Tâm ngồi phân vân trước tập giấy trắng và cây bút đầy ắp mực mới hút. Anh ngó ra ngoài cửa sổ, nhìn đám mây trắng bay lờ lững. Có tiếng chim kêu sau vườn và âm thanh quang quác của một chú gà đang ra sức há miệng gáy.
Chị Hiền bưng mâm bát chưa rửa đi qua. Tâm ngước mắt lên. Chị hỏi:
- Làm gì đó?
Tâm ngập ngừng:
- Viết... truyện!
Chị Hiền cười:
- Truyện con nít hả?
Tâm ừ một tiếng rồi lơ đãng cầm bút viết một chữ vô nghĩa lên tờ giấy trên cùng. Anh nghĩ thầm: "Truyện con nít đâu phải dễ viết".
Sau vườn lại có tiếng gà gáy. Tâm thêm bối rối. Thế là anh đã ngồi hơn một tiếng đồng hồ ở bàn mà giấy trắng vẫn hoàn giấy trắng. Tâm lẩm bẩm:
- Sao truyện con nít viết khó dữ ta?
Anh nhớ lại lời ông thư ký già ở tòa báo. Ông thường uống trà với anh trong căn phòng sạch sẽ, gọn gàng và đầy đủ tiện nghi. Bàn đến truyện cho trẻ con coi, ông thường phát biểu:
- Truyện loại đó hơi khó viết. Phải là người có tâm hồn yêu trẻ. Rồi lại phải có óc khám phá mới lạ, bởi trẻ em rất thích những truyện phi thường. Cốt truyện cũng cần hợp lý, hấp dẫn đồng thời có thể luồn vào đó những luân lý và tinh thần mã thượng...
Tâm nhận là đúng. Anh đang cố để viết một truyện có đủ các điều kiện đó. Nhưng "vạn sự khởi đầu nan", chưa gì ngòi bút của Tâm đã mắc kẹt. Vì thế, anh mới phải ngồi suốt một giờ đồng hồ để nghe gà gáy và lợn kêu ầm ỹ sau vườn.
*
Đám người vây quanh cụ già trên một khoảng đất rộng đang xì xầm bàn tán và chỉ trỏ vào một vật hình thể lạ lùng nằm khuất trong bụi dứa dại. Cụ già mặc quần áo bạc phếch, tóc trắng, râu dài nhưng đôi mắt sáng như hai hòn ngọc.
Cụ bảo với những người hiếu kỳ:
- Chưa xong. Còn thiếu mấy thứ nữa mới bay được...
Một thanh niên cật vấn:
- Phải chăng lúc nãy cụ ngã vì lý do đó?
Cụ già gật đầu, tay cho vào túi lấy một nắm cỏ đắp lên chỗ xây xát nơi đầu gối:
- Chú em nói đúng. Thiếu cái để hãm đà bay lại nên "nó" rơi thẳng vào bụi.
Một người đứng tuổi lắc lắc chai rượu cầm ở tay, miệng lơ đãng:
- Làm sao bay được nhỉ?
Cụ già mau miệng:
- Không có chi. Để tôi làm lại cho mọi người coi.
Thanh niên lúc nãy ngăn lại:
- Đâu được. Rồi cụ lại ngã cho coi...
Cụ già cười khanh khách. Tiếng cười to mà dòn, nghe vui tai lạ thường. Rồi cụ thản nhiên gạt tay thanh niên, lại gần bụi dứa.
Cụ bảo:
- Mấy anh khỏe tay giúp tôi chút...
Hai ba người xúm lại. Họ nhẹ nhàng nhấc vật thể lạ lùng ra khỏi đám lá có răng cưa sắc bén. Cụ già chăm chú quan sát từng bộ phận một. Rồi cụ không ngửng đầu, nói to:
- Phiền chú nào lấy hộ tôi miếng giấy bản.
Giấy bản đem tới, cụ cẩn thận phết hồ lên cho ướt đoạn mới úp lên chỗ rách nơi cánh. Đám đông im lặng nhìn. Họ tỏ vẻ thích thú và vui vẻ được xem một trò chơi hay mắt.
Dán xong cánh bị thủng, cụ già thò hai tay nắm lấy hai gọng gỗ gắn liền vào hai cánh của cái vật biết bay. Cụ mím môi chạy thật nhanh trong khi tay cụ không ngớt đập mạnh.
Thanh niên lúc nãy nhìn theo, bảo bạn:
- Chắc cụ này có thuật "khinh thân".
Ông bạn chăm chú nhìn cái vật lúc ấy đã rời mặt đất, miệng trả lời:
- Dĩ nhiên khinh thân thì ai chả làm được. Cái khó là bay kia kìa.
Trên trời, vật lạ đang là là hướng theo chiều gió. Giống hệt một cánh chim trắng tung mình săn mồi dưới đất. Đột nhiên con chim giấy đó lảo đảo. Nó lao thẳng xuống.
Đám đông "ồ" lên một loạt, chạy như bay đến phía cụ già đang nhảy vút khỏi con chim nhân tạo để tránh một cái ngã gãy lưng thứ hai. Giảm trọng lượng, vật lạ bay sà sà mặt cỏ, sau cùng húc vào một gò đất.
Cụ già thở phì phò. Mặt cụ đỏ gay nhưng lộ vẻ hân hoan rõ rệt. Đang lúc cụ nằm dài trên cỏ thì có tiếng rầm rập từ xa đưa lại.
Thanh niên hô to:
- Lính tới!
Đám đông như bị một quả bom giáng phải, mỗi người bay một phía. Phút chốc, giữa đồng trống chỉ còn mình cụ già với chiếc máy bay rách nát.
Toán người phía xa hiện rõ dần. Một đoàn ngựa đập tung bụi cát mang trên lưng toán người đó. Ai nấy đều vác búa bằng đá và cổ đeo một chuỗi lục lạc bằng xương động vật. Đấy là đoàn lính trấn thủ vùng này.
Người đi đầu, râu tua tủa như rễ tre, cổi trần, đóng một cái khố chéo, tay cầm khúc gậy đá đẽo nhọn đầu, vừa nhảy xuống ngựa vừa bảo cụ già:
- Quan thái thú muốn mời cụ tới dinh nói chuyện.
Cụ già nhỏm dậy, đưa mắt nhìn hắn rồi lại nhìn toán quân sau lưng hắn:
- Chuyện gì vậy?
Gã kia cộc lốc:
- Tôi không rõ. Cụ đến nơi sẽ biết.
Rồi nhanh nhẹn gã xốc nách cụ già đặt lên yên, miệng quát thủ hạ:
- Khênh cái diều giấy về dinh!
Con ngựa của gã quay trở lại trước tiên. Đám lính lẽo đẽo theo sau, lục lạc ở cổ chúng rung lên từng hồi hỗn độn và rộn rã.
Qua khỏi cái cổng đá méo mó nhưng rắn chắc, cụ già được dẫn vào gặp mặt viên thái thú trong một căn phòng rộng thênh thang, đồ đạc bày lỏng chỏng.
Lão thái th1u đã già, ngoài bẩy mươi. Nhưng lão còn quắc thước. Lúc cụ già còn đang đứng ngơ ngác giữa khung cửa đá thô sơ chạm trổ nguệch ngoạc, lão thái thú còn bận ăn uống. Một tay lão cầm nửa con gà rừng thui, tay kia lão nhấc một vại đá đựng nước đưa lên miệng tu ừng ực. Dáng điệu lão thật thô lỗ, nhưng không lạ mắt đối với cụ già. Cụ tiến vào, tìm một cái ghế, ngồi im và theo dõi thái thú của cụ.
Một khoảng thời gian sau, hai người mới vào bàn nói chuyện. Đại khái lão thái thú muốn cụ già dạy lão, cách điều khiển con diều giấy khổng lồ để mỗi khi rảnh rỗi lão có thể bay đây bay đó ngắm nhìn dân tình và phong cảnh v.v...
Cụ già thẳng thắn:
- Điều ấy không có chi khó. Ai làm cũng được.
Lão thái thú nghi ngờ:
- Thật chứ?
- Thật. Chỉ cần ba điều: thân thể dẻo dai, tâm hồn phóng khoáng và biết chút bí thuật về võ học.
Thái thú mừng sáng mắt. Lão đưa gà thui cho cụ già ăn và rót đầy bát nước đưa đến tay cụ. Cụ già lắc đầu, chỉ uống nước. Thái thú ngạc nhiên:
- Sao vậy?
Cụ già giảng giải:
- Ăn thịt thì thân thể không dẻo dai đâu.
- Thế thức ăn của cụ là gì?
Cụ già cười khì:
- Tất cả những gì ngoài thịt và cá.
Lão thái thú gật gù ra vẻ hiểu biết. Lão ân cần dắt tay cụ già ra tận cửa. Hai người giã từ. Cụ già lững thững đi trước một quãng xa, chợt như nhớ điều gì, cắm đầu cắm cổ chạy ngược trở lại.
Lão thái thú vẫn đứng ở cửa. Lão hỏi "chuyện gì thế?"
Cụ già thở hổn hển:
- Con diều giấy của tôi đâu?
Lão thái thú cười:
- Chưa thể trả cụ được. Tôi cần giữ ít lâu để xem xét.
Cụ già ngần ngừ:
- Không được. Tôi cần nó để đi xa có việc cần...
Người đối diện cụ vẫn lập lại:
- Chưa thể trả cụ được...
Cụ già nổi giận:
- Diều của tôi! Tôi muốn lấy lúc nào cũng được! Trả đây!
Lão thái thú gằn giọng:
- Vào vườn sau mà lấy!
Cụ già hấp tấp chạy ra phía sau. Hai tên lính ngăn cụ lại. Cụ giằng tay chúng ra, tiếp tục đi tìm con diều thân yêu của cụ.
Đằng sau một bụi cây rậm rạp, cụ thấy ló lên cái đuôi trắng quen thuộc. Lập tức cụ bổ nhào đến.
Nhưng một gã lính dữ tợn khác lại đột nhiên lộ diện. Gã giơ tay cản cụ. Máu dồn lên ở mặt, cụ lại gạt gã sang bên cạnh. Nhưng tên lính này khỏe kinh khủng. Gã nắm lấy gáy cụ, ném vào góc vườn. Cụ già không ngờ điều này, nên đang khi bay bổng lên không, sắp sửa chúi đầu xuống đất, cụ chao mình, đứng vững như cột đá.
Gã lính bối rối. Gã biết là gặp phải một địch thủ đáng ngại. Vội vàng gã xuống giọng:
- Xin cụ nể tình hiểu cho tôi. Tôi có phận sự canh giữ con diều ấy...
Cụ già chẳng đợi gã nói hết câu, nhẹ nhàng nhẩy qua bụi rậm. Gã lính hoảng hốt giơ khí giới lên định cản lại. Chỉ thấy cụ già hừ một cái rồi tóm luôn cái búa, ném bay mất hút. Trong khi gã kia xanh mặt, cụ đã nhẩy qua khỏi chướng ngại ngăn đôi cụ với con diều quý báu.
Khu vườn khá rộng. Muốn thoát cụ phải chọn hai đường: hoặc chạy thẳng ra cửa, hoặc bay khỏi dinh quan thái thú.
Toán lính đã được tăng cường, chúng chạy vào vườn rầm rập như bắt giặc. Mỗi tên đeo một khí giới ngắn bên hông, tay cầm cung nỏ đã lắp tên sẵn sàng. Nhưng chúng chưa được lịnh bắn. Cụ già lợi dụng lúc đó, vác con diều lên lưng rồi tháo chạy khuất sau một hàng cây um tùm.
Vút! Vút! Vút! Tên bay theo rít gió nghe rợn người. Thân cây cạnh chỗ cụ vừa rẽ lỗ chỗ đầy tên. Đám lính hò nhau đuổi theo.
Cụ già khéo láo chạy lách giữa những thân cây xanh tốt. Con diều sau lưng không đủ làm một cái mộc che tên. Cụ phải tính đường thoát thật nhanh.
Bầy lính vẫn lẽo đẽo phía sau, vừa thở vừa lắp tên, bắn theo ríu rít. Những mũi tên quay tít trong không khí rồi sau cùng ghim đầy những thảo mộc ven đường tẩu thoát của cụ già.
Chạy một hồi lâu, cụ già thấy trước mặt lố nhố bóng người. Lại toán lính. Bọn này láu thật - cụ nghĩ thầm - nhưng còn khuya tụi bay mới vớ được ta. Vừa lẩm bẩm, cụ vừa rẽ vào một ngõ hẻm trước mắt. Con đường này lâu ngày không có ai qua lại, xác lá vàng ngập đầy mặt lộ. Hai bên đường, cây cối mọc chằng chịt. Mải chạy, cụ già cũng chẳng còn thì giờ để phân biệt các loại thảo mộc đó nữa, mặc dù ngày thường cụ rất thích tìm hiểu về chúng.
Vút! Cụ già oái một tiếng. Thế là đã có một mũi tên trúng đích. Cụ khập khiễng. Con diều giấy trên lưng xộc xệch và có vẻ như muốn rớt. Cụ già nghiến răng, nhổ phăng mũi tên khó chịu đang lủng lẳng ở bắp đùi. Máu vọt ra có vòi, ràn rụa suốt chân dưới. Cụ vội vã móc nắm cỏ mang bên mình, rịt vào vết thương đoạn tiếp tục lao đi vun vút. Đám lính vẫn còn bị bỏ rơi một khoảng khá xa. Chúng la hét rầm rĩ và móc hết mũi tên này đến mũi tên khác bắn theo.
Qua khỏi con đường chật hẹp, cụ già gặp một đứa bé. Nó có đôi mắt thật to và thật đen. Vừa thấy khuôn mặt nó, cụ già đã mến ngay. Cụ vừa chạy vừa ngoái cổ lại hỏi to:
- Đi chơi với lão không cháu?
Đứa bé cười. Nó lắc đầu. Cụ già thấy buồn bã. Chân cụ dần chậm lại. Rồi cụ bỗng đổi hướng, chậm chạp quay về phía đứa bé. Đứa bé thấy cụ già, toét miệng cười. Cụ già quỳ xuống đặt con diều giấy lên mặt đất rồi bế nó, miệng lẩm bẩm:
- Thằng bé có tướng tốt quá. Không thể nào tìm nổi một đứa nhỏ như thế này được...
Cụ nhìn chăm chú vào đôi mắt của nó. Đôi mắt thật giống đôi mắt của cụ. Đôi mắt thông minh, giầu sáng kiến và phóng khoáng. Cụ bảo nó:
- Cháu thích đi chơi với lão không?
Đứa bé đưa tay chỉ con diều giấy:
- Cháu chỉ thích cái kia thôi...
Cụ già vui vẻ:
- Để lão cho cháu xem.
Cụ dựng cao con diều. Gió thổi phần phật qua những lỗ hổng rách làm đám giấy bản càng tả tơi thêm nữa. Đứa bé trố mắt nhìn. Nó có vẻ tò mò lẫn thích thú. Nó khe khẽ đưa tay rờ rờ vào mấy thanh tre lớn dùng làm khung con diều. Cụ già chăm chú nhìn nó, miệng mỉm cười sung sướng.
Toán lính đến sau lưng cụ lúc nào không biết. Bọn chúng có dáng điệu ngạc nhiên xen chút bối rối. Cụ già thì như không thèm để ý đến sự hiện diện của chúng, vẫn thản nhiên đùa với thằng bé và con diều giấy to lớn của cụ.
Cụ bảo:
- Để rồi lão sẽ làm cho cháu một con. Bằng lòng không?
Đứa bé lại cười. Ôi chao, nụ cười của nó sao tươi đến thế, cụ già thấy mát rợi trong lòng. Cụ cầm tay nó đứng lên, tay kia cụ xách con diều.
Toán lính vẫn xúm xít chung quanh. Cụ già hơi lạ lùng không hiểu. Nhưng cụ già thản nhiên lại ngay, cẩn thận nhìn quanh một vòng rồi mới từ từ đi về phía đồi xa.
Toán lính nhìn nhau rồi chợt quay đầu lại theo dõi một đám bụi ở phía xa đang lớn dần.
Đó là viên thái thú, lão đang cưỡi ngựa hấp tấp phóng đến, mặt lấm tấm mồ hôi. Lão nhảy phóc xuống ngựa, chyạ ùa lại phía cụ già và đứa bé, miệng kêu rối rít:
- Con của cha! Con của cha!
Cụ già ngỡ ngàng nhìn đứa bé rồi lại nhìn lão thái thú già nua trước mặt. Cụ thấy bối rối.
Lão thái thú nắm tay đứa bé, âu yếm:
- Con chơi xa quá ; cha tưởng con lạc rồi chứ.
Đứa bé, một tay nắm tay cụ già, một tay nắm tay cha, mỉm cười. Nụ cười làm cho lòng lão thái thú nở hoa. Nụ cười làm cụ già thấy mát rợi tâm hồn. Bất giác, cụ nhìn sang lão thái thú thì cũng gặp lão đang nhìn mình. Hai nụ cười nở một lúc trên hai cặp môi già nua, cằn cỗi.
Ba người, hai già, một trẻ, im lặng nhìn nhau trong ba nụ cười xuất phát tận những chỗ chân thực nhất của tâm hồn. Con diều giấy đứng cạnh họ, phần phật tiếng giấy kêu trước gió như nụ cười thứ tư, ròn rã và đầy ý nghĩa.
Chờ cho chị Hiền xem hết, Tâm mới nhỏ nhẹ:
-Chị thấy thế nào?
Chị Hiền chậc lưỡi:
- Lạ lùng!
Tâm gấp chuyện lại:
- Em cũng nghĩ như chị. Song đây chắc chắn là một chuyện thiếu nhi.
Chị Hiền tiếp lời:
- ... Và cũng đồng thời là một chuyện người lớn.
Tâm gật đầu. Anh lấy một băng giấy, phong tập truyện lại rồi thẫn thờ nhắc lại lời chị Hiền:
- Phải... một chuyện cho cả người lớn.
(Trích từ tạp chí Tuổi Hoa số 97, ra ngày 15-11-1968)
Toán người phía xa hiện rõ dần. Một đoàn ngựa đập tung bụi cát mang trên lưng toán người đó. Ai nấy đều vác búa bằng đá và cổ đeo một chuỗi lục lạc bằng xương động vật. Đấy là đoàn lính trấn thủ vùng này.
Người đi đầu, râu tua tủa như rễ tre, cổi trần, đóng một cái khố chéo, tay cầm khúc gậy đá đẽo nhọn đầu, vừa nhảy xuống ngựa vừa bảo cụ già:
- Quan thái thú muốn mời cụ tới dinh nói chuyện.
Cụ già nhỏm dậy, đưa mắt nhìn hắn rồi lại nhìn toán quân sau lưng hắn:
- Chuyện gì vậy?
Gã kia cộc lốc:
- Tôi không rõ. Cụ đến nơi sẽ biết.
Rồi nhanh nhẹn gã xốc nách cụ già đặt lên yên, miệng quát thủ hạ:
- Khênh cái diều giấy về dinh!
Con ngựa của gã quay trở lại trước tiên. Đám lính lẽo đẽo theo sau, lục lạc ở cổ chúng rung lên từng hồi hỗn độn và rộn rã.
*
Qua khỏi cái cổng đá méo mó nhưng rắn chắc, cụ già được dẫn vào gặp mặt viên thái thú trong một căn phòng rộng thênh thang, đồ đạc bày lỏng chỏng.
Lão thái th1u đã già, ngoài bẩy mươi. Nhưng lão còn quắc thước. Lúc cụ già còn đang đứng ngơ ngác giữa khung cửa đá thô sơ chạm trổ nguệch ngoạc, lão thái thú còn bận ăn uống. Một tay lão cầm nửa con gà rừng thui, tay kia lão nhấc một vại đá đựng nước đưa lên miệng tu ừng ực. Dáng điệu lão thật thô lỗ, nhưng không lạ mắt đối với cụ già. Cụ tiến vào, tìm một cái ghế, ngồi im và theo dõi thái thú của cụ.
Một khoảng thời gian sau, hai người mới vào bàn nói chuyện. Đại khái lão thái thú muốn cụ già dạy lão, cách điều khiển con diều giấy khổng lồ để mỗi khi rảnh rỗi lão có thể bay đây bay đó ngắm nhìn dân tình và phong cảnh v.v...
Cụ già thẳng thắn:
- Điều ấy không có chi khó. Ai làm cũng được.
Lão thái thú nghi ngờ:
- Thật chứ?
- Thật. Chỉ cần ba điều: thân thể dẻo dai, tâm hồn phóng khoáng và biết chút bí thuật về võ học.
Thái thú mừng sáng mắt. Lão đưa gà thui cho cụ già ăn và rót đầy bát nước đưa đến tay cụ. Cụ già lắc đầu, chỉ uống nước. Thái thú ngạc nhiên:
- Sao vậy?
Cụ già giảng giải:
- Ăn thịt thì thân thể không dẻo dai đâu.
- Thế thức ăn của cụ là gì?
Cụ già cười khì:
- Tất cả những gì ngoài thịt và cá.
Lão thái thú gật gù ra vẻ hiểu biết. Lão ân cần dắt tay cụ già ra tận cửa. Hai người giã từ. Cụ già lững thững đi trước một quãng xa, chợt như nhớ điều gì, cắm đầu cắm cổ chạy ngược trở lại.
Lão thái thú vẫn đứng ở cửa. Lão hỏi "chuyện gì thế?"
Cụ già thở hổn hển:
- Con diều giấy của tôi đâu?
Lão thái thú cười:
- Chưa thể trả cụ được. Tôi cần giữ ít lâu để xem xét.
Cụ già ngần ngừ:
- Không được. Tôi cần nó để đi xa có việc cần...
Người đối diện cụ vẫn lập lại:
- Chưa thể trả cụ được...
Cụ già nổi giận:
- Diều của tôi! Tôi muốn lấy lúc nào cũng được! Trả đây!
Lão thái thú gằn giọng:
- Vào vườn sau mà lấy!
Cụ già hấp tấp chạy ra phía sau. Hai tên lính ngăn cụ lại. Cụ giằng tay chúng ra, tiếp tục đi tìm con diều thân yêu của cụ.
Đằng sau một bụi cây rậm rạp, cụ thấy ló lên cái đuôi trắng quen thuộc. Lập tức cụ bổ nhào đến.
Nhưng một gã lính dữ tợn khác lại đột nhiên lộ diện. Gã giơ tay cản cụ. Máu dồn lên ở mặt, cụ lại gạt gã sang bên cạnh. Nhưng tên lính này khỏe kinh khủng. Gã nắm lấy gáy cụ, ném vào góc vườn. Cụ già không ngờ điều này, nên đang khi bay bổng lên không, sắp sửa chúi đầu xuống đất, cụ chao mình, đứng vững như cột đá.
Gã lính bối rối. Gã biết là gặp phải một địch thủ đáng ngại. Vội vàng gã xuống giọng:
- Xin cụ nể tình hiểu cho tôi. Tôi có phận sự canh giữ con diều ấy...
Cụ già chẳng đợi gã nói hết câu, nhẹ nhàng nhẩy qua bụi rậm. Gã lính hoảng hốt giơ khí giới lên định cản lại. Chỉ thấy cụ già hừ một cái rồi tóm luôn cái búa, ném bay mất hút. Trong khi gã kia xanh mặt, cụ đã nhẩy qua khỏi chướng ngại ngăn đôi cụ với con diều quý báu.
Khu vườn khá rộng. Muốn thoát cụ phải chọn hai đường: hoặc chạy thẳng ra cửa, hoặc bay khỏi dinh quan thái thú.
Toán lính đã được tăng cường, chúng chạy vào vườn rầm rập như bắt giặc. Mỗi tên đeo một khí giới ngắn bên hông, tay cầm cung nỏ đã lắp tên sẵn sàng. Nhưng chúng chưa được lịnh bắn. Cụ già lợi dụng lúc đó, vác con diều lên lưng rồi tháo chạy khuất sau một hàng cây um tùm.
Vút! Vút! Vút! Tên bay theo rít gió nghe rợn người. Thân cây cạnh chỗ cụ vừa rẽ lỗ chỗ đầy tên. Đám lính hò nhau đuổi theo.
Cụ già khéo láo chạy lách giữa những thân cây xanh tốt. Con diều sau lưng không đủ làm một cái mộc che tên. Cụ phải tính đường thoát thật nhanh.
Bầy lính vẫn lẽo đẽo phía sau, vừa thở vừa lắp tên, bắn theo ríu rít. Những mũi tên quay tít trong không khí rồi sau cùng ghim đầy những thảo mộc ven đường tẩu thoát của cụ già.
Chạy một hồi lâu, cụ già thấy trước mặt lố nhố bóng người. Lại toán lính. Bọn này láu thật - cụ nghĩ thầm - nhưng còn khuya tụi bay mới vớ được ta. Vừa lẩm bẩm, cụ vừa rẽ vào một ngõ hẻm trước mắt. Con đường này lâu ngày không có ai qua lại, xác lá vàng ngập đầy mặt lộ. Hai bên đường, cây cối mọc chằng chịt. Mải chạy, cụ già cũng chẳng còn thì giờ để phân biệt các loại thảo mộc đó nữa, mặc dù ngày thường cụ rất thích tìm hiểu về chúng.
Vút! Cụ già oái một tiếng. Thế là đã có một mũi tên trúng đích. Cụ khập khiễng. Con diều giấy trên lưng xộc xệch và có vẻ như muốn rớt. Cụ già nghiến răng, nhổ phăng mũi tên khó chịu đang lủng lẳng ở bắp đùi. Máu vọt ra có vòi, ràn rụa suốt chân dưới. Cụ vội vã móc nắm cỏ mang bên mình, rịt vào vết thương đoạn tiếp tục lao đi vun vút. Đám lính vẫn còn bị bỏ rơi một khoảng khá xa. Chúng la hét rầm rĩ và móc hết mũi tên này đến mũi tên khác bắn theo.
Qua khỏi con đường chật hẹp, cụ già gặp một đứa bé. Nó có đôi mắt thật to và thật đen. Vừa thấy khuôn mặt nó, cụ già đã mến ngay. Cụ vừa chạy vừa ngoái cổ lại hỏi to:
- Đi chơi với lão không cháu?
Đứa bé cười. Nó lắc đầu. Cụ già thấy buồn bã. Chân cụ dần chậm lại. Rồi cụ bỗng đổi hướng, chậm chạp quay về phía đứa bé. Đứa bé thấy cụ già, toét miệng cười. Cụ già quỳ xuống đặt con diều giấy lên mặt đất rồi bế nó, miệng lẩm bẩm:
- Thằng bé có tướng tốt quá. Không thể nào tìm nổi một đứa nhỏ như thế này được...
Cụ nhìn chăm chú vào đôi mắt của nó. Đôi mắt thật giống đôi mắt của cụ. Đôi mắt thông minh, giầu sáng kiến và phóng khoáng. Cụ bảo nó:
- Cháu thích đi chơi với lão không?
Đứa bé đưa tay chỉ con diều giấy:
- Cháu chỉ thích cái kia thôi...
Cụ già vui vẻ:
- Để lão cho cháu xem.
Cụ dựng cao con diều. Gió thổi phần phật qua những lỗ hổng rách làm đám giấy bản càng tả tơi thêm nữa. Đứa bé trố mắt nhìn. Nó có vẻ tò mò lẫn thích thú. Nó khe khẽ đưa tay rờ rờ vào mấy thanh tre lớn dùng làm khung con diều. Cụ già chăm chú nhìn nó, miệng mỉm cười sung sướng.
Toán lính đến sau lưng cụ lúc nào không biết. Bọn chúng có dáng điệu ngạc nhiên xen chút bối rối. Cụ già thì như không thèm để ý đến sự hiện diện của chúng, vẫn thản nhiên đùa với thằng bé và con diều giấy to lớn của cụ.
Cụ bảo:
- Để rồi lão sẽ làm cho cháu một con. Bằng lòng không?
Đứa bé lại cười. Ôi chao, nụ cười của nó sao tươi đến thế, cụ già thấy mát rợi trong lòng. Cụ cầm tay nó đứng lên, tay kia cụ xách con diều.
Toán lính vẫn xúm xít chung quanh. Cụ già hơi lạ lùng không hiểu. Nhưng cụ già thản nhiên lại ngay, cẩn thận nhìn quanh một vòng rồi mới từ từ đi về phía đồi xa.
Toán lính nhìn nhau rồi chợt quay đầu lại theo dõi một đám bụi ở phía xa đang lớn dần.
Đó là viên thái thú, lão đang cưỡi ngựa hấp tấp phóng đến, mặt lấm tấm mồ hôi. Lão nhảy phóc xuống ngựa, chyạ ùa lại phía cụ già và đứa bé, miệng kêu rối rít:
- Con của cha! Con của cha!
Cụ già ngỡ ngàng nhìn đứa bé rồi lại nhìn lão thái thú già nua trước mặt. Cụ thấy bối rối.
Lão thái thú nắm tay đứa bé, âu yếm:
- Con chơi xa quá ; cha tưởng con lạc rồi chứ.
Đứa bé, một tay nắm tay cụ già, một tay nắm tay cha, mỉm cười. Nụ cười làm cho lòng lão thái thú nở hoa. Nụ cười làm cụ già thấy mát rợi tâm hồn. Bất giác, cụ nhìn sang lão thái thú thì cũng gặp lão đang nhìn mình. Hai nụ cười nở một lúc trên hai cặp môi già nua, cằn cỗi.
Ba người, hai già, một trẻ, im lặng nhìn nhau trong ba nụ cười xuất phát tận những chỗ chân thực nhất của tâm hồn. Con diều giấy đứng cạnh họ, phần phật tiếng giấy kêu trước gió như nụ cười thứ tư, ròn rã và đầy ý nghĩa.
*
Chờ cho chị Hiền xem hết, Tâm mới nhỏ nhẹ:
-Chị thấy thế nào?
Chị Hiền chậc lưỡi:
- Lạ lùng!
Tâm gấp chuyện lại:
- Em cũng nghĩ như chị. Song đây chắc chắn là một chuyện thiếu nhi.
Chị Hiền tiếp lời:
- ... Và cũng đồng thời là một chuyện người lớn.
Tâm gật đầu. Anh lấy một băng giấy, phong tập truyện lại rồi thẫn thờ nhắc lại lời chị Hiền:
- Phải... một chuyện cho cả người lớn.
Ái Phương Long
(Trích từ tạp chí Tuổi Hoa số 97, ra ngày 15-11-1968)
