Lời Nói

 

Lời nói chẳng mất tiền mua

Liệu lời mà nói cho vừa lòng nhau.

Các cụ xưa thích thơ ghê các em nhỉ. Cái gì các cụ cũng đặt ngay thành vần điệu, ca dao, phong dao v.v... thành ra dễ nhớ ghê đi. Đọc lên nghe đã thấy đầy vẻ yêu thương êm ái rồi. Vậy chị đố các bé của chị luôn luôn nhớ được câu ca dao trên đây. Nhớ được câu đó, em đã tìm ra được một trong những cánh cửa để tiến tới con đường hạnh phúc rồi đấy.

Nhưng nói "vừa lòng" là thế nào? Bộ chị ĐPK muốn các em phải nịnh hót mọi người để cho họ vừa lòng hay sao? Không, không đấy nhé. Các bé của chị đừng có mà nhầm lẫn đấy nhé. Nịnh nọt chỉ làm cho những người ngu xuẩn họ thích mà thôi. Vì họ ngu nên họ nhầm lẫn sự tâng bốc nịnh nọt với lời khen ngợi chính đáng. Còn nếu thấy việc hay, việc tốt mà biết khen ngợi cho vui lòng người, thì phải là người có tấm lòng nhân ái, yêu đời, yêu người mới biết làm. Xưa các cụ nói: "Người chê ta mà chê phải, đó là thầy ta. Khen mà khen phải là bạn ta, còn kẻ nịnh hót ta, chính là kẻ thù của ta vậy".

Lời cổ nhân thật là chí lý. Nhưng lòng em tốt, muốn cho bạn làm phải, mà em không lựa lời nói nhẹ nhàng mà chê bạn, có khi bạn em sẽ coi em là kẻ thù chứ không là "thầy" đâu. Cho nên các em phải biết lựa lời. Chị thấy 2 cuốn Đắc nhân tâm và Xử thế của người xưa do dịch giả Nguyễn Hiến Lê ấn hành có nói rất kỹ về vấn đề này. Các em đừng hiểu lầm "đắc nhân tâm" là cuốn sách dạy ta giả dối để lấy lòng người khác. Không! Đó chính là cuốn sách làm khơi dậy biết bao tình cảm bác ái thương người vẫn tiềm tàng trong mỗi chúng ta. Còn gì yêu người hơn hành động tìm tòi học hỏi nghệ thuật sống để cho mọi người khác vui lòng! Vậy từ nay các bông hồng của chị nhớ nhé, các bé phải biết khen ngợi khi thấy ai làm việc tốt này, biết lựa lời nói nhẹ nhàng khiêm tốn để khuyên can bạn khi bạn làm điều gì không đúng này, và cuối cùng chị xin các bông hồng điều này nghe: "Là các Thiếu nhi V.N. là mầm non tương lai sáng ngời" phải nhớ rằng đã là T.N. gương mẫu thì không bao giờ nói lời thô lỗ, ghê gớm, thí dụ như: Tởm! Kinh! Gớm chết! v.v... Còn những câu thô lỗ hơn nữa, đã gọi là con nhà có giáo dục là không có được dùng đó, các bé.

Chị ĐỖ PHƯƠNG KHANH      

(Trích tuần báo Thiếu Nhi số 21, ra ngày 2-1-1972)