Bài Toán Đố

 

Trong khi ba mẹ đang ngồi cạnh nhau trên ngưỡng cửa trước nhà, Mai Liên và Bích Diệp cúi đầu trên những trang giấy nháp, cắn đầu bút và hai chân lúc lắc dưới bàn. Bỗng nhiên ba hỏi:

- Thế nào, bài toán đã xong chưa?

Hai cô bé đỏ mặt, kéo cán bút ra khỏi miệng:

- Thưa ba chưa, khó quá, có lẽ cô giáo cho sai.

- Cô giáo ra bài, tức là phải làm được, tụi mày lúc nào cũng thế, cứ chơi là giỏi, mà ngu thật, không làm nổi một bài toán.

- Thưa ba, bây giờ hai giờ rồi, mấy đứa bạn con đang chờ – Mai Liên nói.

- Này, phải ở nhà buổi chiều nay để làm cho xong bài toán, nhớ nhé nếu không xong thì đừng hòng nghĩ đến đi chơi nữa.

Ba mẹ có vẻ giận dữ lắm, vì không ngờ hai cô bé không thể làm nổi một bài toán, và khi nhìn trên tờ giấy nháp thì tức chưa, Mai Liên thì vẽ hình cô bé choàng khăn đỏ, còn Bích Diệp vẽ một cái nhà với ống khói to, bên cạnh đó một cái ao, một con vịt đang bơi lội, trên con đường dài trước mặt nhà người phát thư đang đạp xe.

Ba nói:

- Thật xấu hổ khi có con như bọn bay.

Thế rồi ba đi đi, lại lại, giơ tay như muốn đánh, thỉnh thoảng nện mạnh gót giày trên nền nhà, con Vện, thức dậy lại gần bọn trẻ, sau khi hiểu rõ mọi chuyện, con chó bèn lên tiếng bênh vực:

- Thưa ông chủ, thật vô lý quá, ông vừa la hét, vừa nện gót giày như thế làm sao mấy cô giỏi toán cho được – vả lại ông không thấy rằng ngoài kia trời đẹp quá.

- Đúng đó, nhưng mày nghĩ coi, sau này khi hai mươi tuổi, chúng nó phải lấy chồng, đến khi đó chúng nó biết làm gì đâu?

- Các cô sẽ chỉ cho chồng cách nhảy trừu và thảy banh, có đúng thế không hai cô?

Bọn trẻ nhao nhao lên:

- Đúng đó, đúng đó.

- Im đi, thật không biết xấu hổ, hai con đần kia, không làm nổi một bài toán hử.

- Ông chủ đừng buồn, nếu như hai cô không thể làm được thì dù ông muốn cũng chẳng hơn được, tốt nhất là cho các cô ấy đi chơi.

- Thay vì vẽ bậy... nhưng thôi chẳng mất công với mi, Vện ạ. Tao đi đây, nếu chiều nay không giải xong thì lỗi ở mày đó.

Nói xong ba vào bếp nhặt một vài vật dụng rồi cùng mẹ ra vườn đào khoai tây. Nghiêng mình trên tập giấy nháp, Mai Liên và Bích Diệp nức nở khóc, con vện hai chân đặt trên bàn lấy lưỡi liếm tay hai cô bé ra chiều an ủi. Nó nói:

- Đừng thất vọng, tôi sẽ gọi tất cả các súc vật lại đây, chúng ta hợp sức lại thế nào cũng tìm ra đáp số.

Lập tức con vện nhảy qua cửa sổ, tìm con ngựa đang ăn cỏ ngoài đồng, vện nói:

- Này chú ngựa, khu rừng trong làng rộng 16 mẫu...

- Đúng như vậy sao? Nhưng như thế có ích lợi gì đâu? 

Con chó vội giải thích về sự buồn bã của hai cô chủ bé nhỏ, do đó mới đưa bài toán đố nhờ các gia súc giải hộ. Thế rồi nhảy lên lưng ngựa, chú vện vừa la hét vừa ra hiệu để tụ họp các gia súc lại. Lần lượt, những con gà bỏ sân thóc, những chú vịt xiêm bỏ ao cá, con heo bỏ máng ăn về tụ họp trước sân gần bếp. Ở đó đã có sẵn chú mèo xiêm, chú bò và con lừa mà ông chủ mới mua về, tất cả xếp thành một vòng tròn bao quanh hai cô bé, chú vện và con ngựa. Con vện, trong vai trò của người triệu tập đại hội, lên tiếng giải thích về lý do cuộc họp bất thường này là nhằm giúp Mai Liên và Bích Diệp giải một bài toán đố khó khăn. Và sau đó bài toán được đọc lên:

"- Khu rừng trong làng rộng 16 mẫu..."

Sau khi nghe xong, toàn thể thú vật hiện diện im lặng suy nghĩ. Chú vện nháy mắt nhìn các cô bé đang vui vẻ tràn trề hy vọng. Nhưng mười phút trôi qua, các thú vật nhìn nhau ra chiều thất vọng, những con vịt thì không nghĩ được gì cả còn những con ngỗng có vẻ đau đầu.

- Bài toán có thực khó lắm không?

- Khó lắm chứ – Mai Liên đáp – thực ra chẳng hiểu gì cả.

- Nếu tôi được biết qua, tôi sẽ giúp ý cho.

Bích Diệp đọc lớn: "Khu rừng trong làng rộng 16 mẫu, biết rằng trên mỗi sào người ta trồng 3 cây soài, 2 cây mít và 1 cây mận. Hỏi có bao nhiêu cây mỗi loại?"

Con Vện nói:

- Tôi rất đồng ý rằng đây không phải là một bài toán dễ gì. Nhưng thế nào là một mẫu đất?

Bích Diệp lớn có vẻ thông minh hơn trả lời lưỡng lự:

- Một mẫu đất thì cũng như một sào, nhưng cái nào lớn hơn thì tao không rõ... Tao tin rằng mẫu lớn hơn.

Mai Liên cãi lại:

- Không phải đâu, sào phải lớn hơn chứ.

- Thôi đừng cãi nữa, sào lớn hơn hay mẫu lớn hơn không quan trọng gì cả, hãy đọc lại bài toán xem nào: "Khu rừng trong làng rộng..."

*

Sau khi nhẩm đi, nhẩm lại và thuộc lòng bài toán, vện ra chiều suy nghĩ, thỉnh thoảng vẫy tai, mỗi lần như thế bọn trẻ lại hy vọng thầm, nhưng sau cùng tình trạng có vẻ không tiến triển hơn. Vện hắng giọng nói:

- Khó quá!

Bọn thú vật đồng thanh kêu lên:

- Đó không phải là một bài toán dành cho chúng tôi, không hiểu gì cả, tôi xin bỏ.

Con chó vội la lên:

- Đừng bi quan chứ, ráng nghĩ thêm đi, đừng bỏ rơi các cô bé tội nghiệp.

Con heo lên tiếng:

- Tốt nhất đừng nghĩ gì cả, vì có ích gì đâu?

Con ngựa can thiệp ngay:

- Dĩ nhiên như thế, nhưng tụi mày nghĩ coi, ông chủ thì dữ lắm và các cô bé thật tội nghiệp.

- Không phải thế, tôi muốn làm giúp lắm chứ, nhưng với bài toán này, thì...

- Im lặng.

Bọn thú vật lại bắt đầu suy nghĩ, cố tìm cho ra lời giải đáp, nhưng kết quả không khả quan hơn được. Chị ngỗng càng ngày càng thấy đau đầu, mấy chú bò thì bắt đầu ngáp ngủ, con ngựa thì dù cố gắng hết sức, đầu vẫn lắc qua lắc lại ra vẻ thất vọng. Bỗng nhiên từ xa chị gà mái le te đi tới. Con ngựa chận ngay chị lại và nói:

- Này chị gà mái, bộ chị không nghe còi triệu tập hay sao?

Gà mái chặn họng ngay:

- Tôi mắc đẻ trứng, này anh ngựa, anh đừng ngăn tôi đẻ trứng chứ.

Nói rồi gà mái chen vào giữa đám súc vật. Sau khi chọn được chỗ tốt trên hàng đầu, chị bắt đầu hỏi về lý do buổi họp. Con chó một lần nữa lại phải giải thích rõ ràng và bài toán được đọc lên: "Khu rừng trong làng, diện tích 16 mẫu...". Nghe xong chị gà mái trả lời ngay:

- Được rồi, không biết các anh nghĩ sao, đối với tôi rất đơn giản.

Tất cả tỏ vẻ ngạc nhiên lẫn nghi ngờ, lao xao bàn tán:

- Nó không tìm ra đâu – nó chỉ làm bộ thế – nó cũng biết như chúng ta là cùng – các bạn nghĩ coi nó chỉ là một con gà.

Con chó vội nói:

- Ô kìa, hãy để cho chị gà nói chứ – im lặng đi chú heo và cả chị vịt, chị ngỗng nữa. Nào, bây giờ chị tìm thấy gì chị gà?

Gà mái chậm rãi đáp:

- Tôi nói đơn giản lắm, nhưng tôi ngạc nhiên quá, sao ở đây chẳng ai nghĩ ra cả. Này nhé, khu rừng của làng rất gần đây, vậy thì muốn biết trong đó có bao nhiêu cây mít, bao nhiêu cây xoài, bao nhiêu cây mận, chỉ việc đến đó đếm thì biết ngay chứ gì? – đó, các anh có thấy đơn giản không?

- Ý kiến thật hay.

- Chị gà giỏi lắm.

Mỹ Liên và Bích Diệp thì vui vẻ ra mặt, chúng không ngờ lại có thể dễ dàng như thế. Hai cô bé ôm choàng lấy chị gà, vuốt ve bộ lông trắng muốt của chị và nhét mấy hạt thóc vào mỏ. Những con khác vây chung quanh để khen ngợi. Riêng chú heo không giấu được thán phục, la lên:

- Thật tôi không ngờ, một con vật tệ như chị lại có thể nghĩ được điều đó.

Thế rồi, dẫn đầu nhóm súc vật trong trại, Mai Liên và Bích Diệp tiến về phía khu rừng. Tại đây, các con vật phải học để nhận biết thế nào là một cây mít, một cây xoài và cây mận. Rồi chúng chia khu rừng làm nhiều phần, mỗi con phải phụ trách một khu vực. Chú heo được chia một góc, nơi đó không quan trọng lắm, nên nó ủn ỉn ra vẻ không bằng lòng. Gà mái nhận thấy thế liền nói:

- Ông bạn quí ơi, tôi không anh sẽ làm được gì ở cái góc rừng này, nhưng tôi biết rằng người ta thường nói: "ngu như heo".

Heo cãi lại:

- Con vật tệ kia, mày chỉ biết múa mỏ, không biết làm toán thì thôi còn bắt người ta đi đếm cây.

Chẳng mấy ai chú ý đến con heo nữa, mỗi người mỗi việc chạy lăng xăng đếm từng gốc cây, sau đó về báo lại cho Mai Liên và Bích Diệp ghi vào giấy nháp.

Chị ngỗng báo cáo:

- Hai mươi cây mít, mười cây xoài, tám cây mận.

Chú ngựa:

- Mười lăm cây mít, mười ba cây xoài, năm cây mận.

Chỉ vài phút sau, ba phần tư cây rừng được đếm xong, chỉ còn phần chú heo. Chị gà trắng, chị vịt và chú ngựa được giao nhiệm vụ đếm hết phần còn lại. Bỗng nhiên nơi cuối rừng có tiếng chú heo la lớn:

- Cứu tôi với, cứu tôi với.

Bích Diệp và Mai Liên cùng các con vật theo tiếng kêu chạy lại, thì nhận thấy con heo bốn chân đang run lẩy bẩy, trước mặt hắn, một chú khỉ đột mặt đỏ lòm đang tức giận la hét:

- Loài đần độn, mi ở đâu đến đây phá giấc ngủ của ta giữa ban ngày vậy? Ta sẽ cho mi một bài học.

Trong khi đó, một đàn heo rừng con chạy đến vây chung quanh con heo, thế là chú heo vừa nhẩy vừa la, sợ hãi tột độ. Khỉ đột nói:

- Còn các cô này nữa, các cô không biết sợ sao? Người ta mà thấy các cô vào rừng thì không tránh được đòn đâu nhé.

Hai cô bé có vẻ sợ sệt, nhưng nhìn thấy những con heo rừng nhỏ xinh xắn các cô quên ngay chạy vội đến nâng niu vuốt ve như những con heo nhà. Mấy con heo rừng được ôm trong lòng thích thú và mến chuộng hai cô bé lắm. 

 - Chúng đẹp quá nhỉ, chúng dễ thương nữa chứ. 

Chú khỉ không còn vẻ hung dữ nữa, đôi mắt vui vẻ lại, nhưng vẫn còn giận con heo lắm:

- Đàn heo con đẹp thật, vả lại, chúng vô tư chẳng lo lắng gì cả, nhưng còn con heo ngu muội kia... hai cô bé, các cô dẫn đàn súc vật vào giang sơn của ta với dụng ý gì thế?

- Anh khỉ đột này, bọn ta đến  đây không phải để phá phách gì đâu, để chú ngựa sẽ giải thích cho, bọn ta phải làm một bài toán.

Con ngựa tiếp lời, giải thích:

- Anh có thể tưởng tượng được rằng cô giáo đã ra một bài toán thật dễ không?

- Anh ngựa ơi, tôi phải xin lỗi trước, tôi không hề biết đếm đâu nhé, vả lại anh thấy không, sống ở đây tôi thấy quạnh hiu quá, bọn tôi chỉ có thể ra được ban đêm, do đó đời sống trong làng hầu như xa lạ, tôi thật ngu ngốc chẳng biết gì cả, chẳng hạn thế nào là một cô giáo, thế nào là một bài toán?

Con ngựa được dịp để giải thích. Con khỉ co vẻ thích thú được học lắm và tiếc rẻ không được gởi những con heo rừng nhỏ đến học cô giáo.

- Anh ngựa ơi, bài toán như thế nào?

- Đây, anh nghe cho rõ nhé: "Khu rừng trong làng có diện tích..."

Khi ngựa đọc hết bài toán, khỉ bèn gọi mấy con sóc đang nô giỡn trên cành cây gần đấy lại gần và dặn:

- Các anh làm ơn đếm dùm xem khu rừng này có bao nhiêu cây mít, cây xoài và cây mận, đếm cho mau nhé, tôi chờ các anh ở đây.

Mấy con sóc lao xao:

- Dễ ợt mà, anh khỉ ơi anh tin tôi đi, chỉ mười lăm phút thôi.

Thế rồi chúng chuyền biến mất.

Lúc này thì con heo vẫn bị bầy heo rừng con vây vào giữa. Bỗng nhiên nó chợt nhớ đến công việc được giao phó. Thế là hắn vội vã lách mình chạy đi lo đếm các gốc cây còn lại. Nhưng từ xa, con vịt, con gà mái trắng chạy lại:

- Thôi khỏi mệt xác, anh heo mập ạ, chị vịt và tôi đã chia sẻ công việc của anh rồi.

Mai Liên, Bích Diệp cộng bài toán cuối cùng rồi trịnh trọng tuyên bố:

- Đây là đáp số bài toán, khu rừng làng gồm có 3.918 cây mít, 1.214 cây xoài và 1.602 cây mận.

Con heo xen vào:

- Đúng rồi, tôi cũng nghĩ như thế.

Bích Diệp cám ơn những súc vật đã giúp cô giải bài toán và đặc biệt con gà mái trắng đã đưa ra sáng kiến đầu tiên.

Nắng bắt đầu tắt, vện lên tiếng:

- Mặt trời lặn rồi, chúng ta phải về chứ.

Chú khỉ nhắc:

- Các anh phải chờ một chút, các chú sóc đã mang thêm kết quả về kìa.

Con sóc tuyên bố:

- Khu rừng có 3918 cây mít, 1214 cây xoài và 1602 cây mận.

Mai Liên nói:

- Điều đó chứng tỏ chúng ta không hề lầm, ngày mai cô giáo sẽ cho chúng ta 10 điểm, và ba mẹ sẽ mua cho ta một ngòi viết mới...

Con khỉ nêu ý kiến:

- Này các anh các chị, tôi muốn đến lớp học để xem các cô được khen  thưởng như thế nào.

Các súc vật khác nhao lên tán thành.

- Tôi cũng thế.

- Tôi cũng thích đến trường lắm.

- Thế thì ngày mai, chúng ta cùng đến trường nhé.

Khi ba mẹ từ ngoài vườn trở về, Mai Liên và Bích Diệp đang chơi trong sân. Ba hỏi ngay:

- Sao, bài toán của các con thế nào?

- Thưa ba, bọn con đã làm xong nhưng thật vất vả.

Con heo từ xa chạy lại nói thêm:

- Bọn tôi phải vào tận trong rừng mới tìm ra đáp số.

- Được lắm, nhưng để ngày mai xem cô giáo cho bọn bây mấy điểm, chúng mày vốn hay cẩu thả lắm, tao biết.

Bích Diệp và Mai Liên cãi lại:

- Không đâu ba, chắc chắn đúng mà.

Một lần nữa con heo lại xen vào:

- Chính con sóc đã đi đếm lại mà ông chủ.

Ba gắt với nó:

- Con sóc? – làm gì có sóc ở đây, thôi đi heo, mày về chuồng mau đi không tao cắt tiết mày bây giờ. 

 

Sáng hôm sau, khi đến lớp học, cô giáo ngạc nhiên vô cùng vì xen lẫn trong đám học trò bé nhỏ của cô còn có ngựa, heo, gà, vịt, chó và trên cành cây giữa sân một chú khỉ đang trố mắt nhìn cô. Cô giáo đang định la lên, thì Mai Liên và Bích Diệp vội chạy đến giải thích:

- Thưa cô đừng sợ, con khỉ này dễ thương lắm.

Các thú vật chạy lại và chó đại diện nói:

- Thưa cô chúng tôi không muốn làm bận rộn cô, nhưng chúng tôi nghe nói lớp học thích lắm nên chúng tôi muốn xin cô một ân huệ.

Cô giáo lưỡng lự, nhưng rồi quyết định cho cả bọn vào lớp.

- Tốt lắm, bọn ta sẽ trở nên giỏi giang hết.

Thế rồi, các con vật sắp hàng một theo nhau vào lớp. Con chó, con khỉ và heo được ngồi gần các cô học trò, chú ngựa vì to lớn quá phải đứng dưới cuối lớp, còn con gà mái trắng được leo lên chồng hồ sơ trên bàn. Lớp học bắt đầu với bài tập viết và sau đó, một bài học lịch sử. Các thú vật thích thú nghe cô giáo kể chuyện Trần Quốc Toản dù còn bé mà chí khí cao. Khi nghe tới đoạn Trần Quốc Toản vì tức không được tham dự cuộc họp mà bóp vỡ trái cam trong tay, chú Heo có vẻ thèm thuồng lên tiếng:

- Tại sao có cam không ăn lại bóp uổng như thế, thưa cô giáo?

Con khỉ có vẻ bất mãn:

- Thật ngu như heo, mi lúc nào cũng nghĩ đến ăn.

Thế rồi khỉ bèn tát cho heo ta một cái nên thân. Heo bỏ chạy, khỉ đuổi theo dưới gầm bàn. Khỉ đuổi heo, vừa chạy vừa la làm lớp học tán loạn. Ngựa và chó vội vã can thiệp. Khi trật tự được vãn hồi, khỉ chạy lên xin lỗi cô giáo:

- Tôi thật vô lễ quá, nhưng con heo khốn nạn này nó không cho tôi học.

Cô giáo viết lên bảng:

- Khỉ không điểm hạnh kiểm. Heo không điểm hạnh kiểm.

Heo và khỉ buồn lắm, nhưng cô giáo thì không muốn bỏ đi tí nào. Trái lại, gà mái trắng, chó và ngựa được 10 điểm hạnh kiểm vì đã tỏ ra ngoan ngoãn và có công giữ lại trật tự lớp học.

Sau giờ chơi là giờ toán. Cô giáo hỏi:

- Có ai giải được bài toán hôm qua không?

Chỉ có Mai Liên và Bích Diệp giơ tay, nhưng khi nhìn vào đáp số cô giáo lắc đầu. Rồi cô cho hai cô bé điểm xấu. Cô bắt đầu giảng giải bài toán, nào là một mẫu có 10 sào, nào là sao phải nhỏ hơn mẫu... như vậy đáp số bài toán là 4800 cây mít, 3200 cây xoài và 1600 cây mận. Chị gà trắng không bằng lòng, hỏi cô giáo:

- Thưa cô, tôi chắc rằng cô đã lầm, vì trong rừng chỉ có 3918 cây mít, 1214 cây xoài và 1602 cây mận, chính chúng tôi đã đếm lại đến hai lần, nếu cô không tin...

- Này chị gà, đây là lớp học, mà chúng ta làm toán tức là học lý luận chứ.

- Không thể được, thưa cô, chúng tôi đã mất cả một buổi chiều để đếm mà.

Chó, heo bổ túc ý của chị gà:

- Đúng thế, thưa cô giáo.

Khỉ nói:

- Chính các con sóc của tôi đếm từng thân cây một.

Cô giáo lại phải giải thích cho các con vật rằng đáp số bài toán không thể so với thực tế được. Mai Liên và Bích Diệp thì không bằng lòng.

Lúc đó, ông giám học đi qua lớp. Thấy ồn ào, ông ghé mắt nhìn vào và cũng ngạc nhiên với lớp học có những con vật lạ lùng như thế. Cô giáo kể lại đầu đuôi câu chuyện. Sau khi hiểu rõ, ông yêu cầu cô giáo cho Mai Liên và Bích Diệp 10 điểm vì dẫu sao hai cô bé cũng đã lo lắng bổn phận và bỏ rất nhiều công phu cho bài toán.

Trên đường về, hai cô bé hớn hở vô cùng vì chắc chắn ba mẹ sẽ phải mua cho hai cô cặp ngòi viết mới. Và các thú vật thì vui vẻ vì hôm nay được đến lớp học.

TRƯỜNG KỲ       

(Trích tuần báo Thiếu Nhi số 65, ra ngày 19-11-1972)