Ngày xưa, có một người thợ làm guốc sống cùng ba đứa con trai trong một xóm nhỏ gần kinh đô. Ông ta nghèo lắm, nhưng lại làm chủ một vật thật độc đáo: một cây đào khác thường mỗi năm kết trái tới bốn lần, một lần vào mùa xuân, một vào mùa hạ, một vào mùa thu, và thêm một lần nữa vào chính giữa mùa đông lạnh lẽo.
Thế mà đức vua trị vì thời đó lại rất ham ăn. Đức vua rất thích ăn trái đào và lấy làm buồn vì không được ăn vào dịp lễ Giáng Sinh hoặc lễ Đèn Thánh. Một buổi tối, trước lễ Nửa đêm, đức vua thèm ăn tới mức ông thề sẽ gả con gái cho người thứ nhất nào đem tới dâng một giỏ trái đào.
Lời thề của vua đồn tới tai người thợ làm guốc. Ông này tự nhủ:
- Đây là một dịp bằng vàng để mình gây dựng cho thằng cả. Nó sẽ cưới Công chúa và sẽ trở thành Hoàng đế, như vậy sẽ đỡ cực nhọc hơn là theo nghề làm guốc.
Ông hái những trái đào tươi đẹp nhất, sắp xếp vào một cái giỏ, rồi cho người con cả đem vào cung vua. Dọc đường, đứa bé gặp một bà già, da dẻ nhăn nheo, đang lượm củi khô. Bà ta lớn giọng hỏi:
- Con mang những gì trong giỏ đó?
- Những hột dẻ rừng cho mụ ăn đó, mụ già! – Đứa bé vốn không được dạy dỗ đầy đủ cho lắm để trở thành một ông hoàng đã xấc xược trả lời như vậy.
Tới hoàng cung, hắn được dẫn tới trước đức vua, lúc đó vừa ngồi vào bàn ăn. Hắn kiêu hãnh mở cái giỏ ra và... bạn hãy tưởng tượng sự kinh ngạc của đứa bé hỗn láo khi hắn thấy trong giỏ đầy những hột dẻ rừng, trái nào trái nấy cứ lớn bằng củ khoai lang.
- Bộ mi cho ta là đồ ngu hả? – Đức vua giận dữ ném cái khăn ăn xuống mà hét lên.
Thằng nhỏ chỉ còn kịp vắt chân lên cổ mà chạy một mạch về nhà.
- Thế nào? – người làm guốc hỏi con.
- Người ta đã không cho phép con vào cung vua – tên khờ trẻ dại ấp úng trả lời.
Người cha đoán ra một điều dối trá gì đó nhưng không nói gì. Ngày hôm sau, ông ta soạn một giỏ trái đào khác và cho đứa con thứ đem đi.
Giống như thằng anh, đứa con thứ cũng gặp bà già lượm củi.
- Con mang gì trong giỏ thế?
- Những con cóc đó, mụ phù thủy già kia ạ! – thằng nhỏ vốn còn lỗ mãng hơn anh nó, trả lời như vậy.
- Vậy thì ta cầu chúc cho đó là những con cóc đẹp đẽ nhất đời chưa ai từng thấy!
Rồi quả như thế thật, khi cái giỏ được mở ra trước mặt đức vua thì một bầy cóc nhớp nhúa nhảy ra lung tung. Hoàng hậu và Công chúa kinh hãi kêu lên. Đức vua co chân đạp nhào tên vô lại. Hắn vội vã chuồn về nhà, lấy làm sung sướng là đã chỉ bị trừng phạt nhẹ có thế.
Hẳn là hắn không nói sự thật cho người cha biết ; và ngày hôm sau, tuy không mấy hi vọng, người thợ guốc vẫn quyết định cho đứa con thứ ba, thằng nhỏ Pi-e, đem trái cây đi. Thằng nhỏ này khôn ngoan hơn các anh nó, nhưng nó quá nhỏ bé và xanh xao đến nỗi người ta thường chỉ gọi nó là "thằng tanh tách", được hiểu theo tiếng địa phương thì có nghĩa là "con cào cào". Cũng như hai đứa anh, dọc đường nó gặp bà già.
- Con mang gì trong giỏ thế?
- Kính thưa bà, con mang trái đào lên dâng đức vua.
- Thế à, ta cầu chúc đó sẽ là những trái đào ngon, đẹp nhất trần gian.
- Con xin cảm ơn ngoại – thằng cào cào lễ phép nói.
Khi tới trước mặt nhà vua, nó mở giỏ ra thì quả nhiên bên trong đầy những trái đào mơn mởn lớp phấn lông xinh đẹp. Nhà vua vồ lấy đào ăn ngay lập tức, chẳng buồn mời Hoàng hậu và Công chúa lấy nửa miếng ; ăn xong ông mới đưa mắt nhìn chú bé ngây ngô đứng trước mặt mình.
- Mày đứng đó làm chi vậy, thằng nhỏ?
- Muôn tâu, con xin đợi lãnh phần thưởng mà đức vua đã hứa.
- À, à! – Đức vua vốn không muốn giữ lời hứa, mới hỏi – thế mày tên gì?
- Con tên là Nhỏ Pi-e.
- Thế mày làm nghề gì?
- Muôn tâu đức vua, con làm nghề đẽo guốc.
- Con chẳng thèm trở thành thợ đẽo guốc đâu nhé – Công chúa la lên.
- Ồ, rồi tôi sẽ đổi nghề khác, kính thưa công nương, nếu nghề của tôi không vừa ý công nương.
- Mày dám học nghề làm vua đấy chắc? – Đức vua nói với giọng tinh quái.
- Dạ, nếu như Hoàng thượng sẵn lòng dạy bảo cho con...
- Thế à, thằng nhỏ, mày hãy học ngay đi. Mày biết chứ, các nhà vua cũng chỉ là những người chăn cừu ; mà người ta thì còn khó chăn dắt hơn cừu nữa. Bây giờ ta giao cho nhà ngươi mười hai con thỏ trắng để nhà ngươi đem ra ngoài đồng cho ăn cỏ. Nếu như trong vòng ba ngày, nhà ngươi đem được đàn thỏ đó về đây đầy đủ thì nhà ngươi có tài làm vua đó nghe!...
Nhỏ Pi-e thấy rõ là nhà vua chế nhạo nó ; nhưng bởi vì nó không có cách nào khác, nên nó đành lủi thủi theo sau tên lính hầu xách cái giỏ trong có mười hai con thỏ, đi ra ngoài bìa rừng. Ngay khi vừa mở giỏ ra, những con thỏ chạy trốn lung tung, và tên lính hầu vừa bỏ đi vừa cười nhạo chú nhỏ.
Nhỏ Pi-e chẳng mất thì giờ đuổi theo các con thỏ. Vì đó là một việc hoàn toàn vô ích. Thế nhưng, nó thật tâm muốn giữ được bầy thỏ đó, phần vì thật đáng cho nhà vua một bài học, và phần khác vì nàng công chúa sao mà xinh đẹp quá! Nó sắp buông ra một tiếng thở dài thật dài thì, bất chợt, người đàn bà lượm củi già nua bỗng hiện ra trước mặt nó:
- Con có muốn gọi đàn thỏ đó trở về không?
- Dạ thưa ngoại, con muốn lắm chứ!
Thằng cào cào kêu lên mà chẳng để ý gì tới việc tại sao bà già lại biết hết mọi chuyện như vậy.
Bà đưa cho nó một cái còi rồi biến đi.
- Cảm ơn ngoại – Nhỏ Pi-e kêu lớn rồi vội vã đưa còi lên miệng thổi một hơi dài. Tức thì cả mười hai con thỏ vội ba chân bốn cẳng chạy về nhảy gọn vào trong giỏ.
Vững bụng rồi, nhỏ Pi-e để cho đàn thỏ nhẩn nha gặm cỏ, còn nó thơ thẩn chơi suốt ngày trong rừng.
Buổi tối đến, hỏi ai là người tiu nghỉu nhỉ? Đó là đức vua!
Ông ta hồ nghi có điều bí ẩn chi đó và cầu mong toàn thể triều đình hãy tìm kế giúp ông. Để cho một tên quê mùa dốt nát lấy công chúa rồi thừa hưởng ngai vàng thì đâu có được.
Viên quan đại thần ắt hẳn có mưu chước gì hay lắm nên sáng hôm sau, lão đi tìm thằng cào cào lúc bấy giờ đang cho bầy thỏ ăn cỏ ngoài ven rừng.
- Này, tên chăn cừu kia – lão vừa nói vừa thở phì phò như một con bò, bởi vì thân xác lão ta to lớn như một cái thùng – mày có mấy con thỏ đẹp quá. Mày bán cho ta một con đi.
- Thỏ tôi không bán, muốn lấy phải đánh cược mà lấy.
- Mày muốn đổi cái gì nào?
- Ông đứng đó, tôi sẽ lấy mặt ông làm chuẩn chọi chơi. Mũi ông sẽ là tâm điểm.
- Sao, đồ nhãi ranh, mày dám nói vậy à?...
Nhưng ông quan to lớn cho dù có nạt nộ, đe dọa, năn nỉ, cho vàng cho bạc, tên nhãi ranh vẫn chẳng chịu cắn câu. Thế rồi, sau khi đã dọ chắc là không có ai đi tới, ông quan đại thần phì nộn phải đứng ra xa xa, để thằng nhỏ chọi vào mặt cả nắm nút chai. Nhỏ Pi-e lại có nhiều nút chai cơ chứ, nó chọi bằng thích rồi mới tha cho ông quan. Ông quan bỏ con thỏ vào túi rồi vội vã lủi về.
Nhưng ông ta vừa mới ra khỏi rừng thì... tiếng còi vang lên cái hoét! Con thỏ rông mất tiêu! Viên quan đại thần tay không lủi thủi trở về triều đình và không hé môi về chuyện mặt ông bị chọi cả một túi nút chai.
Thế rồi, công chúa đích thân đi cầu may.
Vài giờ sau, nhỏ Pi-e trông thấy một cô vắt sữa trẻ và tươi tắn đi tới, có điều nàng hơi quá xinh đẹp để là gái vắt sữa! Nàng cũng tỏ vẻ thích thú những con thỏ trắng và muốn mua một con.
- Thỏ tôi không bán, muốn lấy phải đánh đổi.
- Đổi cái gì nào?
- Hôn người chăn thỏ.
Công chúa không vừa ý chút nào, nhưng lại nghĩ là mình có thể cố gắng chút xíu để khỏi trở thành thợ làm guốc. Nàng chìa cặp má đỏ ửng ra... và cái tạp dề nữa, đoạn nàng bỏ đi nhanh như một mũi tên, mang theo cái hôn... và con thỏ.
Công chúa chưa đi được trăm bước thì bỗng, vù! Con thỏ nhảy ra khỏi cái tạp dề... và tối đến, nhỏ cào cào lại mang đàn thỏ về đầy đủ!
Ngày hôm sau, đức vua thật tâm lo ngại, suy nghĩ là chẳng ai làm việc hơn được chính mình, ngài bèn ra tay. Bữa đó, nhỏ Pi-e trông thấy một thầy tu cưỡi lừa đi trên đường. Cách đó không xa có một tu viện nên chuyện đó cũng không có gì là lạ. Tuy vậy, nhỏ Pi-e vẫn giữ ý và thổi còi gọi đàn thỏ về vì nó thấy ông thầy tu đội khăn chùm hụp làm như sợ ánh nắng trời.
- Con làm gì ở đó? – thầy tu hiền từ hỏi với giọng nói được làm cho khác đi, cũng như ông ta muốn che giấu mặt mày.
- Thưa cha, con chăn bầy súc vật!
- Những con thỏ tuyệt đẹp, thật đấy! Con bán lại cho ta một con nhé?
- Tôi biết tỏng cha là ai rồi – nhỏ Pi-e tự nhủ và trả lời: Thỏ con không bán mà phải đánh đổi.
- Con muốn đổi cái gì nào?
- Thưa Cha, như xin một ân huệ, bằng hành vi hạ mình. Thưa Cha, muốn xin Đức Giáo Hoàng một ân huệ, ta phải làm sao?
- Phải quỳ dưới chân Người và phải nhiệt tâm ôm hôn con lừa của Người – Đức vua trả lời, trong lòng không khỏi lấy làm kinh ngạc.
- Thưa Cha, đây là chân con, Cha hãy ôm hôn đi.
Nói rồi, nhỏ Pi-e liều lĩnh chìa bàn chân đi guốc ra trước mặt đức vua. Hoàng thượng cầu khẩn, van nài, cúi dâng vàng bạc, nhưng tên nhỏ quê mùa tinh quái nhất định không chịu. Đức vua đành phải tụt xuống đất, quỳ gối dưới đất, và ôm hôn cái guốc vấy bùn. Hôn xong, ông leo lên lưng lừa, mang theo nỗi tủi hổ và con thỏ... con thỏ mà ông không giữ được lâu hơn hai kẻ trước ông. Đức vua trở về hoàng cung, trong lòng tin chắc thằng nhỏ quê mùa nọ đúng là phù thủy.
Tối đó, nhỏ Pi-e đem về cung đầy đủ mười hai con thỏ lần thứ ba và nó hãnh diện tuyên bố trước toàn thể triều đình:
- Đủ cả mười hai con thỏ đây ạ, muôn tâu Hoàng thượng, và con sẽ tâu trình Hoàng thượng con đã giữ được đàn thỏ đó cách nào. Ngày hôm nay, con gặp một vị thầy tu, chẳng ai khác hơn chính là đức Hòa...
- Được rồi! – Đức vua kêu lên và lấy tay bụm miệng nhỏ Pi-e lại – ta sẽ gả Công chúa cho con!
Thế rồi, để cho đám cưới được môn đăng hộ đối, đức vua phải phong tước cho toàn thể gia đình người thợ guốc, kể cả hai tên khờ đã đem tới dâng ông những hột dẻ rừng và những con cóc nhớp nhúa.
Về sau, nhỏ Pi-e trị vì trăm họ rất khôn ngoan và được toàn dân tôn sùng...
(Trích tuần báo Thiếu Nhi số 100, ra ngày 27-7-1973)
- Muôn tâu đức vua, con làm nghề đẽo guốc.
- Con chẳng thèm trở thành thợ đẽo guốc đâu nhé – Công chúa la lên.
- Ồ, rồi tôi sẽ đổi nghề khác, kính thưa công nương, nếu nghề của tôi không vừa ý công nương.
- Mày dám học nghề làm vua đấy chắc? – Đức vua nói với giọng tinh quái.
- Dạ, nếu như Hoàng thượng sẵn lòng dạy bảo cho con...
- Thế à, thằng nhỏ, mày hãy học ngay đi. Mày biết chứ, các nhà vua cũng chỉ là những người chăn cừu ; mà người ta thì còn khó chăn dắt hơn cừu nữa. Bây giờ ta giao cho nhà ngươi mười hai con thỏ trắng để nhà ngươi đem ra ngoài đồng cho ăn cỏ. Nếu như trong vòng ba ngày, nhà ngươi đem được đàn thỏ đó về đây đầy đủ thì nhà ngươi có tài làm vua đó nghe!...
Nhỏ Pi-e thấy rõ là nhà vua chế nhạo nó ; nhưng bởi vì nó không có cách nào khác, nên nó đành lủi thủi theo sau tên lính hầu xách cái giỏ trong có mười hai con thỏ, đi ra ngoài bìa rừng. Ngay khi vừa mở giỏ ra, những con thỏ chạy trốn lung tung, và tên lính hầu vừa bỏ đi vừa cười nhạo chú nhỏ.
Nhỏ Pi-e chẳng mất thì giờ đuổi theo các con thỏ. Vì đó là một việc hoàn toàn vô ích. Thế nhưng, nó thật tâm muốn giữ được bầy thỏ đó, phần vì thật đáng cho nhà vua một bài học, và phần khác vì nàng công chúa sao mà xinh đẹp quá! Nó sắp buông ra một tiếng thở dài thật dài thì, bất chợt, người đàn bà lượm củi già nua bỗng hiện ra trước mặt nó:
- Con có muốn gọi đàn thỏ đó trở về không?
- Dạ thưa ngoại, con muốn lắm chứ!
Thằng cào cào kêu lên mà chẳng để ý gì tới việc tại sao bà già lại biết hết mọi chuyện như vậy.
Bà đưa cho nó một cái còi rồi biến đi.
- Cảm ơn ngoại – Nhỏ Pi-e kêu lớn rồi vội vã đưa còi lên miệng thổi một hơi dài. Tức thì cả mười hai con thỏ vội ba chân bốn cẳng chạy về nhảy gọn vào trong giỏ.
Vững bụng rồi, nhỏ Pi-e để cho đàn thỏ nhẩn nha gặm cỏ, còn nó thơ thẩn chơi suốt ngày trong rừng.
Buổi tối đến, hỏi ai là người tiu nghỉu nhỉ? Đó là đức vua!
Ông ta hồ nghi có điều bí ẩn chi đó và cầu mong toàn thể triều đình hãy tìm kế giúp ông. Để cho một tên quê mùa dốt nát lấy công chúa rồi thừa hưởng ngai vàng thì đâu có được.
Viên quan đại thần ắt hẳn có mưu chước gì hay lắm nên sáng hôm sau, lão đi tìm thằng cào cào lúc bấy giờ đang cho bầy thỏ ăn cỏ ngoài ven rừng.
- Này, tên chăn cừu kia – lão vừa nói vừa thở phì phò như một con bò, bởi vì thân xác lão ta to lớn như một cái thùng – mày có mấy con thỏ đẹp quá. Mày bán cho ta một con đi.
- Thỏ tôi không bán, muốn lấy phải đánh cược mà lấy.
- Mày muốn đổi cái gì nào?
- Ông đứng đó, tôi sẽ lấy mặt ông làm chuẩn chọi chơi. Mũi ông sẽ là tâm điểm.
- Sao, đồ nhãi ranh, mày dám nói vậy à?...
Nhưng ông quan to lớn cho dù có nạt nộ, đe dọa, năn nỉ, cho vàng cho bạc, tên nhãi ranh vẫn chẳng chịu cắn câu. Thế rồi, sau khi đã dọ chắc là không có ai đi tới, ông quan đại thần phì nộn phải đứng ra xa xa, để thằng nhỏ chọi vào mặt cả nắm nút chai. Nhỏ Pi-e lại có nhiều nút chai cơ chứ, nó chọi bằng thích rồi mới tha cho ông quan. Ông quan bỏ con thỏ vào túi rồi vội vã lủi về.
Nhưng ông ta vừa mới ra khỏi rừng thì... tiếng còi vang lên cái hoét! Con thỏ rông mất tiêu! Viên quan đại thần tay không lủi thủi trở về triều đình và không hé môi về chuyện mặt ông bị chọi cả một túi nút chai.
Thế rồi, công chúa đích thân đi cầu may.
Vài giờ sau, nhỏ Pi-e trông thấy một cô vắt sữa trẻ và tươi tắn đi tới, có điều nàng hơi quá xinh đẹp để là gái vắt sữa! Nàng cũng tỏ vẻ thích thú những con thỏ trắng và muốn mua một con.
- Thỏ tôi không bán, muốn lấy phải đánh đổi.
- Đổi cái gì nào?
- Hôn người chăn thỏ.
Công chúa không vừa ý chút nào, nhưng lại nghĩ là mình có thể cố gắng chút xíu để khỏi trở thành thợ làm guốc. Nàng chìa cặp má đỏ ửng ra... và cái tạp dề nữa, đoạn nàng bỏ đi nhanh như một mũi tên, mang theo cái hôn... và con thỏ.
Công chúa chưa đi được trăm bước thì bỗng, vù! Con thỏ nhảy ra khỏi cái tạp dề... và tối đến, nhỏ cào cào lại mang đàn thỏ về đầy đủ!
Ngày hôm sau, đức vua thật tâm lo ngại, suy nghĩ là chẳng ai làm việc hơn được chính mình, ngài bèn ra tay. Bữa đó, nhỏ Pi-e trông thấy một thầy tu cưỡi lừa đi trên đường. Cách đó không xa có một tu viện nên chuyện đó cũng không có gì là lạ. Tuy vậy, nhỏ Pi-e vẫn giữ ý và thổi còi gọi đàn thỏ về vì nó thấy ông thầy tu đội khăn chùm hụp làm như sợ ánh nắng trời.
- Con làm gì ở đó? – thầy tu hiền từ hỏi với giọng nói được làm cho khác đi, cũng như ông ta muốn che giấu mặt mày.
- Thưa cha, con chăn bầy súc vật!
- Những con thỏ tuyệt đẹp, thật đấy! Con bán lại cho ta một con nhé?
- Tôi biết tỏng cha là ai rồi – nhỏ Pi-e tự nhủ và trả lời: Thỏ con không bán mà phải đánh đổi.
- Con muốn đổi cái gì nào?
- Thưa Cha, như xin một ân huệ, bằng hành vi hạ mình. Thưa Cha, muốn xin Đức Giáo Hoàng một ân huệ, ta phải làm sao?
- Phải quỳ dưới chân Người và phải nhiệt tâm ôm hôn con lừa của Người – Đức vua trả lời, trong lòng không khỏi lấy làm kinh ngạc.
- Thưa Cha, đây là chân con, Cha hãy ôm hôn đi.
Nói rồi, nhỏ Pi-e liều lĩnh chìa bàn chân đi guốc ra trước mặt đức vua. Hoàng thượng cầu khẩn, van nài, cúi dâng vàng bạc, nhưng tên nhỏ quê mùa tinh quái nhất định không chịu. Đức vua đành phải tụt xuống đất, quỳ gối dưới đất, và ôm hôn cái guốc vấy bùn. Hôn xong, ông leo lên lưng lừa, mang theo nỗi tủi hổ và con thỏ... con thỏ mà ông không giữ được lâu hơn hai kẻ trước ông. Đức vua trở về hoàng cung, trong lòng tin chắc thằng nhỏ quê mùa nọ đúng là phù thủy.
Tối đó, nhỏ Pi-e đem về cung đầy đủ mười hai con thỏ lần thứ ba và nó hãnh diện tuyên bố trước toàn thể triều đình:
- Đủ cả mười hai con thỏ đây ạ, muôn tâu Hoàng thượng, và con sẽ tâu trình Hoàng thượng con đã giữ được đàn thỏ đó cách nào. Ngày hôm nay, con gặp một vị thầy tu, chẳng ai khác hơn chính là đức Hòa...
- Được rồi! – Đức vua kêu lên và lấy tay bụm miệng nhỏ Pi-e lại – ta sẽ gả Công chúa cho con!
Thế rồi, để cho đám cưới được môn đăng hộ đối, đức vua phải phong tước cho toàn thể gia đình người thợ guốc, kể cả hai tên khờ đã đem tới dâng ông những hột dẻ rừng và những con cóc nhớp nhúa.
Về sau, nhỏ Pi-e trị vì trăm họ rất khôn ngoan và được toàn dân tôn sùng...
TRẦN THỊ PHONG LAN dịch
(Trích tuần báo Thiếu Nhi số 100, ra ngày 27-7-1973)
