Các em thân mến,
Trong việc giao thiệp hàng ngày, đôi khi các em gặp một số người có thói quen đụng ai và lúc nào cũng chỉ trích.
Những người này lúc nào cũng không bằng lòng, người ta gọi họ là những người chung thân bất mãn. Lúc nào họ cũng nhìn thấy khía cạnh xấu xa của những vật hoặc những người xung quanh họ.
Gặp trời mưa, họ than: xứ gì mà trời mưa u ám tối ngày. Nhưng trời nắng tươi đẹp cũng không tránh khỏi lời chỉ trích của hạng người này: Trời gì nắng hoài, nực nội muốn chết.
Gặp người cao lớn, họ phê bình ngay: con người gì mà cao lêu bêu xuông đuột như cây tre. Người dáng thấp bị họ chê là lùn xịt, thiếu thước tấc. Gặp người tầm vóc trung bình, họ cho là đây là hạng người tầm thường, không cao vọng.
Họ có thói quen hễ gặp ai dù là lần đầu, là họ tìm những thói hư tật xấu của người ta để chỉ trích. Họ khinh bỉ và coi thường mọi người xung quanh mặc dù họ không hơn gì những người này.
Điều chắc chắn là hạng người này không khen ai bao giờ. Họ tiếc từ lời khen cũng như người hà tiện không bao giờ dám tiêu tiền.
Lời chỉ trích hay trách móc thường hay va chạm đến lòng tự ái của người khác và thường gây ra thù oán.
Chắc các em cũng đồng ý với chúng tôi là không ai ưa hạng người ham chỉ trích này.
Trong cảnh vật đầy hoa tươi cỏ lạ, cây trái xum xuê, hạng người chung thân bất mãn này chỉ nhìn xuống gốc cây, chỉ thấy toàn phân và rác.
Các em có lẽ cũng thắc mắc tại sao có số người có hành động như vậy, lúc nào cũng có thái độ lạnh lùng, mỉa mai, khinh bỉ, thường hay phán đoán người khác một cách khắt khe.
Có gì lạ đâu! Một khi chính mình có tính ích kỷ, tự phụ, bi quan, cho mình là nhất, thì chính mình trở nên mù quáng, không còn nhìn thấy cái hay, cái đẹp của người khác.
Nhà ngụ ngôn La Fontaine cho rằng mỗi người trong chúng ta đều có mang hai cái túi: túi đàng sau chứa những tính xấu của chúng ta và túi phía trước đựng những tính xấu của kẻ khác. Chúng ta thường hay nhìn ở phía trước, vì vậy mà chúng ta chỉ thấy những tính xấu của kẻ khác mà thôi.
Các em thân mến,
Đụng ai, lúc nào cũng chỉ trích là điều mà các em nên tránh, nếu các em muốn được mọi người mến yêu.
Trong khi phán đoán việc gì, các em nên đặt mình vào địa vị người khác, như vậy các em trở nên sáng suốt và có thể nhận xét khách quan và chính xác hơn.
Các em nên tránh đừng chỉ trích hay trách móc bằng lời nói hay thư từ và phán xét mọi việc với tấm lòng rộng rãi, các em chắc chắn sẽ được mọi người quí mến.
Thân mến chào các em
NGUYỄN HÙNG TRƯƠNG
(Trích tuần báo Thiếu Nhi số 97, ra ngày 8-7-1973)
