Chiều xuống im lìm, gió thổi cũng nhẹ nhàng và thật mát. Lựu ngồi bó gối trước hiên nhà, mấy con muỗi đói đã bắt đầu vo ve rồi đấy. Giờ này mà ba Lựu chưa về ; một bà cụ đi ngang qua nhà Lựu, tay xách cái lồng đèn con cá, chắc bà cụ mua về cho cháu? Ai như con Lan với thằng Hưng thế nhỉ? À, chúng nó đi phố về, có cả ba mẹ chúng nó nữa, con Lan với thằng Hưng, mỗi đứa có một cái lồng đèn con thỏ xinh thật xinh. Lựu cũng thấy náo nức chi lạ, bữa nay mười ba rồi còn gì, hai ngày nữa là Tết Trung Thu rồi. Nhưng Lựu bỗng buồn, Trung Thu năm nay chắc Lựu không có lồng đèn rồi, mẹ Lựu bệnh mới dậy, tiền trong nhà hết sạch. Còn ba Lựu thì đạp xích lô, sáng đi, tối mịt mới về. Chị Hai gánh nước mướn cho người ta, chị Hỉ phải nghỉ học. Còn Lựu cũng may là học trường công chứ học trường tư chắc cũng nghỉ nốt. Gia đình thật túng quẫn, cơm bữa nào cũng ăn với xì dầu, tiền đâu mà mua lồng đèn!
- Bé Lựu! Vào ăn cơm em.
Lựu quay lại, khuôn mặt chị Hỉ mờ mờ, trời tối quá rồi. Chợt Lựu nói:
- Chị Hỉ! Chị biết làm lồng đèn không? Làm cho em một cái chị.
Hỉ lúng túng, rồi cũng gật đầu đại:
- Ồ, mai chị làm cho. Giờ vào ăn cơm.
- Không đợi ba về hở chị?
- Chị để phần rồi, ba về muộn lắm.
Hai chị em bước vào nhà, căn nhà chưa thắp đèn, muỗi kêu vo vo và mùi đất ẩm xông lên.
*
Hỉ ngồi giữa đống giấy báo và tre bày la liệt khắp nhà. Sáng nay mẹ vừa ra chợ, Hỉ vội ra sau nhà đốn ít tre, còn Lựu thì đi xin giấy báo ở bà hàng xóm. Hì hục mãi mà bây giờ cũng chưa xong. Lựu ngồi ở một góc nhà đưa mắt nhìn chờ đợi. Tội nghiệp con bé thì thôi! Mình có biết làm lồng đèn bao giờ cơ chứ! Hỉ nghĩ thầm và thương em quá. Ngày xưa bằng tuổi Lựu thì nhà khá giả, ngày rằm tháng tám, Hỉ với chị Hai đợi khi trăng tròn lên là thắp đèn nô nức với lũ trẻ trong làng, đi theo mấy đám múa lân hát hò om sòm khen đèn mình đẹp hơn đèn đứa khác, vui thật là vui. Nhưng từ ngày chạy vào trong tỉnh này thì gia đình nghèo khổ, con Lựu đêm Trung Thu cũng chả có một cái đèn. Nỗi buồn nào tội nghiệp như nỗi buồn của đứa trẻ ngây thơ khi biết rằng mình đang ở vào hoàn cảnh "nghèo"!
- Chị Hỉ! Sao chị khóc vậy?
Hỉ giật mình, cười gượng:
- Bậy nà, bị tước tre nó bắn vào mắt đó chứ!
Rồi hai chị em lại im lặng làm. Đến trưa thì cái đèn xong, mồ hôi mồ kê tuôn nhễ nhại. Hỉ đưa cho Lựu ngắm. Bỗng Lựu kêu lên:
- Ủa! Vậy rồi sao bỏ nến vào chị?
Hỉ cầm lấy, xem xét rồi buồn bã:
- Ừ nhỉ! Bây giờ muốn sửa lại phải làm cái khác.
- Hết giấy báo rồi, em không dám xin nữa đâu, bà Năm bả nói cho một lần thôi.
Lựu vừa nói vừa mếu máo, nói xong Lựu bật khóc nức nở. Hỉ ngồi thừ người, nước mắt cũng rưng rưng. Một lát sau Hỉ đứng dậy, ra sau nhà lo thổi cơm. Còn một mình Lựu, Lựu tiếc rẻ đưa tay vuốt cái đèn hỏng.
Có tiếng chân chạy rầm rập vào nhà Lựu, Lựu ngẩng lên: khuôn mặt nhỏ Hương, bạn thân của Lựu, hiện ra. Hương đang bước vào, miệng cười thật tươi khoe hàm răng sún, tíu tít:
- Mua lồng đèn chưa Lựu? Hương mua rồi, đẹp lắm. Chạy về lấy cho Lựu coi nhen? Mà sao Lựu khóc?
Lựu quẹt nước mắt, giọng nghẹn ngào:
- Lựu không có tiền mua lồng đèn, chị Hỉ làm cho Lựu mà bị hư rồi.
Lựu lại khóc, Hương nhìn cái lồng đèn vụng về nằm tội nghiệp dưới nền nhà. Một ý nghĩ đến với Hương, Hương đứng dậy:
- Thôi Hương về nghe, đừng khóc nữa.
Hương chạy mau ra ngõ, ánh nắng buổi trưa thật gắt.
*
Sau bụi trúc cao nghệu nhà ông Tía, trăng đã bắt đầu hiện rõ. Và từ từ trăng lên cao, ánh trăng dịu dàng trải khắp nơi. Lựu ngồi một mình ngoài sân, chị Hỉ mắc rửa bát sau nhà. Lác đác vài đứa trẻ trong xóm đã thắp đèn đi qua lại trước nhà Lựu. Thỉnh thoảng, vài đám múa lân cũng đi ngang, đèn đuốc rực rỡ và tiếng trống rộn rã, nhưng Lựu không buồn đứng dậy đi xem. Kệ! Ngồi ngắm trăng được rồi.
- Lựu ơi! Lựu...
Tiếng kêu của Hương ngoài ngõ. Lựu chạy ra, Hương cầm đèn con cá. Ánh sáng vàng vàng của cây nến làm mặt Hương lung linh, Hương cười toe toét đưa cho Lựu cái lồng đèn hoa sen chưa đốt nến trông xinh xắn:
- Nè, của Lựu đó, cầm lấy đi.
Thấy Lựu ngạc nhiên lẫn ngại ngùng, Hương phụng phịu:
- Cầm đi! Không lấy Hương giận đi về đây à! Cái này không phải Hương xin tiền Ba Me đâu, của Hương đập con heo đó.
Lựu vẫn chưa cầm lấy, Hương giận dỗi bỏ đi. Lựu hoảng quá chạy theo:
- Hương! Lựu lấy...
Hương dừng lại cười đưa đèn cho Lựu, Lựu ấp úng:
- Cám ơn... Hương nghe! Mà sao Hương phải mua đèn cho Lựu nữa?
- Đi rước đèn mà không có Lựu buồn chết. Với lại thấy Lựu khóc, Hương buồn lắm! Í, thắp đèn lên chớ.
Hương nhanh nhẹn lấy cây đèn cầy nhỏ châm lửa gắn cho Lựu. Lựu cảm động quá, Hương hớn hở:
- Thôi mình đi theo đám múa lân đi Lựu!
Lựu vui vẻ bước đi, hai chiếc đèn tỏa ánh sáng như quấn quít bước chân hai đứa. Lựu nhìn lên trời, trăng tròn vành vạnh, Lựu thấy hình như trăng cũng mỉm cười với Lựu và hình như trăng đi theo hai đứa.
PHẠM UYÊN NHI
(Trích từ bán nguyệt san Tuổi Hoa số 185, ra ngày 15-9-1972)
