CHƯƠNG I
Anh em Lai và Mai sinh tại làng Cát Hoa, một làng nhỏ tại xứ Ấn Độ như
mọi làng nhỏ khác, nghèo khổ và còn nhiều mê tín.
Theo thường lệ, Lai đi xách nước ngoài giếng về cho cả nhà dùng. Con chó Cam nhảy cẫng trước mặt thằng bé 13 tuổi, đó là một con chó gầy trơ xương với bộ lông xám xịt dơ bẩn. Đặc biệt, nó biết làm trò và nhảy múa khi nghe tiếng nhạc . Điều này không phải là ngẫu nhiên: nó vốn được huấn luyện kỹ từ khi còn bé (nó ra đời trong một gánh xiếc); không may, một gã bất lương đã cuỗm nó đi với dụng ý bắt nó làm trò cho mình thu tiền kiếm sống, nào ngờ đâu con chó bướng bỉnh và khôn ngoan này đã chẳng nhảy múa làm trò theo tiếng sáo của hắn mà còn thừa cơ hội thuận tiện, đớp vào chân tên bất lương một cái nên thân rồi bỏ chạy trốn ngay trong lúc hắn còn đang nhăn nhó vì đau, không kịp trở tay.
Lang thang trong nhiều ngày cho đến một hôm quá đói nó lọt vào nhà Lai. Cậu bé thương hại con vật, lén nhịn phần ăn, chia cho nó. Từ đó, con vật ở luôn nhà Lai và được mang tên Cam do Lai đặt cho. Cũng kể từ đó, Cam theo Lai đi cùng khắp. Cam rất cứng cổ : nếu nó đã không thích thì không ai có thể bắt nó làm trò. Nó chỉ nhảy múa khi nào nó thích, vào lúc bất ngờ nhất . Điểm này quả nó giống tiểu chủ là Lai. Chúng rất hợp nhau… vì vậy, hiển nhiên, chúng rất yêu nhau !
Đặt chum không lên đầu, Lai rảo chân, tung từng loạt bụi nhẹ, đỏ xung quanh. Cam tung tăng phía trước. Sắp băng ngang đường Lai gặp Kiên, bạn nó và hai đứa cùng dừng lại, đặt chum xuống, trò chuyện liền. Kiên đang nhai mía, thằng bé này ngứa cổ quá vì cái tin nó mới được biết mà nó cho là rất quan trọng đối với Lai. Nó tiết lộ liền :
- Ở A-rát có một nhà thương chữa bệnh mắt hay lắm, Lai à !
- Thiệt không ? Sao mày biết được ?
Giọng quả quyết, Kiên đáp:
- Sao không : có một ông thầy chữa bệnh mắt hay ghê lắm, hay hơn hết mấy ông thầy của xứ này.
Lai có vẻ nghi ngờ :
- Sao mày chắc vậy ?
- Cậu tao vừa đi chữa về hôm qua, bây giờ ổng thấy rõ mọi thứ như mình vậy à !
Lai thừ người sau câu nói quả quyết của bạn vì nó biết rõ cậu Kiên gần như một người mù từ lâu rồi. Cả năm nay, ông ra ngồi ở các bậc thềm nhà ga tay bưng mâm gỗ y như các tay ăn xin khác. Lai hấp tấp :
- Thiệt sao ? Ông không ăn xin nữa hở, Kiên ?
- Chắc như đinh đóng. Cậu tao sáng rồi.
Tia hy vọng chợt loé sáng trong đầu thằng bé 13. Gần năm nay, nó như bị vây hãm trong bóng tối, tuy sự thật nó không bị tổn thương gì ở mắt, người sắp mù là em gái nó: con bé Mai lên 7. Nó nghĩ thành tiếng :
- Em Mai tao…
Kiên nói giọng tin tưởng :
- Mày còn đợi gì nữa ? Nói cha mày dẫn nó đi A-rát người ta chữa cho…
Lai miên man suy tính. Mỗi tuần trăng qua mắt em nó càng kém thêm. Thật tội nghiệp, gia đình nó không ai bảo ai mà cùng mặc nhiên ngầm đồng ý cố sức để giấu kín láng giềng điều bất hạnh này : vì Mai đã được hứa cho một chỗ trong trường làng bên. Trường chỉ nhận một số học trò vỡ lòng hạn chế. Nếu thầy giáo biết mắt Mai thế, chắc chắn chỗ dành cho con bé sẽ bị mất để cho một đứa khác. Trong làng có nhiều trẻ lên bảy cần học lắm, mà thiếu trường.
Không chỉ giấu người ngoài, ngay trong nhà cũng không ai nhắc đến điều tệ hại ấy, làm như thể là không nhắc đến, chứng bệnh quái ác có thể biến mất đi vậy.
Riêng Lai, nó còn một nguyên cớ để lo lắng vì mục tật của em : nó tự hứa sẽ học lại những gì Mai học ở trường. Chứ sao: có cái gì chui vào đầu em nó mà lại không thể chui vào đầu nó ? Nó vì gia cảnh đã quá tuổi mà không được cắp sách đến trường, nhưng nó không chịu thua đâu. Nó nghĩ rằng một đứa con trai phải biết tự tìm lấy cho mình những hiểu biết do thế giới học đường đem lại.
- Mày nghĩ tao nói đúng không ? Ba mày sẽ…
Tiếng Kiên làm Lai chợt tỉnh, nó ngăn lại bằng giọng buồn rầu :
- Đừng nói tầm phơ. Đời nào cha tao để anh em tao ở nhà cấy lúa khi ông đi được ? Chắc gì có thầy chữa mắt thiệt ? Mà cho có, cả nhà tao không thể no nhờ đôi mắt em tao trong khi mùa thu tới không còn một hột…
- Khó khiết gì ? Thì biểu mẹ mày đi, ổng ở nhà làm ruộng…
Thằng Kiên biết gì đến nỗi khó khăn của gia đình Lai mà nói ? Lai thở dài :
- Mẹ tao hở ? Bà đi rồi bỏ em bé mới sinh với hai thằng kia cho ai ?
Kiên vừa nhá mía vừa cười, nhe răng trắng bóng :
- Bà không đi được? Thì mày đó chi ? Mày dẫn nó đi, đi!
- Cuốc bộ tới A-rát hả ? Thôi, đừng có nói điên !
Lai dấm dẳng bảo bạn rồi đặt chum lên đầu, nó bực quá rồi. Còn sớm lắm. Vài cụm mây trắng phiêu du theo cơn gió nhẹ, tụ lại tận chân trời, trên cao bầu trời trong xanh như mầu nước. Phải quá trưa sức nóng mới làm phai mầu xanh này, người và súc vật đều phải tìm vào bóng mát. Trên quốc lộ, trước mặt Lai tiếng còi xe hơi inh ỏi để mở lối đi giữa đám xe bò và xe đạp.
Đó là con đường dẫn đến A-rát. Chà ! Nếu có một cái xe đạp… hay cha nó cho nó mượn con bò cày. Như thế, việc dắt Mai đến A-rát chữa mắt sẽ có thể dễ dàng thực hiện.
Trước kia, cha Lai có đôi bò, có cả một con ngựa cột sẵn ở cọc, nhưng… đó chỉ là chuyện ngày xưa, chuyện trước ngày xảy ra nạn đói kém kinh hồn. Bây giờ thì… Lai bước nhanh để vượt qua đoạn đường trống trước khi nắng lên cao. Đột nhiên, nó dừng lại đưa mắt nhìn về hướng tây: con đường trải dài trước mặt nó như vô tận, khuất trong sương mù ở chân trời. Xe chạy làm mù mịt rồi bụi tản mác dần, bám vào tài xế và bộ hành. Dọc hai bên bờ đường, cây xoài mọc từng hàng dài, lũ khỉ thì ngồi chồm hổm trên các cành, ngắm người qua lại. Lông chúng cùng màu với lông con chó Cam, cây cũng xám mà con đường vắt qua cánh đồng rực nắng như thiêu cũng xám luôn.
Lai biết rằng trên con đường này, người ta có thể hoàn tất cuộc hành trình hoặc kiệt lực, hoặc bị thú dữ vồ trong đêm tối hay vô phúc dẫm nhằm một con rắn… Ý trời ! Có họa mà điên mới nghe lời xúi của Kiên, cái thằng nói mà không suy nghĩ, làm như mình có thể đến A-rát với con bé gần mù mắt vừa lên 7 là một chuyện hết sức tự nhiên không bằng. Song rồi, Lai cảm thấy hơi bối rối : tại sao lại trách Kiên ? Nó chỉ muốn em mình sáng mắt chứ có làm gì đâu ? Hay là… hay là mình dẫn cả con lừa Xích-mi theo ! Ồ ! Sao không ? Mai có thể cỡi trên lưng nó. Con lừa Xích-mi cùng tuổi với Lai, nhưng là một con lừa ốm đói, tuổi tác đã cao rồi đó, nó còn giúp được gì ? Nó có đủ sức đi đến A-rát không ? Và còn trở về nữa chớ. Hừ hừ…
Ờ ! Biết đâu đấy, biết đâu chính Lai có thể cứu vãn đôi mắt em mình, đôi mắt cần thiết không chỉ mình Mai mà cả anh nó nữa ! Rồi đây, nếu qua mắt thầy giáo được ít lâu bằng cách nói dối mình thấy rõ, nhưng liệu kéo dài được bao lâu ? Được rồi ! – Lai mím môi lại, cương quyết – hai anh em ngủ dưới một gốc cây, gối đầu lên mình con lừa, đem theo cả con Cam… Lai quên đi chuyện nguy hiểm khác: ban đêm không ai héo lánh ra đường nữa, lũ chó đói kéo ra. Chó đói ! Chúng không hiền đâu, trời ạ ! Bà Lai thường bảo là không chỉ miệng chúng tru mà bụng lép chúng cũng tru theo. Nói cho ngay: ban ngày chúng hơi nhan nhát một tị, nhưng đêm đến chúng trở thành bạo dạn, dữ tợn lắm kia.
Lai chẫm rãi đi trên đường nhỏ dẫn xuống giếng. Ra khỏi bóng mát, nắng như muốn đốt da song nó vẫn tiếp tục bước, đầu ngẩng cao thẳng dưới chum, ý nghĩ lộn xộn trong đầu nó tựa như một lũ ong vo ve trong tổ vừa bị viên đá ném trúng bay túa ra.
“Mẹ không đi được, em nhỏ quá, cha cũng không đi được vì cha phải lo việc đồng áng, bà thì già rồi. Ngoài mình ra không ai dẫn em Mai đi được, mà… mà mình lại sợ. Mình 13 tuổi, mình chỉ can đảm lúc còn mặt trời thôi !”.
Quanh giếng đã khá đông người. Phụ nữ quì gối cạnh bờ ao, giặt gịa áo quần. Hai con bò, mắt bịt kín, đi vòng tròn làm quay một bánh xe gỗ thật lớn, trên đó gắn nhiều thùng đầy nước kéo từ giếng lên. Xứ này từ xa xưa, bò đã đảm nhận việc ấy. Từ các thùng, nước trong vắt lạnh rợi chảy vào ao, nơi các bà giặt giũ, súc vật uống. Tiếng trò chuyện, cười đùa ầm ỹ, hỗn độn.
Mẹ Lai đang trải áo quần lên cỏ phơi trước khi đem về. Em út nó, còn đỏ hỏn thì được đặt nằm dưới bóng mát cách đó vài thước. Lừa Xích-mi đang thư thả uống nước, Mai đứng nắm dây cương. Chưa nhận ra anh, con bé đứng yên, dáng bộ buồn rầu giữa đám đông. Còn nhỏ nên Mai chưa mặc sari như mẹ được, nó mặc một cái quần thô sợi, dài và rộng thùng thình, áo đỏ dài tận gối, hai lọn tóc thắt bím mầu nâu dài và đôi mắt xanh. Đôi mắt Mai là một hãnh diện lớn của gia đình nó vì xứ Ấn Độ rất hiếm người có mắt xanh.
Mai là con gái duy nhất giữa bốn anh em trai, lại rất xinh xắn.
Lai huýt sáo làm hiệu và Mai ngẩng đầu lên, tuy không thấy rõ anh, nó vẫn bước nhanh lại phía đó. Dây cương lừa được vứt lên lưng con vật. Mai mừng rỡ vì được gặp anh.
Tội nghiệp con bé ! Vì mắt kém, nó đã bước nhầu lên cái giỏ to chất quần áo sạch của một người đàn bà, chị ta vừa mới nhặt lên sau khi phơi. Cái giỏ lăn nghiêng xuống, áo quần rơi ngổn ngang, có cái rơi tận ao đục ngầu vì súc vật vừa đến uống, lấm lem. Rõ phiền !
Chị đàn bà chủ giỏ áo quần đưa cả hai tay lên trời, la lối om sòm, ỏm tỏi, vài người cười ồ và một kẻ nào đó thốt lên một câu chua chát. Giữa cảnh náo loạn đó, chó Cam lại đứng thẳng bằng hai chân trổ tài nhảy múa. Chắc hẳn nó trông thấy khung cảnh ồn ào này mà ngỡ là trong đám xiệc. Phần Mai, nó sợ cuống lên vì nó biết mình đã gây ra cảnh xáo trộn này. Con bé chạy đến nép vào bên anh, mẹ chúng cũng nhận thấy điều phiền phức này. Chị đàn bà hét ngược lên:
- Đó ! Cho chị thấy nghe ! Ra giếng mà còn dắt đứa mù theo cho sinh chuyện.
Người mẹ chống chế :
- Đừng nói ác vậy, con tôi đâu có mù. Nó thấy chớ, ở nhà nó giúp tôi đủ việc.
- Nó thấy rõ hả ? Thiệt không ? Vậy sao nó dẫm lên giỏ đồ của người ta ? Cái giỏ to chớ phải nhỏ sao?
- Tại cháu nó lật đật quá. Thôi, đừng la lối, tôi sẽ vò lại cho chị mà. Ai mà không gặp rủi ro. Cháu nó…
Rồi bà quay sang la con chó Cam cho khỏa lấp đi :
- Cam ! Mày là con quái… Đứng yên chút coi.
Cam nghe chủ la, ngừng nhảy nhót để sủa lên góp tiếng vào bầu không khí nào nhiệt chung. Một gã đàn ông giận dữ la to lên :
- Thôi, dẫn con chó với con bé đó đi đi ! Cả hai đều ngốc như nhau !
Một bà mẹ khác, có đứa con bằng tuổi Mai, xỉa xói:
- Hừ ! Nó thấy rõ ! Nó thấy rõ kiểu gì vậy hả ? Vậy mà chiếm chỗ học trong lúc con nít khác sáng mắt phải chịu thiệt thòi.
- Bày đặt, con nít thì học làm gì ? – Gà đàn ông càng gắt gỏng hơn – Học chi ? Chữ nghĩa đầy đặc trong đầu rồi lại sinh ra làm bơ làm biếng, không chịu làm công chuyện giúp cha mẹ, gia đình. Người khôn ngoan không thèm đọc sách đâu !
- Có lý lắm – nhiều người hăm hở tán đồng – bày đặt học hành vô ích…
Nhưng tất cả những lời qua tiếng lại đều không làm chị đàn bà đanh đá ngớt đay nghiến đứa bé đáng thương. Người mẹ không biết làm gì hơn là cất giọng nài nỉ :
- Thôi ! Xin chị ! Để tôi xổ áo quần lại mà. Tội, con tôi nó lật đật quá mà…
Thật nguy : rồi đây cả làng sẽ biết mục tật con bé. Một người dọa :
- Tôi sẽ cho thầy giáo hay chuyện này. Đâu có để yên chuyện này được ! Mù mà học chó gì ?
Đó là một đàn bà khác, có đứa con muốn chiếm chỗ của bé Mai.
- Tội em tôi ! Xin bà đừng cho thầy giáo hay. Em tôi sẽ đi chữa mắt ở A-rát…
- Đi A-rát ? Hay lắm, nhưng này, ai dẫn nó đi đây ?
Nhiều tiếng cười khúc khích chế giễu nổi lên. Lai nóng mặt, đáp bừa :
- Cháu. Chính cháu dẫn nó đi ! Cháu sẽ dẫn !
Theo thường lệ, Lai đi xách nước ngoài giếng về cho cả nhà dùng. Con chó Cam nhảy cẫng trước mặt thằng bé 13 tuổi, đó là một con chó gầy trơ xương với bộ lông xám xịt dơ bẩn. Đặc biệt, nó biết làm trò và nhảy múa khi nghe tiếng nhạc . Điều này không phải là ngẫu nhiên: nó vốn được huấn luyện kỹ từ khi còn bé (nó ra đời trong một gánh xiếc); không may, một gã bất lương đã cuỗm nó đi với dụng ý bắt nó làm trò cho mình thu tiền kiếm sống, nào ngờ đâu con chó bướng bỉnh và khôn ngoan này đã chẳng nhảy múa làm trò theo tiếng sáo của hắn mà còn thừa cơ hội thuận tiện, đớp vào chân tên bất lương một cái nên thân rồi bỏ chạy trốn ngay trong lúc hắn còn đang nhăn nhó vì đau, không kịp trở tay.
Lang thang trong nhiều ngày cho đến một hôm quá đói nó lọt vào nhà Lai. Cậu bé thương hại con vật, lén nhịn phần ăn, chia cho nó. Từ đó, con vật ở luôn nhà Lai và được mang tên Cam do Lai đặt cho. Cũng kể từ đó, Cam theo Lai đi cùng khắp. Cam rất cứng cổ : nếu nó đã không thích thì không ai có thể bắt nó làm trò. Nó chỉ nhảy múa khi nào nó thích, vào lúc bất ngờ nhất . Điểm này quả nó giống tiểu chủ là Lai. Chúng rất hợp nhau… vì vậy, hiển nhiên, chúng rất yêu nhau !
Đặt chum không lên đầu, Lai rảo chân, tung từng loạt bụi nhẹ, đỏ xung quanh. Cam tung tăng phía trước. Sắp băng ngang đường Lai gặp Kiên, bạn nó và hai đứa cùng dừng lại, đặt chum xuống, trò chuyện liền. Kiên đang nhai mía, thằng bé này ngứa cổ quá vì cái tin nó mới được biết mà nó cho là rất quan trọng đối với Lai. Nó tiết lộ liền :
- Ở A-rát có một nhà thương chữa bệnh mắt hay lắm, Lai à !
- Thiệt không ? Sao mày biết được ?
Giọng quả quyết, Kiên đáp:
- Sao không : có một ông thầy chữa bệnh mắt hay ghê lắm, hay hơn hết mấy ông thầy của xứ này.
Lai có vẻ nghi ngờ :
- Sao mày chắc vậy ?
- Cậu tao vừa đi chữa về hôm qua, bây giờ ổng thấy rõ mọi thứ như mình vậy à !
Lai thừ người sau câu nói quả quyết của bạn vì nó biết rõ cậu Kiên gần như một người mù từ lâu rồi. Cả năm nay, ông ra ngồi ở các bậc thềm nhà ga tay bưng mâm gỗ y như các tay ăn xin khác. Lai hấp tấp :
- Thiệt sao ? Ông không ăn xin nữa hở, Kiên ?
- Chắc như đinh đóng. Cậu tao sáng rồi.
Tia hy vọng chợt loé sáng trong đầu thằng bé 13. Gần năm nay, nó như bị vây hãm trong bóng tối, tuy sự thật nó không bị tổn thương gì ở mắt, người sắp mù là em gái nó: con bé Mai lên 7. Nó nghĩ thành tiếng :
- Em Mai tao…
Kiên nói giọng tin tưởng :
- Mày còn đợi gì nữa ? Nói cha mày dẫn nó đi A-rát người ta chữa cho…
Lai miên man suy tính. Mỗi tuần trăng qua mắt em nó càng kém thêm. Thật tội nghiệp, gia đình nó không ai bảo ai mà cùng mặc nhiên ngầm đồng ý cố sức để giấu kín láng giềng điều bất hạnh này : vì Mai đã được hứa cho một chỗ trong trường làng bên. Trường chỉ nhận một số học trò vỡ lòng hạn chế. Nếu thầy giáo biết mắt Mai thế, chắc chắn chỗ dành cho con bé sẽ bị mất để cho một đứa khác. Trong làng có nhiều trẻ lên bảy cần học lắm, mà thiếu trường.
Không chỉ giấu người ngoài, ngay trong nhà cũng không ai nhắc đến điều tệ hại ấy, làm như thể là không nhắc đến, chứng bệnh quái ác có thể biến mất đi vậy.
Riêng Lai, nó còn một nguyên cớ để lo lắng vì mục tật của em : nó tự hứa sẽ học lại những gì Mai học ở trường. Chứ sao: có cái gì chui vào đầu em nó mà lại không thể chui vào đầu nó ? Nó vì gia cảnh đã quá tuổi mà không được cắp sách đến trường, nhưng nó không chịu thua đâu. Nó nghĩ rằng một đứa con trai phải biết tự tìm lấy cho mình những hiểu biết do thế giới học đường đem lại.
- Mày nghĩ tao nói đúng không ? Ba mày sẽ…
Tiếng Kiên làm Lai chợt tỉnh, nó ngăn lại bằng giọng buồn rầu :
- Đừng nói tầm phơ. Đời nào cha tao để anh em tao ở nhà cấy lúa khi ông đi được ? Chắc gì có thầy chữa mắt thiệt ? Mà cho có, cả nhà tao không thể no nhờ đôi mắt em tao trong khi mùa thu tới không còn một hột…
- Khó khiết gì ? Thì biểu mẹ mày đi, ổng ở nhà làm ruộng…
Thằng Kiên biết gì đến nỗi khó khăn của gia đình Lai mà nói ? Lai thở dài :
- Mẹ tao hở ? Bà đi rồi bỏ em bé mới sinh với hai thằng kia cho ai ?
Kiên vừa nhá mía vừa cười, nhe răng trắng bóng :
- Bà không đi được? Thì mày đó chi ? Mày dẫn nó đi, đi!
- Cuốc bộ tới A-rát hả ? Thôi, đừng có nói điên !
Lai dấm dẳng bảo bạn rồi đặt chum lên đầu, nó bực quá rồi. Còn sớm lắm. Vài cụm mây trắng phiêu du theo cơn gió nhẹ, tụ lại tận chân trời, trên cao bầu trời trong xanh như mầu nước. Phải quá trưa sức nóng mới làm phai mầu xanh này, người và súc vật đều phải tìm vào bóng mát. Trên quốc lộ, trước mặt Lai tiếng còi xe hơi inh ỏi để mở lối đi giữa đám xe bò và xe đạp.
Đó là con đường dẫn đến A-rát. Chà ! Nếu có một cái xe đạp… hay cha nó cho nó mượn con bò cày. Như thế, việc dắt Mai đến A-rát chữa mắt sẽ có thể dễ dàng thực hiện.
Trước kia, cha Lai có đôi bò, có cả một con ngựa cột sẵn ở cọc, nhưng… đó chỉ là chuyện ngày xưa, chuyện trước ngày xảy ra nạn đói kém kinh hồn. Bây giờ thì… Lai bước nhanh để vượt qua đoạn đường trống trước khi nắng lên cao. Đột nhiên, nó dừng lại đưa mắt nhìn về hướng tây: con đường trải dài trước mặt nó như vô tận, khuất trong sương mù ở chân trời. Xe chạy làm mù mịt rồi bụi tản mác dần, bám vào tài xế và bộ hành. Dọc hai bên bờ đường, cây xoài mọc từng hàng dài, lũ khỉ thì ngồi chồm hổm trên các cành, ngắm người qua lại. Lông chúng cùng màu với lông con chó Cam, cây cũng xám mà con đường vắt qua cánh đồng rực nắng như thiêu cũng xám luôn.
Lai biết rằng trên con đường này, người ta có thể hoàn tất cuộc hành trình hoặc kiệt lực, hoặc bị thú dữ vồ trong đêm tối hay vô phúc dẫm nhằm một con rắn… Ý trời ! Có họa mà điên mới nghe lời xúi của Kiên, cái thằng nói mà không suy nghĩ, làm như mình có thể đến A-rát với con bé gần mù mắt vừa lên 7 là một chuyện hết sức tự nhiên không bằng. Song rồi, Lai cảm thấy hơi bối rối : tại sao lại trách Kiên ? Nó chỉ muốn em mình sáng mắt chứ có làm gì đâu ? Hay là… hay là mình dẫn cả con lừa Xích-mi theo ! Ồ ! Sao không ? Mai có thể cỡi trên lưng nó. Con lừa Xích-mi cùng tuổi với Lai, nhưng là một con lừa ốm đói, tuổi tác đã cao rồi đó, nó còn giúp được gì ? Nó có đủ sức đi đến A-rát không ? Và còn trở về nữa chớ. Hừ hừ…
Ờ ! Biết đâu đấy, biết đâu chính Lai có thể cứu vãn đôi mắt em mình, đôi mắt cần thiết không chỉ mình Mai mà cả anh nó nữa ! Rồi đây, nếu qua mắt thầy giáo được ít lâu bằng cách nói dối mình thấy rõ, nhưng liệu kéo dài được bao lâu ? Được rồi ! – Lai mím môi lại, cương quyết – hai anh em ngủ dưới một gốc cây, gối đầu lên mình con lừa, đem theo cả con Cam… Lai quên đi chuyện nguy hiểm khác: ban đêm không ai héo lánh ra đường nữa, lũ chó đói kéo ra. Chó đói ! Chúng không hiền đâu, trời ạ ! Bà Lai thường bảo là không chỉ miệng chúng tru mà bụng lép chúng cũng tru theo. Nói cho ngay: ban ngày chúng hơi nhan nhát một tị, nhưng đêm đến chúng trở thành bạo dạn, dữ tợn lắm kia.
Lai chẫm rãi đi trên đường nhỏ dẫn xuống giếng. Ra khỏi bóng mát, nắng như muốn đốt da song nó vẫn tiếp tục bước, đầu ngẩng cao thẳng dưới chum, ý nghĩ lộn xộn trong đầu nó tựa như một lũ ong vo ve trong tổ vừa bị viên đá ném trúng bay túa ra.
“Mẹ không đi được, em nhỏ quá, cha cũng không đi được vì cha phải lo việc đồng áng, bà thì già rồi. Ngoài mình ra không ai dẫn em Mai đi được, mà… mà mình lại sợ. Mình 13 tuổi, mình chỉ can đảm lúc còn mặt trời thôi !”.
Quanh giếng đã khá đông người. Phụ nữ quì gối cạnh bờ ao, giặt gịa áo quần. Hai con bò, mắt bịt kín, đi vòng tròn làm quay một bánh xe gỗ thật lớn, trên đó gắn nhiều thùng đầy nước kéo từ giếng lên. Xứ này từ xa xưa, bò đã đảm nhận việc ấy. Từ các thùng, nước trong vắt lạnh rợi chảy vào ao, nơi các bà giặt giũ, súc vật uống. Tiếng trò chuyện, cười đùa ầm ỹ, hỗn độn.
Mẹ Lai đang trải áo quần lên cỏ phơi trước khi đem về. Em út nó, còn đỏ hỏn thì được đặt nằm dưới bóng mát cách đó vài thước. Lừa Xích-mi đang thư thả uống nước, Mai đứng nắm dây cương. Chưa nhận ra anh, con bé đứng yên, dáng bộ buồn rầu giữa đám đông. Còn nhỏ nên Mai chưa mặc sari như mẹ được, nó mặc một cái quần thô sợi, dài và rộng thùng thình, áo đỏ dài tận gối, hai lọn tóc thắt bím mầu nâu dài và đôi mắt xanh. Đôi mắt Mai là một hãnh diện lớn của gia đình nó vì xứ Ấn Độ rất hiếm người có mắt xanh.
Mai là con gái duy nhất giữa bốn anh em trai, lại rất xinh xắn.
Lai huýt sáo làm hiệu và Mai ngẩng đầu lên, tuy không thấy rõ anh, nó vẫn bước nhanh lại phía đó. Dây cương lừa được vứt lên lưng con vật. Mai mừng rỡ vì được gặp anh.
Tội nghiệp con bé ! Vì mắt kém, nó đã bước nhầu lên cái giỏ to chất quần áo sạch của một người đàn bà, chị ta vừa mới nhặt lên sau khi phơi. Cái giỏ lăn nghiêng xuống, áo quần rơi ngổn ngang, có cái rơi tận ao đục ngầu vì súc vật vừa đến uống, lấm lem. Rõ phiền !
Chị đàn bà chủ giỏ áo quần đưa cả hai tay lên trời, la lối om sòm, ỏm tỏi, vài người cười ồ và một kẻ nào đó thốt lên một câu chua chát. Giữa cảnh náo loạn đó, chó Cam lại đứng thẳng bằng hai chân trổ tài nhảy múa. Chắc hẳn nó trông thấy khung cảnh ồn ào này mà ngỡ là trong đám xiệc. Phần Mai, nó sợ cuống lên vì nó biết mình đã gây ra cảnh xáo trộn này. Con bé chạy đến nép vào bên anh, mẹ chúng cũng nhận thấy điều phiền phức này. Chị đàn bà hét ngược lên:
- Đó ! Cho chị thấy nghe ! Ra giếng mà còn dắt đứa mù theo cho sinh chuyện.
Người mẹ chống chế :
- Đừng nói ác vậy, con tôi đâu có mù. Nó thấy chớ, ở nhà nó giúp tôi đủ việc.
- Nó thấy rõ hả ? Thiệt không ? Vậy sao nó dẫm lên giỏ đồ của người ta ? Cái giỏ to chớ phải nhỏ sao?
- Tại cháu nó lật đật quá. Thôi, đừng la lối, tôi sẽ vò lại cho chị mà. Ai mà không gặp rủi ro. Cháu nó…
Rồi bà quay sang la con chó Cam cho khỏa lấp đi :
- Cam ! Mày là con quái… Đứng yên chút coi.
Cam nghe chủ la, ngừng nhảy nhót để sủa lên góp tiếng vào bầu không khí nào nhiệt chung. Một gã đàn ông giận dữ la to lên :
- Thôi, dẫn con chó với con bé đó đi đi ! Cả hai đều ngốc như nhau !
Một bà mẹ khác, có đứa con bằng tuổi Mai, xỉa xói:
- Hừ ! Nó thấy rõ ! Nó thấy rõ kiểu gì vậy hả ? Vậy mà chiếm chỗ học trong lúc con nít khác sáng mắt phải chịu thiệt thòi.
- Bày đặt, con nít thì học làm gì ? – Gà đàn ông càng gắt gỏng hơn – Học chi ? Chữ nghĩa đầy đặc trong đầu rồi lại sinh ra làm bơ làm biếng, không chịu làm công chuyện giúp cha mẹ, gia đình. Người khôn ngoan không thèm đọc sách đâu !
- Có lý lắm – nhiều người hăm hở tán đồng – bày đặt học hành vô ích…
Nhưng tất cả những lời qua tiếng lại đều không làm chị đàn bà đanh đá ngớt đay nghiến đứa bé đáng thương. Người mẹ không biết làm gì hơn là cất giọng nài nỉ :
- Thôi ! Xin chị ! Để tôi xổ áo quần lại mà. Tội, con tôi nó lật đật quá mà…
Thật nguy : rồi đây cả làng sẽ biết mục tật con bé. Một người dọa :
- Tôi sẽ cho thầy giáo hay chuyện này. Đâu có để yên chuyện này được ! Mù mà học chó gì ?
Đó là một đàn bà khác, có đứa con muốn chiếm chỗ của bé Mai.
- Tội em tôi ! Xin bà đừng cho thầy giáo hay. Em tôi sẽ đi chữa mắt ở A-rát…
- Đi A-rát ? Hay lắm, nhưng này, ai dẫn nó đi đây ?
Nhiều tiếng cười khúc khích chế giễu nổi lên. Lai nóng mặt, đáp bừa :
- Cháu. Chính cháu dẫn nó đi ! Cháu sẽ dẫn !
_______________________________________________________________________________
Xem tiếp CHƯƠNG II
