Các em thân mến,
Trong bữa họp mặt vừa qua nhân dịp kỷ niệm một tuổi của tuần báo Thiếu Nhi tổ chức tại Trung Tâm Văn Bút Việt Nam, một em đã hỏi chúng tôi: Người Trung Hoa thường hay tự hào có một nền Văn hóa cổ nhất thế giới và có đến mấy nghìn nghi lễ khác nhau, sao hiện nay cháu lại thấy các ông chủ tiệm ăn, các ông chủ hàng thịt lúc nào cũng chỉ mặc một chiếc quần đùi để tiếp khách, bán hàng, hình như họ muốn khoe cái bụng phệ, cái "thùng nước lèo" to tướng của họ cho công chúng xem. Vậy bác nghĩ thế nào về người Trung Hoa?
Các em thân mến,
Nước Trung Hoa đúng là một nước có một nền văn hóa lâu đời nhất thế giới. Nhưng tiếc rằng xứ họ quá rộng, dân họ quá đông, ít có vị vua nào có đủ khả năng thống nhất được xứ sở đem đến cho dân chúng sự an cư và tiến bộ. Giặc giã thì triền miên từ đời này, qua đời khác, dân chúng không được giáo dục đúng mức, nên hồi thế kỷ 19 và đầu thế kỷ 20, họ bị các cường quốc Âu Mỹ xem thường.
Chúng tôi cũng xin các em không nên phê bình quá vội vàng một dân tộc khi các em mới nhìn thấy hành động của một vài cá nhân vô trách nhiệm, không nghĩ đến quốc thể họ.
Nếu các em có dịp viếng Trung Hoa, như Đài Loan, các em sẽ thấy dân trí người Trung Hoa tại đây rất cao.
Nhìn lại cuộc sống của người Việt Nam chúng mình, chúng ta không khỏi đau lòng thấy còn rất nhiều người Việt chúng ta không ý thức trách nhiệm đối với xứ sở, không nghĩ đến quốc thể, nên có những hành động không đẹp làm cho người ngoại quốc mỗi khi nhìn thấy có ấn tượng không hay về dân tộc Việt Nam chúng ta.
Đồng bào chúng ta thường hay vứt rác bừa bãi ra ngoài đường, xem công lộ là nơi chứa rác. Chúng ta thường thấy nhiều chuột chết vứt ngay giữa đường đi, được xe cộ qua lại cán nghiền nát ra từng mảnh vụn. Trời nắng làm khô các mảnh thịt chuột, có khi chứa đựng đầy vi trùng nguy hiểm, như vi trùng dịch hạch và gió cuốn những mảnh thịt nhỏ vụn bay đi tứ tung, bay vào các tô phở bày bán ở vệ đường, các gói xôi, miếng bánh của chị hàng rong, vào buồng phổi của khách bộ hành.
Đồng bào chúng ta cũng thường hay thản nhiên khạc nhổ ở ngoài đường, trong rạp hát, nơi quán ăn, thản nhiên như chúng ta hít khí trời để sống vậy.
Chúng ta cũng thường hay thấy một số người mình vào rạp hát nằm ngả nghiêng trên ghế và đưa chân gác lên ghế trước mặt, chuyện trò huyên náo không nghĩ gì sự phiền toái của những người ngồi bên cạnh.
Chúng ta cũng thường thấy đồng bào ta chen lấn để nhận một vật gì như lấy biên nhận hoãn dịch hay mua một vé xem hát.
Chúng tôi không thể kể ra tất cả hành động làm hại đến quốc thể chúng ta trên bức thư ngắn ngủi này.
Chúng tôi chỉ mong các em ngoài việc cố gắng học hành để khi các em lớn lên các em có thể giúp đỡ nhiều cho quê hương, các em nên tránh những hành động hại đến quốc thể chúng ta như không giữ vệ sinh chung, không giữ gìn trật tự ở những nơi công cộng, các em lúc nào cũng nên ăn mặc chỉnh tề và nói năng lịch sự, để xứng đáng là một công dân Việt Nam.
Thân mến chào các em
NGUYỄN HÙNG TRƯƠNG
(Trích tuần báo Thiếu Nhi số 53, ra ngày 28-8-1972)
