Trương Hán Siêu, tự là Thăng Phủ, hiệu Đôn Tẩu, người xã Phúc Thành (tức xã Phúc Am ngày nay), huyện Yên Minh (sau đổi là Yên Khánh), tỉnh Ninh Bình (Bắc phần).
Nhờ quen biết và năng đi lại giao thiệp với Hưng Đạo Vương Trần Quốc Tuấn nên Trương Hán Siêu được tiến cử lên vua Trần Anh Tông (1293-1318) với chức Hàn lâm học sĩ cùng thời với tướng quân Phạm Ngũ Lão.
Vốn tài giỏi, khôn ngoan, khéo léo, Trương Hán Siêu hết lòng phục vụ cho quốc gia, dân tộc qua nhiều đời vua với các chức : Hàn lâm học sĩ (Trần Anh Tông), Hành Khiển (Trần Minh Tông 1314-1329), Môn hạ hữu tự lang trung (Trần Hiến Tông 1329-1341). Đời vua Trần Dụ Tông (1341-1369) Trương Hán Siêu cùng với Nguyễn Trung Ngạn soạn chung cuốn "Quốc triều dại điển" và phiên dịch "Huấn thư". Năm 1342, ông thăng Tả tư lang trung kiêm Lạng Sơn kinh lược sứ. Ba năm sau (1345) Trương Hán Siêu được cất lên chức Tả gián nghị đại phu, và tới năm 1351 trở thành Tham tư chính sứ.
Chúng ta đã biết, năm 1306 vua Trần Anh Tông gả em gái là Huyền Trân Công chúa cho Chế Mân, vua Chiêm Thành và nhận hai Châu Ô, Châu Rí do Chế Mân dâng làm lễ cưới. (Hai châu này được đổi thành Thuận Châu và Hóa Châu).
Dù Chế Mân dâng tặng đất, người Chiêm luôn luôn tìm cách gây hấn với nước ta để đòi lại và trả thù việc vua Anh Tông thân chinh cùng Trần Quốc Chấn và Trần Khánh Dư sang đánh Chiêm Thành năm Tân Hợi (1311) bắt vua nước này là Chế Chí đem về Thăng Long giam giữ cho tới khi chết. Cuộc xung đột kéo dài mãi tới đời Trần Dụ Tông lúc nhà Trần bắt đầu suy vi, người Chiêm đánh phá Hóa Châu. Vâng lệnh vua, Trương Hán Siêu lĩnh chức "Quân thần sách" đưa quân vào đối phó. Tuy là quan văn, ông cũng nhận trọng trách "Tiểu phủ sứ" rồi khôn khéo dùng mưu lược đánh tan quân Chiêm Thành, dù thời gian này ông gặp nhiều điều không ưng ý.
Năm 1354, niên hiệu Thiệu Phong thứ 14 đời vua Dụ Tông, Trương Hán Siêu lấy cớ đã có tuổi, sức yếu, hay đau ốm luôn nên dâng biểu về kinh sư xin từ quan để về làng dưỡng bệnh. Được triều đình chấp thuận, Trương Hán Siêu lên đường nhưng chưa tới nơi đã mất. Vua Dụ Tông thương tiếc vô cùng, ngài ban tặng ông chức Thái phó.
Trương Hán Siêu là người cốt ngạch văn chương, chính sự kiêm ưu khiến các vua tin dùng và kính trọng đến nỗi kêu là "thày" chứ không dám gọi tên.
Trương Hán Siêu là tác giả bài phú Sông Bạch Đằng (Bạch Đằng Giang phú) để tưởng nhớ chiến công hiển hách của tiền nhân, bài ký Tháp Linh tế (Linh tế tháp) và bia văn chùa Quang Nghiêm (Quang Nghiêm tự bi văn).
ĐẶNG HOÀNG (sao lục)
(Trích tuần báo Thiếu Nhi số 101, ra ngày 3-8-1973)
Không có nhận xét nào:
Không cho phép có nhận xét mới.