Con Sứa

 Chúng ta thường gặp sứa trôi bồng bềnh trên mặt nước hay nằm trên bãi cát ven biển. Sứa có hình nấm, óng ánh và trong suốt mà người ta tin rằng đó chính là thủy tinh do bàn tay nghệ sĩ huyền nhiệm của biển khơi tạo thành.

Nếu đụng vào chúng tức khắc chúng ta hết muốn tìm hiểu chúng kỹ lưỡng bằng xúc giác vì đầu ngón tay chúng ta sẽ nhức nhối như bị lửa bỏng.

Trên đầu chúng (phần hình chiếc dù hay cái chuông) thường được bao bọc bởi chất kim tuyến tím hay xanh lơ. Tuy vậy khi phơi gió chúng vẫn bị mất đi hình dáng tròn trịa hòa hợp và vẻ óng ánh của chúng để thối thân thành khối chất sền sệt coi hết sức thảm thương.

Sứa là xoang trường động vật (như san hô) và cũng như bọt biển hay sao biển sứa thuộc nhóm thực trùng.

Sứa là loài vật có hai mặt da và hai trục đối xứng chứng tỏ đã có một cơ thể phức tạp trong giai tầng động vật. Ở đây phần hình chuông được treo một lưỡi chuông mà tận đỉnh lưỡi chuông này là cái miệng. Phần hình chuông được gắn nhiều sợi tua. Chính giữa là bao tử được nối kết với các bộ phận khác của chuông bởi những rãnh xương.

Người ta có thể thấy chung quanh mu chuông của nhiều loại sứa một lớp mỏng rời gọi là màng.

Nơi tất cả mọi loại sứa đều có những khoang sắc tố giúp chúng giữ thăng bằng khi trôi lềnh bềnh, và một hệ thống thần kinh gồm hai sợi xoắn ràng buộc với các cơ quan cảm giác dù rất là sơ sài nhưng thật bén nhậy khi bị đụng tới hay gặp các chất hóa học.

Về cách dinh dưỡng, có người tin là vì sứa trong suốt nên được tạo thành bởi tổ hợp ánh sáng và sóng quang. Nhưng thực tế chúng đã tỏ ra rất tham ăn và ăn hầu như không ngừng. Không những chúng ăn loài phù du mà khi có thể chúng còn ngốn luôn những con cá nhỏ. Những sợi tua mang con mồi sống động vào bên trong chuông. Lưỡi chuông lập tức quấn lấy con mồi và thanh toán hết. Sứa di chuyển rất đặc biệt. Nó tiến tới bằng cách giương lên cụp xuống phần hình chuông.

Khi đụng vào sứa vô ý hay cố ý chúng ta cảm thấy như bị lửa bỏng là vì chất bỏng được tiết ra bởi những hạch đặc biệt. Chất này trải rộng quanh con sứa để giết hoặc làm tê liệt những nạn nhân bé nhỏ của nó và làm tiêu tán ý định thủ tiêu nó của những kẻ thù đang đói bụng.

Đôi khi sứa trôi bồng bềnh hàng ngàn con trên mặt bể vào lúc dịu sóng hoàng hôn hay ban đêm : mặt biển như được thắp sáng bởi những tia bạc lân tinh ma quái tựa hồ như bóng của những bữa tiệc liên hoan kỳ lạ nào đó dưới biển sâu được chiếu lên mặt nước.

 

LÊ XUÂN NHO sưu tầm     

(Trích tuần báo Thiếu Nhi số 10, ra ngày 17-10-1971)