Tướng Cambronne, xưa kia là một danh tướng của Pháp. Từ cấp Hạ sĩ ông đã lần lượt tiến lên đài danh vọng. Năm 1795, hạ sĩ Cambronne đóng ở Nantes, lúc đó ông mới 20 tuổi. Mặc dầu còn trẻ tuổi, nhưng ông đã mắc phải một thói xấu, một "tật kinh niên" rất khó sửa : "tật" say rượu. Ông thường say khướt, và một hôm vì quá chén nên ông đã cãi lại thượng lệnh, rồi hăng tiết ông còn đánh luôn cả viên sĩ quan truyền lệnh nữa, vì thế ông bị tống giam và bị tòa án quân sự kết án tử hình.
Thấy ông bị án tử hình, một viên trung tá động lòng trắc ẩn đứng ra xin tòa ân xá cho ông, nhưng ông thẩm phán trả lời:
- Không thể được, phải trừng phạt để làm gương cho kẻ khác.
Tuy thế vị Trung tá kia cứ nài nỉ mãi, nên sau cùng ông thẩm phán bằng lòng ân xá cho hạ sĩ Cambronne, nhưng với một điều kiện, là buộc hạ sĩ Cambronne phải triệt để chừa rượu.
Được tin mừng, viên trung tá vội vàng vào trong ngục báo cho hạ sĩ Cambronne biết:
- Chào hạ sĩ, hạ sĩ phải giam ở đây vì đã phạm một trọng tội phải không?
- Thưa trung tá, đúng thế, và tôi sẽ phải chết để đền tội ấy.
- Chưa chắc đâu.
Hạ sĩ Cambronne bỡ ngỡ nhìn viên trung tá:
- Tại sao còn chưa chắc. Trung tá lại không thừa biết luật lệ nghiêm minh của quân đội hay sao?
Viên trung tá mỉm cười ôn tồn đáp:
- Thế mà hạ sĩ không phải chết mới lạ chứ!
- Ủa, tôi sẽ khỏi chết à. Tại sao thế?
- Tại vì tôi đã nài nỉ xin ân xá cho hạ sĩ.
- Nhưng ông thẩm phán có cho không?
- Có lắm chứ, nhưng với một điều kiện.
- Với một điều kiện?
- Phải, chỉ một điều kiện thôi. Nhưng không biết hạ sĩ có bằng lòng không?
- Tại sao lại không? Tôi xin sẵn lòng làm tất cả mọi sự miễn là có thể cứu được mạng sống và danh giá tôi là đủ rồi.
Lời nói, điệu bộ của Cambronne tỏ ra là ông rất nóng lòng muốn biết ngay điều kiện kia và sẵn sàng thi hành lập tức, khiến viên trung tá phải bật cười...
Hạ sĩ Cambronne giục rối rít:
- Xin trung tá cho biết điều kiện gì để còn thi hành.
Viên trung tá thong thả nói:
- Từ nay hạ sĩ phải đoạn tuyệt với rượu. Đó, điều kiện chỉ đơn giản có thế thôi.
Nghe viên trung tá trả lời thế, hạ sĩ Cambronne đang há hốc miệng tráo mắt để nghe, bỗng xịu mặt xuống. Ông cúi đầu suy nghĩ... rồi lát sau ông cương quyết trả lời:
- Không, gì chứ cái đó thì không thể được!
Câu trả lời đó đã làm cho viên trung tá vô cùng ngạc nhiên. Ông bỡ ngỡ nhìn hạ sĩ Cambronne rồi hỏi:
- Tại sao lại không thể được. Sao khi nãy hạ sĩ nói với tôi là hạ sĩ sẵn sàng làm hết mọi sự?
- Tại vì Cambronne và rượu. Rượu và Cambronne đã khắng khít kết nghĩa với nhau rồi nên không thể nào đoạn tuyệt nhau được. Bao lâu Cambronne này còn sống là phải có rượu...
Vừa nói ông vừa vỗ ngực một cách ương ngạnh.
- Thế hạ sĩ không biết là ngày mai hạ sĩ sẽ phải xử tử sao?
- Có lắm chứ.
- Tại sao hạ sĩ lại đành chịu chết cách tủi nhục hơn là sống mà không say rượu?
- Vì tôi không thể nào rời xa rượu được. Sống tất phải say. Nói cách khác : có say mới sống được.
Viên trung tá dịu dàng giảng giải:
- Hạ sĩ hãy nghĩ lại xem nếu hạ sĩ không muốn rời xa rượu thì ngày mai hạ sĩ sẽ phải chết, mà chết tức là phải vĩnh biệt rượu. Như thế nghĩa là dầu muốn dầu không đàng nào hạ sĩ cũng phải bỏ rượu. Nhưng nếu hạ sĩ tự ý bỏ rượu thì hạ sĩ sẽ được sống và lấy lại được danh giá. Hạ sĩ chớ nên cố chấp...
Hạ sĩ Cambronne yên lặng cúi đầu suy nghĩ...
Một lát sau ông ngẩng nhìn viên trung tá hỏi:
- Nhưng nếu tôi bằng lòng thề hứa thì tôi phải làm gì để trung tá tin và nhận lời thề của tôi?
- Tôi không đòi hỏi gì hết. Tôi chỉ cần một lời thề danh dự của hạ sĩ. Phải, hạ sĩ hãy lấy danh dự mà thề. như vậy đã đủ rồi...
Hạ sĩ Cambronne nhìn viên trung tá mỉm cười:
- Trung tá tốt quá! Xin thành thực cám ơn trung tá.
Viên trung tá mỉm cười không nói gì. Hạ sĩ Cambronne đưa hai tay lên cao trịnh trọng tuyên bố:
- Tôi, hạ sĩ Cambronne, xin lấy danh dự mà thề: "Từ nay cho đến chết không khi nào tôi uống một hớp rượu. Phải, chỉ một hớp cũng không".
Rồi ông quay sang hỏi viên trung tá:
- Thưa trung tá, như vậy có được không?
- Được lắm. Như thế càng tốt, tôi rất bằng lòng. Ngày mai hạ sĩ sẽ được trả tự do và cấp bậc nữa.
*
Ngày tháng trôi qua...
Hai mươi lăm năm sau, hạ sĩ Cambronne được thăng chức thiếu tướng và sau lần ông chỉ huy trận đánh oanh liệt ở Waterloo, ông về hưu tại Ba lê. Ở đây, ông được dân chúng yêu mến và kính nể.
Viên trung tá đã xin ân xá cho tướng Cambronne ngày trước, lúc đó cũng là một vị tướng lãnh đã về hưu và cũng ngụ tại Ba lê đọn tiệc linh đình để thiết đãi tướng Cambronne và các bạn đồng ngũ khác của ông. Bữa tiệc hôm ấy tướng Cambronne đã được ngồi ghế danh dự.
Tiệc bắt đầu...
Trung tướng chủ nhân rót một cốc rượu trịnh trọng mời tướng Cambronne.
Tướng Cambronne nhìn ông bỡ ngỡ:
- Trung tướng mời tôi cái gì đó?
- Đây là một thứ rượu hảo hạng. Xin mời thiếu tướng thưởng thức.
- Không, xin cám ơn trung tướng.
- Nhưng thưa thiếu tướng, đây là rượu Rhum quý lắm vì đã để dành từ hơn một trăm năm nay.
- Vẫn biết thế nhưng tôi xin cám ơn.
Viên trung tướng hết sức bỡ ngỡ:
- Thì thiếu tướng cứ thủ một chút xem sao...
Thấy viên trung tướng cứ mời mọc mãi, tướng Cambronne đập nhẹ tay lên bàn, hăng hái trả lời:
- Nhưng còn danh dự tôi, thành Nantes, nhà lao, ân xá và lời thề của tôi, trung tướng đã quên những cái đó cả rồi sao mà trung tướng cứ ép tôi thưởng thức?...
Mọi người ngơ ngác hết nhìn nhau lại nhìn ông, vì không ai hiểu ông muốn nói gì cả. Tướng Cambronne ung dung nói tiếp:
- Hẳn trung tướng còn nhớ cái ngày mà tôi đã lấy danh dự thề hứa trước mặt trung tướng là tôi nhất định chừa, không khi nào uống rượu nữa? Phải, chính từ ngày đó tới nay ròng rã đã mấy chục năm trời, tôi quả quyết với trung tướng là tôi chưa hề khi nào nhấp môi lấy một hớp rượu, dù chỉ là một hớp nhỏ cũng vậy.
Một phút yên lặng...
Mọi người như nín thở nghiêng mình cúi chào tỏ lòng cảm phục thái độ anh hùng và lòng kiên quyết của tướng Cambronne. (Lúc đó viên trung tướng mới sực nhớ lại lời thề của tướng Cambronne ngày xưa). Rồi không ai bảo ai, mọi người đồng một lượt vỗ tay vang dậy hòa lẫn với những tiếng hoan hô, tiếng cười vui vẻ...
XUÂN VŨ
(Trích từ tuyển tập truyện ngắn Tuổi Hoa Thú Quê)
Không có nhận xét nào:
Không cho phép có nhận xét mới.