Trên mặt nước trong veo, đàn cá bạc đua nhau đớp nước. Chúng lần lượt nhô lên, lướt xuống, đồng thời, vô số bong bóng nhỏ tỏa ra liên tiếp, nhịp nhàng trong yên lặng... Bỗng vài chiếc lá vàng sẽ rơi làm xao động mặt nước, vẽ thành những chiếc vòng lan rộng ra, kế tiếp mãi không ngừng. Bầy cá nghe động lẩn vào trong để lại sự tiếc ngơ, tiếc ngẩn của một chú chim bói cá xanh biếc đang đậu trên một nhánh cây lả cành trên làn nước...
Từ trưa đến giờ, bói cá cha – chính nó – vẫn kiên nhẫn rình mồi. Bói cá cha vừa đến đây thì đàn cá cũng vừa xuất hiện ; chúng đùa giỡn trong làn nước trong vắt, có vài con nghiêng mình để lộ mảnh bụng đầy vẩy bạc lấp loáng. Tuy thế chúng cũng rất khôn ngoan, chỉ đùa trong làn nước và ít khi ngoi mình lên trên. Có nhiều lúc chúng nhô lên, bói cá cha định ra tay thì chúng lại chúi xuống, êm như nhung làm bói cá cha ức lắm...
... Bị phá đám bất ngờ, bói cá cha hậm hực mãi nhưng cũng kiên nhẫn rình mồi. Chú nhủ thầm: "Thà kiên nhẫn ngồi đây mà có thức ăn đem về cho con còn hơn là bỏ về để nhìn lũ con đói khát".
Nhắc đến con, bói cá cha thấy cảm động. Một niềm thương len vào hồn làm tim chú se thắt lại. Bốn đứa con thơ : bốn đứa con mất mẹ!... Tội nghiệp! Chúng còn bé quá chưa có thể kiếm được thức ăn. Ngày ngày chú phải đơn thân đi kiếm mồi và có khi chú ra về với tấm thân rã rời để nhìn đàn con gào lên vì đói. Trời ơi! Chú có bao giờ ngờ rằng mình có thể bất lực như thế nầy đâu "Phải chi giờ nầy mẹ lũ trẻ lại về!" bói cá cha lẩm bẩm. Chú con nhớ khi mới gặp thím bói cá duyên dáng trong màu lông xanh biêng biếc, cái màu thu hồn chú vào trong... Rồi chú và thím trở thành vợ chồng và kết quả là bốn đứa bé ra đời...
Hồi đó gia đình chú sống trong dư dả và êm ấm. Vợ chú tỏ ra đảm đang ; hằng ngày hai vợ chồng chú chia tay nhau đi kiếm mồi, đến trưa thì lại đoàn tụ trong chiếc tổ lót trên đám sậy. Đời sống gia đình chú cứ trôi qua như nước chảy qua cầu: đều đều và bình thản.
Rồi một sáng kia, vợ chú ra đi và chẳng bao giờ về với chú nữa! Hôm đó, vừa chia tay vợ được một lúc, chú bỗng nghe tiếng rú đau thương mà âm thanh thì quen thuộc lắm. "Có lẽ nào?" chú không dám nghĩ tiếp và quạt cánh bay về hướng có tiếng kêu.
Chú bỗng thét lên một tiếng kinh hoàng khi vừa nhìn thấy vợ chú mình bê bết máu đang dẫy dụa trong tay một thằng bé con. Vợ chú vùng vẫy mong thoát ra khỏi nắm tay rắn chắc của thằng bé, mồm cầu cứu bằng những tràng dài thê lương... Trong giây phút ấy, máu thù hận sôi bùng lên, chú không cần biết trời đất là gì nữa, chú xông thẳng vào thằng bé để cứu vợ ra. Nhưng thằng bé đã nhanh nhẹn buông tay, viên sỏi theo đà ná vèo đến phía chú. Hoảng hốt, chú nhảy tránh ra xa, buông một tia nhìn căm hờn trong khi thằng bé phá lên cười:
- Ha... ha... ha...! Ngon nhào vô lãnh kẹo đi mậy! Thứ chim như mầy mà rô ti đi thì khỏi chê! Ha ha...!
Vừa buông chuỗi cười ngạo nghễ vừa nắm chặt vợ chú bước đi, mặt thằng bé tươi tỉnh vì được món bở. Vợ chú thì rên rỉ không ngừng làm chú bối rối không biết tính sao... Chú chỉ biết bay theo thằng bé và cất tiếng than thảm não. Vợ chú quay lại nhìn chú với đôi mắt lờ đờ như cầu cứu. Chú – như kẻ mất hồn – định xông đến mổ vào đôi mắt kẻ thù thì giọng vợ chú yếu ớt cất lên như chẳng còn một chút sinh lực:
- Mình đừng lo gì về em cả... Tai ương chẳng qua số mạng... Mình hãy về lo cho lũ con và nhớ bảo trọng lấy thân... Bây giờ nếu mình cố theo em thì chỉ tổ phí công vô ích!!!
Ừ! Có lẽ mọi cố gắng đều vô ích – bói cá cha tự nhủ – việc xảy ra đã không cứu vãn được thì tốt hơn là nên quay về, than khóc hay liều lĩnh bây giờ chỉ bằng thừa... Nếu mình có bề nào thì lũ con sẽ ra sao?...
Với ý nghĩ đó, chú buồn nản quay về trong khi thằng bé vừa khuất sau những thân tre xanh um.
... Và từ đó, chú đơn thân đi tìm mồi với cõi lòng nguội lạnh, bơ vơ. Chú đi kiếm ăn cho lũ con chứ thân mình, chú đâu có kể đói no: chú sống chỉ vì con!...
Ngoài kia, ánh tà dương sắp tắt. Như người vừa tỉnh cơn mơ, chú vỗ cánh bay đi: "Không thể để cho con ta đói nữa!... Phải tìm cho ra mồi trước khi trời tối hẳn!..."
*
Trên bãi, cạnh một lùm sậy um tùm đang uốn mình trước làn gió biển, bốn con chim bói cá đang nhảy nhót. Trong lúc nầy – giữa cảnh hoàng hôn – bóng xanh linh động của chúng nổi bật lên giữa màu tro của nước và vàng của bãi cát.
Đó là bốn đứa con của chú chim bói cá đáng thương. Gia đình bói cá ở trong một chiếc tổ xinh xắn, lót trong bụi rậm. Lúc còn ở trong tổ, mấy con bói cá còn non nầy gào khóc vì cả ngày nay, chúng chẳng có một miếng nào lót dạ. Bói cá anh thấy thề liền dỗ em và dẫn chúng ra bãi chạy chơi cho đỡ đói.
Trước sáng kiến của anh, lũ bói cá em vừa gào vừa chạy làm bầu không khí nhộn hẳn lên, phá ta sự yên lặng cố hữu của bãi biển lúc hoàng hôn. Nhưng chỉ được một lúc, bói cá con nhỏ nhất ngồi bệt xuống bãi cát, mếu máo:
- Em không chơi nữa đâu... em đói quá!...
Bói cá anh dùng mỏ đỡ em dậy và dỗ dành:
- Nín đi em... chỉ một lát nữa ba về là có thức ăn ngon. Đứng dậy đi em, chạy chơi vui lắm mà. Này một... hai... ba!
- A! Ba đã về rồi anh cả ơi!...
Tiếng lũ bói cá em đột nhiên reo lên.
Rồi như một cơn lốc, chúng tranh nhau chạy đến bãi cát khi cha chúng đang từ từ đáp xuống. Chưa đến nơi chúng đã giục:
- Chia thức ăn cho chúng con đi ba! Chúng con đói lắm rồi!...
Trước sự vui mừng của con, bói cá cha cảm thấy lòng mình như tê dại hẳn đi. Cả một buổi chiều như hôm nay, bói cá cha đã qua bao nhiêu con sông, bao nhiêu đồng ruộng mà chẳng tìm thấy được một tí thức ăn nào cho lũ con. Bói cá cha thở dài, lặng lẽ đếm những bước chậm chạp lên một cái gò đất.
Trong thứ ánh sáng lờ mờ của buổi tối, bóng đen của bói cá cha in đậm nét trên chiếc gò cao. Bói cá cha thờ thẫn ngước nhìn trời với đôi mắt buồn bã...
Thời gian như ngừng lại trong cái yên lặng đến rợn người nầy. Bói cá cha từ từ quay mặt xuống, ngắm lũ con rất lâu. Rồi chừng như đã quyết định, bói cá cha dang rộng đôi chân, dùng chiếc mỏ bén thay gươm, chú nghiến chặt mỏ vạch một đường và banh rộng hai làn da bụng... Máu tươi trào ra như suối nhuộm đỏ cả ngực trước, làm hồng cả bộ lòng vương vãi ra ngoài...
Hình như chỉ chờ có thế ; cơn đói đã làm cho lũ bói cá con quên tất cả, trước mắt chúng chỉ còn là một miếng mồi béo bổ. Chúng dùng mỏ lục lọi, đứa giành bộ lòng, đứa giật tim gan... Rồi chúng nhai nhồm nhoàm, nuốt vội vã, máu me vương đầy mặt...
Trong một tâm hồn cao thượng, trong tình cha con thắm thiết, bói cá cha quên hẳn cả đau. Bói cá cha hết nhìn máu mình đổ ra lại ngắm đàn con thỏa thê ăn uống với đôi mắt âu yếm. Rồi không một tiếng kêu, tấm thân đồ sộ của bói cá cha lảo đảo, cuối cùng thì gục ngã và lăn từ gò cao xuống làn nước biển đen ngòm...
Trơi ơi! Tình cha con là cái gì mà thiêng liêng thế? Bói cá cha sau một buổi hoài công đã hiến cả thân mình cho lũ con đói khát! Chính bói cá cha đã lấy cái chết để đổi một bữa tiệc cuối cùng: buổi tiệc mang tình thương vô bờ của một người cha khốn khổ...
Ngoài kia, mặt nước đen ngòm hình như cau mặt lại, và trên không, muôn vì tinh tú như ngừng hẳn tiếng ca để chớp mau đôi mắt ướt...
HUYẾT PHƯỢNG TÂM
(cảm tác theo "Le Pélican"
của thi sĩ A. de Mosset)
(Trích từ tạp chí Tuổi Hoa số 40, ra ngày 1-3-1966)
