hơi xa, song an toàn hơn, vì tôi cam đoan không ai đón 
chúng ta ở đó cả. Tôi chỉ ngại là gặp viên chức nhà Đoan lưu động… 
- Và bầy chó nữa, phải không ? 
- Đừng quá e ngại, chúng ta có súng mà ! 
Đến
 giữa rừng, họ dừng xe, dùng hết số thực phẩm do Tam A soạn theo cho họ.
 San lạnh cóng và cậu nốc cạn cốc lớn rượu vô-ka như uống một ly nước 
ngọt không do dự, đoạn quấn kỹ chăn, cậu đánh một giấc, gác hết mọi lo 
âu. 
Lần
 cuối cùng, họ dừng lại một thôn nhỏ lơ thơ mươi bếp lửa, cạnh biên 
giới, nơi họ sẽ vượt qua đêm nay. Họ không tiếc rơm cũng như lúa mạch, 
nên ra roi lần đầu, đôi ngựa đã phi nhanh. 
Đêm
 phủ xuống khi họ ra khỏi khu rừng đưa xuống một cánh đồng cói và rồi 
khu sình lầy hiện ra. Đôi ngựa do dự, dùng móng dò dẫm trên mặt băng, sợ
 băng vỡ ra dưới sức nặng của người và xe. Minh Sơn nhảy phóc ra khỏi 
xe, vừa chạy vừa kéo mạnh dây cương để khuyến khích con ngựa đầu đàn vì 
nó muốn lồng lên hơn là bước tới. Mặt băng vẫn cứng và rồi xe có trớn, 
lướt nhanh. Minh Sơn thở hào hển, chạy theo và toan lên xe. Bỗng hai 
tiếng súng khô khan nổ lên, khô đến nỗi người ta có thể lẫn tiếng nổ với
 tiếng roi ngựa… Có lẽ phát ra từ xa, nên không ai nghe thấy đạn xé 
trong không khí. Rồi thì con ngựa đầu đàn vấp chân, song cố gượng, hí 
dài một tiếng và sau cùng
 quị xuống như một thân cây bị lưỡi rìu sắc phạt ngang. 
Tức
 thì, Minh Sơn lao đến, dùng dao săn cắt lìa những sợi dây buộc con vật 
vào xe. Nó lăn qua lăn lại, vùng vẫy một cách tuyệt vọng, bốn vó chổng 
lên trời, quờ quạng nom thật thảm thương. 
- Đưa khẩu súng của bác đây ! Nhanh lên ! 
San lúng túng giây lâu làm Minh Sơn sốt ruột, giục lại. Cha cậu bảo bạn : 
- Tôi quên cho anh hay, súng hai nòng của anh bị quân gian cuỗm mất từ… 
- Chúa ơi ! Ngồi đó mà kể lể… đưa ngay cái súng của anh cho tôi, coi nào ! 
Bác sĩ Vệ kêu thất thanh : 
- Anh làm gì vậy ? Lên xe ngay ! Minh Sơn ơi, tôi không muốn anh hứng chịu… 
- Vô ích ! Tôi biết rõ sức ngựa hơn anh. Họ sẽ đuổi kịp ta nếu có tôi. Để tôi chặn đường chúng. Anh và San đi ngay đi thì hơn. 
- Đừng nói chuyện điên rồ ! Minh Sơn ! Lên xe ngay ! 
Cha San nói và đưa tay chực kéo bạn, giọng ông nghẹn lại vì quá xúc động. Minh Sơn khăng khăng : 
-
 Để tôi ở lại. Tôi thề rằng chúng không qua được khi anh và thằng bé 
chưa thoát hiểm ! Đi đi ! Đừng làm như bọn phụ nữ hèn yếu… Vệ à ! Đừng 
do dự. Anh phải nghe tôi ! Đừng cãi lại ý định chính đáng của tôi, đừng 
làm cho sự cố gắng của tôi hóa thành vô ích ! Thúc ngựa nhanh lên ! Vệ! 
San
 chỉ còn trông thấy nét mặt cương nghị của Minh Sơn – mũ lông cừu của 
ông ta rơi mất từ bao giờ – với tóc mầu hung đỏ rối bời trước gió… Một 
viên đạn nã vào ông, ông vội vàng giấu cánh tay đang tuôn máu ròng ròng 
ra sau lưng, giục bạn : 
- Đi mau đi ! Vệ ! Chúng không bắt sống được tôi đâu ! Đừng sợ hão ! 
Giọng đẫm nước mắt, San kêu lên : 
- Bác Minh Sơn ! Cháu không muốn bác hy sinh… 
Minh Sơn quát lên : 
-
 Chúng nó sắp đến kìa ! Đi đi thôi ! Gia roi mạnh vào, Vệ ! Ta sẽ gặp 
nhau mà San ! Tạm biệt nhé? Chúc may mắn, nhé? Đừng khóc San ! 
Bác
 sĩ Vệ giơ cao ngọn roi, cậu thiếu niên hoa mắt lên. Chiếc xe lao tới 
như một mũi tên. Trong đám sương mờ phủ vây quanh họ, cậu còn kịp nom 
thấy lằn đạn từ nòng súng của Minh Sơn phát ra : một trong số hai tên kỵ
 mã từ sườn núi trờ ra bị rớt khỏi yên ngựa, chân hắn bị vướng trong bàn
 đạp và trong cơn hoảng hốt, con ngựa cuống cuồng kéo lê xác hắn chạy 
một đoạn dài. Chiếc xe chở cha con cậu khuất xa, tiếng súng loạn xạ 
không ngừng nổ chứng tỏ Minh Sơn vẫn chiến đấu gạn dạ để cứu bạn và 
thiếu niên… 
Rồi
 thì im bặt : yên lặng như thể không có gì xảy ra. San biết rằng bác 
Minh Sơn liều mạng, khó lòng thoát chết và cậu nghe đau nhói tận tim, 
song cậu không dám khóc, vì muốn xứng đáng với gan dạ bác ta. 
Cậu
 quay nhìn cha, nét mặt ông ủ dột quá cho đến nỗi, cậu nghĩ rằng im lặng
 để chia xẻ nỗi lòng ông hơn là cất tiếng nói một câu gì, dù là một câu 
đề cao người bạn thiết của cha.
_______________________________________________________________________________ 
Xem tiếp CHƯƠNG HAI