Chủ Nhật 8-3-70
Hôm nay tôi lại đến làng Cô Nhi Chiến Tranh Long Thành với một nhóm học sinh tình nguyện. Một điều bất ngờ là em học sinh trưởng ban tổ chức chuyến đi hôm nay lại ở cùng xóm với tôi. Nhóm học sinh này không phải là học trò của tôi, các em chỉ là độc giả Tuổi Hoa và biết tôi qua Tuổi Hoa. Mất một ngày chủ nhật ở Làng Cô Nhi dù không làm được gì ít nhất lương tâm cũng đỡ ray rứt vì ta (!) đã làm công tác xã hội, tâm trạng ích kỷ xấu xa của tôi là thế đó!
Nhìn các em chuẩn bị lên đường đầy vẻ sốt sắng, tôi cảm thấy vui vui vì sắp sửa được chứng kiến một trong muôn ngàn lý tưởng vị tha và hành động đẹp của tuổi trẻ trong Việt Nam máu lửa. Các em đã lo lắng chuyến đi hơn tuần nay, góp tiền mua đồ chơi cho các Cô Nhi và nhất là má của em Phạm thị Mỹ, trưởng ban tổ chức, đã tặng nguyên một thùng sữa. Tặng phẩm không là bao vì các em ít người nhưng tấm lòng thành của các em là một trong những tặng phẩm tinh thần cảm động đầy Việt Nam tính.
Đến Làng Cô Nhi Long Thành vào khoảng 8 giờ rưỡi, sau khi được một vị ni cô dẫn đi quan sát một phần lớn làng và nhất là viếng mộ cô Đào thị Phước, người đầu tiên hy sinh trong công cuộc xây dựng làng, các em chia thành hai toán: một toán đi may quần áo, một toán đi vào các trại chơi với các em và làm bất cứ điều gì có thể được.
Người ta đã nói đến vấn đề cô nhi quá nhiều rồi, nhưng tôi nhận thấy vấn đề này vẫn còn mới tinh khôi vì chiến tranh vẫn còn đó, hằng ngày những người Việt Nam vẫn tiếp tục chết và được thống kê bằng những con số bi thảm! Cô nhi Việt Nam là vấn đề xã hội số một làm ray rứt lương tâm nhân loại. Miễn đừng coi đi thăm Cô Nhi chỉ vì cái mốt hợp thời trang vì như thế sẽ tủi hổ cho các em Cô nhi biết là chừng nào! Các em cô nhi là con người chớ đâu phải là những món đồ triển lãm!
Mỗi lần đi thăm các em cô nhi là mỗi lần những thắc mắc, những dằn vặt về thân phận dân tộc và thân phận con người nằm dưới đáy thẳm tâm hồn con người lại nổi bật rõ hơn một chút. Ai vào trại các em tàn tật mà không ngậm ngùi, thương xót? Nhưng sau sự ngậm ngùi, thương xót thì còn lại những gì?
*
- Các em là người Việt Nam, là con là cháu là em của chúng ta. Chúng nên người hay không nên người Việt Nam là do chúng ta.
Lời vị ni cô hướng dẫn văng vẳng bên tai tôi như nhắc nhở tôi là người Việt Nam đang sống trên mảnh đất này, giải đất mang tên Việt Nam bất diệt và đồng thời lời đó làm tôi nhớ đến hàng ngàn vị ni cô từ bi khả kính, hàng ngàn bà sơ bác ái cao cả và hàng ngàn người còn quả tim Việt Nam đang âm thầm hy sinh giúp đỡ, đem tình thương chân thành đối với các cô nhi bạc phước trong các cô nhi viện toàn quốc từ Saigon hoa lệ đến tận nơi đèo heo hút gió.
Xin những người làm nghề áp phe đừng hành nghề trên mồ hôi nước mắt cô nhi! Xin đừng biến công tác xã hội thành nghề công tác xã hội!
Cầu xin súng đạn văn minh không còn hiện diện trên đất nước này để Hòa Bình trở về cho mẹ già gặp lại con thơ, cho nụ cười nở trên môi em, cho quê hương chấm dứt điêu tàn, cho khổ đau trở thành dĩ vãng, cho tất cả những hy sinh cao quý của cha anh để bảo vệ đất nước trở thành chất liệu lịch sử kích thích tuổi trẻ xây dựng quê hương và cho không còn cô nhi chiến tranh mới nữa...
Sau một ngày... trở về... lòng tôi xao xuyến không yên... vì đã từ chối không nổi lời mời quá tiết tha của các vị ni cô dùng bữa cơm trưa tại làng... một bữa cơm chay ngon lành.. Tôi cảm thấy hổ thẹn... có làm được gì cho các em cô nhi đâu... trong khi đó lại làm mất của các em một bữa cơm. Không biết các em đi chung với tôi hôm nay có đồng tâm trạng với tôi hay không?
Thứ hai 9-3-70
Sáng nay thức dậy mệt nhoài. Suốt ngày hôm qua đi bộ ở làng Cô Nhi Chiến Tranh Long Thành mỏi nhừ cả chân. Phải chi hôm nay ngày lễ thì thích quá! Nhưng thực tế bao giờ cũng là thực tế... Hôm nay là ngày thứ hai: phải dạy 4 giờ đại số ở hai lớp chín 1 và chín 2 của trường Thánh Tâm. Không biết còn đủ sức giảng bài cho các em hôm nay không? Nhưng khi tôi đến trường thì cảnh hết sức lạ: các em học sinh có vẻ ăn mặc tươm tất hơn lúc thường và chả có ai mang tập vở gì cả. Gặp thầy hiệu trưởng hỏi thì được biết hôm nay các em đi ủy lạo chiến sĩ ở một khu rừng vùng Thủ Đức. Thế là tôi tháp tùng theo... đi ủy lạo chiến sĩ... vì là thày giáo của trường nhân tiện có bốn giờ dạy sáng nay. Gần hai chục chiếc GMC sẽ đưa các em nam sinh và nữ sinh đến chỗ ủy lạo. Tôi leo lên một chiếc ngồi chung với các em. Vừa ngồi trên chiếc xe GMC khổng lồ, bỗng nhiên hình ảnh Trung Tâm 3 Nhập ngũ hiện ra trước mắt tôi rõ ràng. Có lẽ đó là do hậu quả của sự phản xạ tinh thần. GMC – Trung tâm 3 – Quang Trung – Thủ Đức, những danh từ gắn liền với thân phận thanh niên hôm nay. Đoàn xe bon bon trên xa lộ. Quẹo phải là đến làng Cô nhi Chiến Tranh Long Thành. Quẹo trái là đến khu rừng đóng quân của các chiến sĩ mà học trò tôi có bổn phận đi ủy lạo. Như thế hôm nay phải quẹo trái. Các anh chiến sĩ đã đứng chờ đón chúng tôi trước hàng giờ. Các anh thật hiền, các anh thật trẻ, một số các anh tuổi cỡ những học trò cũ của tôi là cùng. Thủ tục diễn văn đáp từ tặng quà qua mau. Trời nắng chang chang rực lửa. Nắng giữa vùng đồng khô cỏ cháy thì phải biết! Dù một em cho mượn cây dù để che tôi cũng chịu không nổi, chạy leo lên một chiếc xe GMC tránh nắng. Tôi thấy thương các anh chiến sĩ phải dầm sương giãi nắng gian khổ trăm bề. Tôi ngồi co ro vào một góc nghe cuộc trình diễn văn nghệ giúp vui đang diễn ra trên sân khấu. Một em học trò gái bé nhỏ của tôi đang hát một bản nhạc thời trang...
Thế là sáng nay tôi được nghỉ bốn giờ...
Thứ ba 10-3-70
Hôm nay không có báo... Các báo đều đình công để phản đối việc tăng giá giấy của bộ Kinh tế. Tôi cảm thấy buồn buồn và thiếu thiếu cái gì khó diễn tả. Sáng nay 2 giờ đầu phải dạy một lớp đặc biệt, đặc biệt vì với lớp này, tôi phải luôn luôn cầm một cây roi mây dài vì các em học sinh lớp này phá thuộc vào hạng cừ, lơ mơ với các em thì lâm nguy (!) với các em. Theo thường lệ ở lớp này, bất cứ em nào đi trễ cũng đều bị tôi quất hai roi mây vào mông. Không gì bực mình bằng lúc đang giảng bài mà lâu lâu lại có một em đi vào: "Thưa thầy! Em đi trễ!"
Đánh được độ năm em, tay bắt đầu mỏi mỏi (chắc học trò thế nào cũng rủa thầy ở ác!), thì em thứ sáu lò dò bước vào. Tôi giơ roi mây chực quất... Em ấy rơm rớm nước mắt ngó tôi và nói:
- Thưa thầy! Em phải ra bến xe tìm chị em nên em mới vào trễ.
Tôi hỏi:
- Bến xe nào? Tại sao phải ra tìm chị em?
- Chị em làm ở Long Bình đêm qua không về... Em ra chỗ xe vàng thường đón các người đi làm xem có chị em không nhưng không thấy!
Em nói run run đầy vẻ lo lắng.
Tôi hỏi tiếp:
- Phải cái xe vàng thật bự không?
- Dạ phải!
Tôi đã thấy những chiếc xe vàng thật khổng lồ này chở người Việt Nam đi làm sở Mỹ và tôi cũng đã nghe nhiều người nói mỗi lần chiếc xe đó chạy ngang thì thấy các tay bám phía trên nóc xe đầy nghẹt như ruồi!!! Và tôi cũng có nhiều người quen đi làm trên các chiếc xe này... Trong những chiếc xe đó có bác, có anh, có chị của tôi!
Tôi hạ roi mây xuống... cho em về chỗ... Chút xíu nữa đánh oan em! Chắc hiện giờ em và gia đình em lo lắm, cầu trời trưa đi học về em gặp chị em!
Thứ tư 11-3-70
- Nguyễn X...
- Thưa thầy! Thằng X... bị bắt giam vào khám Chí Hòa rồi.
Tôi vừa gọi em đó lên khảo bài thì được đáp lại bằng những lời đó. Ngạc nhiên, tôi hỏi:
- Thật không?
- Thưa thầy thật!
- Tại sao vậy?
- Tại nó ăn cắp xe... Honda...
Trời! Học trò tôi ăn cắp xe!!! Tôi vội cho các em bài làm rồi chạy lên văn phòng hỏi xem có đúng hay không. Thầy giám học xác nhận đúng nhưng không rõ nội vụ ra sao. Sau khi hỏi xong, tôi trở về lớp với nhiều ý nghĩ trong đầu. Tại em? Tại ai? Tại xã hội? Tại gia đình? Tại học đường? Tại chiến tranh?
*
Chiều nay rảnh hai giờ sau, tôi ghé tòa soạn. Vừa bước vào tòa soạn, anh Trường Sơn hỏi ngay:
- Chú có bài chưa? Giải đáp thắc mắc đâu? Nhà in đòi bài đó.
Tôi cười trừ... Kỳ này có nhiều điều muốn viết... và tôi đã dự định thay đổi viết dưới hình thức nhật ký. Và tôi phải viết cho xong thì mới có thể làm các việc thường xuyên được. Những ý nghĩ ấm ức trong đầu phải được tiêu hóa thì mới làm việc bình thường được. Tôi lại cười trừ khất bài anh TS. Nhưng những ý nghĩ trong đầu tôi không biết có tiêu hóa nổi hay có được phép tiêu hóa ra chữ viết hay không? Tôi nghi ngờ tôi...
Lúc đó, em T.A. một em GĐTH thân cận, đi học về cũng ghé tòa soạn. Vừa gặp tôi em hỏi:
- Anh có viết dùm em chưa?
Tôi cười:
- Chưa! Để có dịp thuận tiện, anh mới viết được!
Tôi nhớ lại... Em T.A. đã kể cho tôi nghe chuyện của em, một câu chuyện thật nhỏ về học trò mà em là vai chính như sau:
Em T.A. là học sinh trường Trưng Vương từ đệ thất đến đệ nhị. Năm ngoái em thi rớt TÚ tài 1 (vì cho người khác xem bài) nên phải lìa trường.
Dù đã lìa trường, em vẫn luyến tiếc ngôi trường cũ, nhớ thầy, nhớ bạn hết sức thiết tha. Đó là tình cảm bất cứ người học trò nào cũng có đối với một ngôi trường mình đã theo đuổi năm sáu năm liền. Nhân ngày lễ Hai Bà Trưng vừa qua, trường TV có tổ chức ngày đại hội kỷ niệm Hai Bà, vì muốn thăm lại trường cũ bạn xưa, em T.A. ghé thăm trường. Vừa bước tới cổng, em T.A. bị chận lại. Sau một hồi năn nỉ, em mới được cho vào. Đó là nỗi buồn thứ nhất của em. Nghe em thuật chuyện này, tôi có nói:
- Có gì mà em buồn! Vào đây phải có thiệp mời... tại em không có thiệp mời mới thế... Đâu có ai biết em là học sinh cũ. Sở dĩ khó như vậy là vì đây là trường con gái... cần phải kiểm soát kỹ lưỡng để tránh nhưng việc không hay đáng tiếc có thể xảy ra.
- Nhưng khi em vào thăm các bạn cũ ở gian hàng thủ công lớp Đệ nhất... thì... một chị hỏi em: "Có mua gì không?" Em trả lời: "Không". Chị đó liền xua đuổi em: "Không mua thì đi đi!" Người nói đó là bạn cũ của em đó. Em thấy tủi thân và muốn khóc. Anh nghĩ sao về điều này?
Đây là nỗi buồn thứ hai của em T.A. và đây mới là nỗi buồn chính thức của em.
Người chịu thiệt thòi thường mang nhiều mặc cảm. Người may mắn thì thương hay vô tình khơi dậy những nỗi buồn sâu kín núp dưới đáy thẳm tâm hồn của những người mang mặc cảm. Không phải tất cả những người may mắn đều xấu và lòng dạ hay đổi thay cả đâu! Tất cả thường chỉ là vô tình, những sự vô tình được tạo thành một cách hết sức tự nhiên do hoàn cảnh... mà người hành động không bao giờ biết... nếu có biết thì cũng đã gây khổ đau, gây buồn cho người khác rồi!
Tôi biết em T.A. buồn, một nỗi buồn hết sức tầm thường nhưng đầy tính chất học trò.
Tôi biết viết gì đây để an ủi giúp em có tiếng nói bây giờ... vì đây chỉ là chuyện thường tình của con người... dù đó là chuyện của con người học sinh.
Tôi về nhà, sau bữa cơm chiều, tôi nghỉ ngơi đọc báo ngày mai để biết tin tức... và cố tìm những tin mang hy vọng... Thấy tin vui: bộ kinh tế đã chấp thuận miễn thuế giấy in báo và giấy in sách giáo khoa. Thế là các nhà bán sách không có cớ tăng giá bán sách rồi. Không có gì bực mình bằng khi thấy cuốn sách in đã lâu nhưng giá bán phía sau bị bôi đi và điền vào một giá mới cao hơn! Bóc lột học trò tội chết, không biết một số nhà bán sách có nghĩ như vậy không? Nhưng tin vui này có kèm theo: giá giấy gói thuốc bắc và in tiểu thuyết không được miễn thuế. Giấy in tiểu thuyết của các nhà văn Việt Nam và giấy gói thuốc bắc của các ông lang Tàu tương đương nhau. Kể cũng hay! Thuốc bắc uống mát và bổ. Tiểu thuyết đọc vui và cũng bổ. Theo lý luận của tân toán học, tương đương nghĩa là từ thuốc bắc sẽ suy ra tiểu thuyết, từ tiểu thuyết cũng sẽ suy lại ra thuốc bắc. Trong thời buổi kiệm ước này, truyện in bán đúng giá thì không có độc giả, truyện in bán rẻ có độc giả thì người viết phải tu khổ hạnh! Chắc rồi đây các người viết Việt Nam đều trở thành những nhà chân tu. Vui ơi là vui! Tôi bỗng nhớ đến Tủ Sách Tuổi Hoa và cuốn truyện Thiên Hương tôi vừa viết xong và đã được anh Trường Sơn chấp thuận in.
Thứ năm 12-3-70
Ngày mai, ngày lễ Hai Bà Trưng, em Nguyễn thị Mỹ Thanh hiện đang học Đệ Nhất ở trường Gia Long, một người học trò cũ của tôi ở lớp Đệ Tam sẽ ra tòa đô chính lãnh phần thưởng hạng nhứt về cuộc thi văn chương nữ sinh toàn quốc tổ chức hằng năm vào ngày lễ này. Tôi là thầy cũ của em nên tôi vui mừng và hãnh diện.
Thứ sáu 13-3-70
Bây giờ 9 giờ sáng. Hôm nay ngày lễ được nghỉ dạy. Chiều nay theo lời dặn của bác sĩ, phải đi chụp hình phổi tim ở Lý Hồng Chương xem có sao không? Lo lo...
Sáng nay phải đem bài lại tòa soạn. Chiều hôm qua nhà in đòi bài quá xá.
Tôi muốn viết ghi lại tất cả những hành động và ý tưởng đẹp của tuổi học trò mà tôi đã được chứng kiến tận mắt và nghe tận tai. Tôi đã ghi lại tâm tư em Trưởng Hướng Đạo trong TH số 117. Tôi đã đọc những bức thư của độc giả cho biết những xúc động khi đọc bài này. Tôi còn biết nhiều: Một em học sinh nhà giàu nhưng có tinh thần xã hội đã tin tưởng tôi, giao cho tôi hai ngàn đồng mỗi tháng để cấp học bổng cho bốn em học trò nghèo của tôi ở trường trung học Bồ Đề, Thánh Tâm, Trần Hưng Đạo và trung học Kỹ thuật Đồng Tháp. Công tác này đã thi hành điều hòa hơn nửa năm rồi... Một em học sinh tên Văn trường Trương Vĩnh Ký đã đến tòa soạn nói chuyện với tôi về vấn đề công tác xã hội với những lời nói thật thiết tha làm tôi giật cả mình và phải tự vấn lương tâm. Còn nhiều... còn nhiều... Ai bảo tuổi trẻ Việt Nam hư hỏng? Hippy, du đãng chỉ là một thiểu số nổi lềnh bềnh trên mặt xã hội mà thôi! Dưới đáy sâu kín của xã hội mới đúng là tuổi trẻ Việt Nam, tuổi trẻ vô tư trong sạch làm việc âm thầm vô vụ lợi. Xã hội tương lai nằm trong tay lớp sóng ngầm này.
Tôi chỉ tin tưởng một thiểu số người lớn, nhưng tôi nhất định tin tưởng tuyệt đối đa số tuổi trẻ học trò. Chính niềm tin này làm tôi không bi quan khi nghĩ đến thân phận người trai trong cuộc chiến này. Sau gần mười năm đi dạy học thường chỉ gặp toàn lừa đảo, bạc đãi, lợi dụng và ăn hiếp, tôi đã học hỏi được nhiều ở các độc giả thân yêu của tôi. Đó là phần thưởng quý nhất đời của tôi sau gần ba năm tôi viết cho Tuổi Hoa. Cám ơn quý vị và các em độc giả đã giúp tôi được ngẩng đầu tin tưởng trong khi quá khứ tôi chỉ biết cúi đầu bi quan.
HOÀNG ĐĂNG CẤP
(Trích từ bán nguyệt san Tuổi Hoa số 126, ra ngày 1-4-1970)
Không có nhận xét nào:
Không cho phép có nhận xét mới.