Một
Giảng xong bài toán, cô giáo Hòa nhìn Trí, cười:
- Thế nào, còn thắc mắc gì nữa không?
- Thưa Cô không ạ. Con cám ơn Cô.
Trí về chỗ thu xếp sách vở vào cặp. Lớp học chỉ còn lại Trí và cô Hòa. Bạn bè đã về hết, chỉ có Trí là nán lại xin cô giảng nốt bài toán mà Trí gặp phải nhiều thắc mắc. Trí đến vòng tay thưa cô, và chạy nhanh ra ngoài. Cô Hòa nhìn theo, mỉm cười, thoáng một chút hài lòng.
Cô cũng sửa soạn để ra về. Nhưng cô còn muốn đứng lại thật lâu, trên bục gỗ, để nhìn xuống những dãy ghế bàn yên lặng. Trước đây năm phút, như mọi ngày, bầy trò nhỏ ngồi đầy cả lớp, líu lo như bầy chim. Chúng nó đọc, viết, và ca hát. Mỗi ngày hoạt cảnh ấy đều diễn ra, nhưng không làm cô chán. Trái lại, cô càng yêu mến hơn. Nhất là, trong lớp có cậu bé Trí thật nổi bật nhờ trí thông minh, sự lanh lẹ và tính tình hiền lành. Cô Hòa cảm thấy có lẽ cô thương Trí hơn hẳn mọi đứa học trò khác. Cô có hơi thiên vị chăng? Không tránh được. Bởi cô nhiều tình cảm. Không có một việc gì không làm cô suy nghĩ. Ngày xưa cô hằng ao ước có một đứa con như vậy. Cô tưởng tượng trong đầu, một đứa con trai, nhanh nhẹn, thông minh nhưng phải cộng thêm sự hiền lành. Trí giống hệt đứa con trai tưởng tượng ấy. Cô thương nó nhất là vì vậy, vì đứa con trai tưởng tượng kia không bao giờ chào đời, vì chồng của cô đã chết giữa lúc cô đang ở trong những ngày hạnh phúc nhất.
Cô Hòa khe khẽ thở dài. Chuyện đã qua như một giấc chiêm bao. Cuộc sống bây giờ đơn độc và phẳng lặng. Cô quyết sống làm một người chung thủy và nguồn vui duy nhất của cô là bầy trò nhỏ của trường này. Tự nhiên cô cầm lấy một mẩu phấn thừa, vẽ lên bảng một vòng thật tròn, rồi chấm một chấm lớn ngay tâm điểm. Cô mỉm cười một mình. Cô sẽ sống trong khuôn khổ của cô đến trọn đời – một nhà giáo. Sẽ sinh nghề, và sẽ tử nghiệp (?)
Cánh cửa lớp khép lại sau lưng cô Hòa. Cô ôm chồng vở của học trò đi về phía phòng ông Hiệu trưởng. Nghe chồng vở nặng và hương giấy học trò như có quyện mùi sữa. Cô thấy vui vui trong lòng và bước nhanh. Buổi trưa mùa thu, nắng không gắt, chỉ đủ làm trong trẻo bầu không khí mến yêu trong sân trường.
Một cô giáo đi lại, chào cô Hòa:
- Chào chị. Hôm nay chắc chị bận lắm?
- Vâng. Cô cứ nhìn chồng vở này thì biết.
Cô giáo nọ kêu lên:
- Chao ơi! Chị còn chấm bài ở nhà nữa, thì giờ đâu mà nghỉ?
Cô Hòa cười:
- Thế mới vui chứ cô! Tôi có cái thú xem vở học trò như… xem truyện.
- Em phục chị đấy! Nhưng chị nhớ nghỉ ngơi. Lúc này chị hơi ốm đấy nhé!
- Cám ơn cô. Cô lo cho tôi quá!
Hai người chào nhau đi. Những câu xã giao tuy không thân mật lắm nhưng cũng chứng tỏ được rằng những người đồng nghiệp thường để tâm đến cô Hòa và quý mến cô. Họ thường bày tỏ sự mến phục tính điềm đạm của cô và nếp sống đơn chiếc mực thước mà cô đã chấp nhận từ mấy mươi năm nay.
Cô Hòa bước xuống sân, đến bên xe của cô. Cô nhẹ nhàng đặt chồng vở lên nệm ghế sau, rồi ngồi vào chỗ lái. Tiếng máy nổ nghe cũ kỹ, như hình dáng chiếc xe của cô. Nó cũng ốm yếu, già nua và chung thủy như cô vậy. Cô lái xe chạy từ từ ra khỏi cổng trường, và gật đầu chào người gác-dan. Rồi lại nghĩ đến Trí, lại nghĩ đến đứa con trai tưởng tượng. Giờ này có lẽ Trí đang ở trên đường về nhà. Chốc lát nữa nó sẽ ngồi trước bàn ăn với ba má. Cảnh đầm ấm biết là bao!
Nhưng cô giáo Hòa không ngờ, rằng chính lúc đó, cậu bé Trí đang băng nhanh qua đường, sơ ý không nhìn thấy một chiếc xe hơi đang chạy trờ tới. Chiếc xe đang ngon trớn phải thắng gấp vì một đứa bé. Tiếng rít của bánh xe siết xuống mặt đường nghe chát tai. Trí té xuống trước mũi xe. Trí nghe như dưới chân có một cảm giác đau nhức thấu tận óc. Rồi thì toàn thân tê dần. Trí chìm vào hôn mê.
Hai
Tụi trẻ nhỏ chơi giỡn trước đường vọng vào tiếng cười nói làm em thấy rộn ràng theo. Em muốn bước đến gần chiếc cửa sổ kia, nhìn ra đó một tí. Nhưng mà không được. Một bên chân em bị băng bột cứng ngắc. Má dặn em không được đi đâu cả, cần gì thì phải gọi má. Hôm đầu tiên biết mình phải băng bột, em khóc ngon lành. Thế này thì phải nằm một chỗ rồi, không được đi học, không được đi chơi, cũng không được tự do đi đây đó trong nhà. Thật tù túng làm sao! Nhưng phải đành vậy, tai nạn xảy đến cho mình mà! Lần đầu tiên em lưu ý đến chữ “tai nạn”, vì nó đã xảy đến cho chính em. Tới bây giờ em cũng không nhớ rõ hôm xảy ra “tai nạn”, nó như thế nào nữa. Chỉ nhớ rằng hình như em đang băng qua đường, thì nghe một tiếng rít. Em ngã xuống, chưa cảm thấy gì, mà thấy như có một khối vuông vức ở ngay bên người mình. Mắt em tối lại, và rồi chợt nghe như chân mình muốn đứt ra. Rồi hết. Em không biết gì nữa.
Thật là kinh hoàng, mà cũng thật là ngộ nghĩnh, như một trò chơi. Vậy là em biết “tai nạn” nghĩa là gì rồi! Cái gì có thể làm cho người ta đau đớn, người ta khổ sở, hoặc người ta tốn kém tiền bạc, thì gọi là “tai nạn”. Em chỉ có thể hiểu như thế rồi thôi. Bây giờ em đang nghĩ đến bọn trẻ ngoài kia. Chúng nó đang chơi “u mọi”, em đoán chắc như vậy, vì em nghe chúng nó “u… u…” luôn miệng. Trò này không thích mấy. Em dẫn ý nghĩ đến lớp học. A, giờ này cô Hòa đang cho các bạn làm thủ công chăng? Cô đã nhận được giấy xin phép của ba má chưa? Cô biết em bị xe đụng chưa? Cô có buồn không? Và cô có nhìn xuống chỗ ngồi của em mà thấy nhớ em không? Mới trưa hôm nào em nán lại xin cô giảng thêm toán đây mà. Tại em cả, nếu em về sớm, thì đâu gặp chiếc xe hơi quái ác đó. Em thấy tiếc, và thấy buồn. Bây giờ thì em bất lực, ngồi ở đây chờ đợi đến bao giờ? Bao giờ thì xương em mới liền lại? Bao giờ thì bột được cắt ra, và em chạy nhảy như xưa? Chao ơi! Chắc là phải chờ lâu lắm.
Má đi vào phòng, đem cho em một khúc bánh mì. Má ngồi bên cạnh, nhìn em ăn, và dường như má rưng rưng khóc. Em thương má quá chừng. Má lo cho em, đêm hôm qua không ngủ vì em làm sốt, bây giờ mắt má thâm quầng. Cả ba nữa, ba lo chạy tiền để lo thuốc cho em. Em nghe ba má nói với nhau, coi chừng em bị đi “cà nhắc”. Ôi chao! Em mới là đứa con đầu của ba má, đứa con cưng duy nhất hiện giờ, mà rủi mang tật, thì tội cho ba má biết bao! Nghĩ thế rồi tự nhiên em buột miệng nói với má:
- Má ơi, chân con không bị tật đâu, má há!
Má hơi ngạc nhiên, rồi má ôm vai em, ngọt ngào:
- Ai nói con vậy? Làm sao con bị tật được. Con ráng nghỉ cho mau lành, rồi con đi đứng như thường.
Má hôn em một cái trên trán, rồi má đứng lên, nói:
- Con nằm đây nhé! Má đi nấu cơm cho ba về ăn.
- Dạ.
Má đã khuất sau cửa phòng. Em ngả người nằm xuống, đắp chăn lên tận ngực. Em nhìn tấm màn cửa khẽ lay động bởi làn gió ngoài kia, nghĩ đến con đường mọc đầy cây còng, có lũ trẻ nhỏ đồng lứa đang giỡn vui. Em nghe lòng nao nao, nghe đầu óc lãng đãng như muốn rủ rê hồn đi xa.
Có tiếng động ở đầu giường. Chắc má trở lại cho em cái kẹo? Em quay đầu lại để nhìn. Không phải má. Nhưng là một thằng bé. Em hơi ngạc nhiên. Nhỏ này ở đâu vào đây vậy nhỉ? Em bỡ ngỡ hỏi nó:
- “Ấy”… làm gì vậy?
Thằng bé nói tỉnh bơ:
- Tìm “bồ”.
Em càng ngạc nhiên hơn:
- “Bồ” gì?
Nó chỉ vào em, nói:
- “Bồ” là… “bồ” chứ ai!
- Tôi hả?
- Ừ.
Em hơi nhỏm người dậy:
- Tôi đâu có quen với “ấy”.
Thằng bé nhún vai một cái rồi quay đi. Em nghe như có tiếng nó cười khẩy. Một nỗi gì như là bực tức nổi lên. Em hơi gắt với nó:
- Sao “ấy” không trả lời? “Ấy” vào nhà tôi mà có thưa má tôi chưa?
- Thưa?
Thằng bé hỏi lại mà vẫn quay lưng về phía em. Em thấy cái mái tóc nó, và cái gáy của nó quen quen. Chẳng lẽ nó là một đứa bạn nào học với em hồi lớp một, lớp hai mà em đã quên? Hay nó là một đứa hàng xóm mà em ít gặp?.. A, đúng rồi, bọn trẻ chơi “u mọi” ngoài kia… Chắc nó chơi chán, rồi vào nhà em chứ gì! Vậy thì nó ngang thật. Em lại hỏi nó:
- “Ấy” đang chơi ngoài kia phải không?
- Không.
Thằng bé đáp cộc lốc làm em cụt hứng. Em toan gọi má, nhưng thằng bé đang quay lại. Ô kìa! Em có nhìn lầm không? Nó đang ngó em chăm chăm. Và em cũng đang nhìn nó không chớp mắt. Nó giống hệt em. Mái tóc đó, gương mặt đó, và cái cổ cao “như cổ cò” cũng giống em luôn. Em sững sờ, ngỡ mình nằm mê. Không, em không có nằm mê. Dưới nhà bếp có tiếng má em đang khua xoong nồi vẳng lên thật rõ và có tiếng của con mèo Na đòi ăn ở nhà ngoài. Em cũng không nằm mê, vì em vẫn cảm thấy ở chân mình cảm giác nhức nhối của mấy ngày qua. Thằng bé đang đi đi lại lại trước mắt em, dáng nó vô tư lắm. Trời ơi, em không ngờ lại có một đứa giống em như tạc. Em lắp bắp:
- “Ấy”… “ấy” là ai?
Lần này thằng bé ngồi phịch xuống giường, cười rung cả nệm. Em khó chịu, hơi lách mình sang một bên. Em nghe tiếng cười của nó như ngàn mảnh thủy tinh nhọn đâm vào tai em.
Cười chán, nó nhìn em, rồi nó nắm lấy tay em. Kỳ lạ làm sao, em thấy bàn tay nó với bàn tay em giống nhau quá chừng. Năm ngón tay mũm mĩm, và móng tay thì hơi hếch lên – mà em vẫn nghĩ rằng ít người có kiểu móng tay đặc biệt đó. Nó giống em toàn diện, chỉ khác là nó không bị thương ở chân mà thôi. Tự nhiên em không thấy ghét nó nữa – chẳng ai ghét một người giống mình như đúc bao giờ. Mà em thấy vui vui, ngộ ngộ. Chẳng là hồi lên ba, em vẫn thường ao ước có một “thằng em bé” để chơi, hoặc có một thằng tí hon biết cử động để em “điều khiển” nó. Em là đứa con nít duy nhất trong nhà, nên em lẻ loi lắm. Bây giờ tự nhiên có một đứa giống y mình vào nhà mình, lẽ nào em đuổi nó ra? Em lấy giọng êm dịu bảo nó:
- “Ấy” ở đây chơi với tôi nhé!
- Dĩ nhiên.
Thằng bé này láu quá chừng. Nhưng không sao, em sẽ nói phải trái cho nó nghe. Em chống tay ngồi dậy, hỏi:
- Nhà “ấy” ở đâu?
- Ở đây.
- Trong xóm này hở?
- Ở đây, ở nhà này.
Em tròn mắt nhìn nó. Trong tâm trí em bắt đầu hiện ra những điều quái gỡ. Bây giờ đến phiên thằng bé dịu lại. Nó toan nói với em một điều gì, bỗng nghe có tiếng má ho ngoài cửa. Thằng bé lùi lại gần tủ áo cạnh đầu giường em.
Má mở cửa phòng bước vào, hỏi:
- Con không ngủ hở Trí?
Em lắc đầu, rồi như một phản xạ, quay lại nhìn phía tủ áo. Thằng bé không còn ở đó.
Má thấy em ngơ ngác, bèn hỏi:
- À, con chói mắt phải không? Để má đóng cửa sổ lại, con ngủ đi, khi nào ba đi làm về má sẽ gọi dậy.
Em không biết nói gì hơn là gật đầu. Ánh sáng bị chận lại bên ngoài cửa sổ. Em nghe má đi dần ra cửa rồi em ngơ ngẩn trong bóng tối mông mênh.
Có tiếng động ở bên giường làm em giật mình. Giọng thằng bé cất lên:
- “Bồ” buồn ngủ hở?
Bây giờ tối đen, không thấy mặt nó, em mới nhận ra một điều nữa: giọng nói của nó chính là giọng nói của em.
Em băn khoăn:
- Nãy giờ “ấy” trốn trong tủ áo?
- Ờ… chắc vậy….
- “Ấy” trốn má tôi làm gì?
Thằng bé cười:
- Ghét người lớn.
Em hết sợ nó. Em nắm lấy tay nó:
- “Ấy” với tôi đâu phải anh em sinh đôi, sao giống nhau vậy?
- Vì tôi với “bồ” là một, “bồ” biết không?
- “Ấy” đùa hở? Cứ làm như chuyện thần tiên vậy.
Thằng bé bước đến mở một cánh cửa sổ ra, cười nhè nhẹ:
- Không đùa đâu. Tôi nhắc lại: tôi với “bồ” là một. “Bồ” là Trí phải không? Tôi cũng… là Trí.
Em nghe đầu nặng ghê gớm. Em lại thấy rõ gương mặt nó. Chao ôi, nó chính là em, không khác một ly. Em ngắt mạnh vào tay. Đau nhói. Em không có nằm mê. Em bàng hoàng như bị ám ảnh bởi một chuyện ma quái. Thằng bé bước đến gần em, nói:
- Xưa nay tôi với “bồ” là một, tự nhiên hôm nay tôi muốn tách ra khỏi “bồ”. Bồ hiền quá, “bồ” sai khiến tôi hoài.
- Ủa!!??
- Nhưng “bồ” đừng lo. Tôi sẽ làm giúp “bồ” những việc nào “bồ” cần. Tôi cũng sẽ ở bên cạnh “bồ”, chơi với “bồ”.
- Nhưng “ấy” hãy dẹp chữ “bồ” đi, gọi tôi là Trí.
- Thì bồ cũng dẹp chữ “ấy” đi, gọi tôi là Trí.
- Không được, trùng tên rồi.
- Đã bảo hai đứa là một mà!
Em ngẫm nghĩ, rồi nói:
- Để tôi tìm cho “ấy” một tên.
- Tên tôi là Trí mà!
- Thì tạm gọi tên khác đi! À, “ấy” hãy đến bàn viết, lấy hộ tôi quyển tự điển Việt Anh của ba tôi.
- Chi vậy?
- Tôi chọn cho “ấy” một cái tên. Đó, quyển sách màu xanh.
Thằng bé đem quyển tự điển lại. Em lật tìm chữ “Trí”. Đây rồi! Em bảo nó:
- “Ấy” nhìn đây nè, đọc chữ này đi!
- Ơ… tôi… không biết đọc.
Em cố gắng đọc theo dấu phiên âm ba có lần chỉ em:
- Mai. Mai. Đúng rồi! “Mai” có nghĩa là “Trí”. “Ấy” chịu tên Mai nghen! Mai với Trí cũng là một. (*)
- Ừ, chịu vậy. Dù sao tôi cũng tên là Trí.
Em có cảm tình với thằng bé này thật nhiều. Em vẫn thắc mắc tại sao nó với em là một. Nhưng sự thích thú vẫn to lớn hơn. Nó, thằng Mai, sẽ là “thằng em bé” hay là đứa bạn nhỏ của em. Nó sẽ thay em làm những việc gì em cần. Em bỗng nghĩ đến khoảng sân chơi vuông vắn, và lớp học thân mến có cô giáo Hòa.
Mai nói:
- Trí biết đánh cờ không?
Em lắc đầu:
- Cô giáo tôi bảo học trò không nên cờ bạc. Tôi chỉ biết làm toán thật lẹ.
Mai bĩu môi:
- Gì mà gắt vậy? Tôi dạy Trí đánh cờ nghen!
- Tôi không thích chơi cờ.
- Rồi Trí sẽ thấy ham, không bỏ được. Nè, với lại lúc này Trí đang bị bệnh, Trí đâu có đến trường. Chơi cờ đi, khi nào lành bệnh, Trí sẽ đi học lại.
Em gật gù:
- Ừ nhỉ! Nhưng tôi sẽ chẳng bao giờ ghiền. Chẳng bao giờ ghiền.
Em lập đi lập lại câu nói ấy.
--------------------------------
(*) mind, tiếng Anh có nghĩa là "trí"
(Trích từ bán nguyệt san Tuổi Hoa số 223, ra ngày 1-6-1974)
